Laptop kopen: wifi, upgraden en meer

Processors met twee tot acht cores, Wi-Fi 6, speciale schermformaten – er is veel veranderd in laptopland. We gaan in op de stand van zaken en geven informatie die je nodig hebt als je een laptop kopen wilt. We kijken naar zaken als wifi, upgrademogelijkheden en andere details.

(In eerdere artikelen lees je meer over de juiste processor,  scherm en graphics en werklaptops)

Een laptop is handig voor op de bank, in de tuin, op je bureau of in een vergaderkamer. En als je hem niet nodig hebt, klap je hem dicht en stop je hem gewoon ergens weg in een la. Het is bovendien een compleet systeem, waarbij je met één partij contact hebt bij defecten of problemen.

Maar het aanbod aan laptops is gigantisch en onoverzichtelijk, met prijzen die uiteenlopen van minder dan 500 tot meer dan 5000 euro. In ons koopadvies willen we je door de keuzejungle gidsen en helpen je persoonlijke eisen en wensen om te zetten in hardware. Zo hoef je niet onnodig veel geld uit te geven. We gaan hier in op de belangrijke draadloze netwerkverbinding, upgrademogelijkheden en andere details waarop je kunt letten bij de aanschaf. Lees ook de artikelen over processor,  scherm en graphics en werklaptops voor een compleet overzicht.

Wifi is de favoriete manier om een laptop met internet te verbinden. RJ45-connectoren voor een bekabelde netwerkverbinding sterven langzaam uit. Des te belangrijker is het dat een wifi-adapter lekker snel is.

Bij prijzen van meer dan 800 euro is de kans groot dat de wifi-module het moderne Wi-Fi 6 (IEEE 802.11ax) ondersteunt. Bij lagere prijzen is de voorganger Wi-Fi 5 (IEEE 802.11ac) nog steeds de standaard. In beide gevallen zenden de adapters niet alleen op de 2,4GHz-band, maar ook op de 5GHz-band, waar je flinke snelheden haalt maar het bereik minder is. In bepaalde woon­wijken kom je niet om de 5GHz-band heen: de 2,4GHz-band zit daar meestal propvol.

Helaas geven winkels en fabrikanten in de data­sheets van laptops zelden aan hoeveel streams een wifi-adapter gebruikt. Voor Wi-Fi 6 zijn tot nu toe alleen dualstream-­chips gebruikelijk, Bij Wi-Fi 5 bestaan modellen met één, twee of drie streams – die laatste vrijwel alleen in dure MacBooks. Zelfs bij mid-range laptops komen we erg vaak alleen maar trage singlestream-­adapters tegen in plaats van de gewenste dualstream.

4G en 5G in laptops

Geïntegreerde mobiele modems zitten alleen in dure zakelijke laptops. Voor fabrikanten is alleen daarbij de integratie en certificering van extra antennes de moeite waard. Bedrijven zijn bereid geld uit te geven om hun werknemers via mobiele verbindingen weg te houden van hotspots, waar hun bedrijfsdata niet veilig zijn. Op dat moment is een 4G-modem de norm. Het snellere 5G zal bij laptops naar verwachting in de loop van 2020 ingevoerd worden. Als consument is het goedkoper en handiger om een 4G-stick aan te schaffen of indien nodig de internet­verbinding van je smartphone via wifi, bluetooth of USB te delen met je laptop.

Premium laptops zoals de HP Elite Dragonfly wegen ongeveer een kilo, halen een accuduur van 20 uur en zijn dankzij een 4G-modem altijd online.

Omdat laptops als complete systemen worden verkocht, kunnen ze vrijwel altijd alleen worden gekocht in door de fabrikant gespecificeerde uitvoeringen. Geen enkele fabrikant of winkel heeft duizenden en duizenden configuraties van tientallen laptopmodellen op voorraad. Meestal is er één Core i3-, i5- of i7-configuratie per laptop. De hoeveelheid RAM en capaciteit van de ssd en de schermresolutie nemen toe afhankelijk van het cpu-model.

Wil je een mooi oled- of 4K-scherm? Dan kom je vaak automatisch uit bij het topmodel. De configuratie die je eigenlijk wilt met een mid-end cpu en een zo groot mogelijke ssd is vaak ook geen optie. Als er uit meerdere kleuren voor de behuizing valt te kiezen, zijn die vaak gekoppeld aan bepaalde uitvoeringen. In zeldzame gevallen verschillen de versies op ongebruikelijke punten, zoals de accucapaciteit.

Dat levert het probleem op dat je geen review kunt vinden van de exacte uitvoering die jij wilt hebben. Een vuistregel is dat een andere cpu van dezelfde gene­ratie en modelserie en een andere RAM-hoeveelheid of ssd-capaciteit niet leiden tot merkbare verschillen in de accuduur, het gewicht of het ventilatorgeluid. De situ­atie is anders voor onderdelen zoals de aan het begin genoemde low-end grafische chips. 4K-displays hebben meer energie nodig dan full-hd-displays. Een beter beeld gaat hand in hand met een kortere accuduur.

Zelf samenstellen

Bedrijven die zakelijke laptops in grote hoeveelheden bestellen, hebben de optie van eigen configuraties, maar consumenten hebben die keuze niet. Apple, Dell en Lenovo bieden fiks geprijsde laptopmodellen die je zelf kunt samenstellen in hun webwinkels, maar die staan geen extreme combinaties toe zoals de zwakste cpu met de grootste ssd.

Zoiets is alleen mogelijk bij kleine lokale laptop­leveranciers die via Aziatische fabrikanten barebone-­laptops inkopen en die verkopen onder hun eigen naam, helemaal naar wens van de klant. Dat bedrijfsmodel is echter niet houdbaar op de massamarkt, waar lage prijzen worden gehaald door hoge volumes en veel automatisering. Dat is alleen weggelegd voor dure gaming-­laptops en niche-apparaten. Omdat barebone-laptops speciaal zijn ontwikkeld voor individuele montage, zijn ze meestal dikker en zwaarder dan vergelijkbare hardware van de grote laptopfabrikanten.

Er zijn laptops die je wel zeer uitgebreid aan je eigen wensen kunt aanpassen en zelfs van Linux kunt voorzien, zoals dit ultrabook van Clevo.

Laptop of laptop-tablet hybride?

Sinds Windows 8 promoot Microsoft touchbediening en bouwen fabrikanten hybride apparaten die als laptop én als tablet kunnen worden gebruikt. Twee ontwerpen zijn inmiddels populair: een versie met 360-­gradenscharnieren, waardoor het scherm compleet omgeklapt kan worden en het toetsenbord dan meteen wordt uitgeschakeld. Of je krijgt een Windows-tablet, die ook kan worden ingezet als laptop dankzij een (meestal magnetisch) koppelbaar toetsenborddeel.

Vaak geven de fabrikanten hun hybride apparaten speciale namen mee, zoals de Spin/Switch (Acer), x360/x2 (HP) of 2-in-1 (Dell), maar dat is niet altijd het geval. Lenovo heeft zijn vroegere aanduiding Yoga bijvoorbeeld doorgetrokken en verkoopt ook normale laptops onder die naam.

Laptops met 360-gradenscharnieren zijn duurder dan normale laptops door het uitgebreidere mechaniek dat nodig is. Ze zijn zeer zwaar vergeleken met tablets: met één hand vasthouden is haast niet te doen, laat staan ze voor langere tijd als tablet gebruiken. Maar 360-gradenscharnieren zijn ook te vinden bij grotere laptops, zelfs tot 17,3”-exemplaren aan toe. Zulke grote schermen zitten niet in het tabletaanbod.

Windows-tablets met afneembare toetsenborden kom je eigenlijk alleen nog maar met moeite in de middenklasse tegen. Als je zo’n apparaat wilt gebruiken als een volwaardige laptop met een voldoende krachtige Core i-cpu, moet je kijken bij het dure premium-aanbod. Bij een low-end tablet als laptopvervanger moet je veel compromissen sluiten door het gebrek aan rekenkracht en geheugen. Wil je graag een puur consumentenapparaat, kijk dan eens naar een Chromebook of Android-tablet. Die zijn eventueel ook geschikt als tweede apparaat naast een normale laptop.

Windows-tablets (zoals deze Surface Pro X) met een steun en aankoppelbaar toetsenbord zijn te gebruiken als laptop.

Als je ondanks het grote aanbod aan laptops geen opti­male configuratie kunt vinden, raden we aan om na aankoop niet meteen met een schroevendraaier te gaan zwaaien en een net gekochte laptop om te bouwen. In plaats daarvan kun je beter het best mogelijke compromis in huis halen. Of je bijt door de zure appel heen en geeft wat meer geld uit – voor een grotere ssd of zo.

Je verliest de fabrieksgarantie als je er zelf een andere zet, zodat je bij een later defect met de gebakken peren zit. Daarnaast zijn platte laptops juist mogelijk geworden omdat je er zelf niet meer aan kunt knutselen en veel componenten vastgesoldeerd zitten op het moederbord om ruimte te besparen. Vastgesoldeerde cpu’s zijn standaard, hetzelfde geldt voor aparte gpu’s en in toenemende mate ook voor het geheugen.

Zelfs bij een vervangbaar onderdeel (zoals deze wifi-module), moet dat nog worden ondersteund door bijvoorbeeld het BIOS of genoeg ingebouwde antennes. Anders heb je er alsnog niets aan.

Lastig vervangbare onderdelen

Zo is er geen standaard voor insteekmodules met energie­zuinig ­LPDDR-geheugen in laptops met extreme accuduur. ­Apple soldeert ook de flashdelen van de ssd vast omdat die worden aangestuurd door een interne beveiligingschip. Fabrikanten weten precies welke componenten ze moeten kopen en installeren voor de montage. Compatibiliteit met andere componenten is niet gegarandeerd en wordt soms zelfs verhinderd door onderdeellijsten die in het BIOS opgeslagen zijn. Goedkeuring voor specifieke frequentiebanden is van invloed op mobiele data-­adapters en wifi-adapters.

Maar we zijn ook minder goed verklaarbare incompatibiliteiten tegengekomen – bijvoorbeeld een oudere laptop van 400 euro die niet wilde opstarten met een nieuwe SATA-ssd. Als de laptop in de uitgeleverde toestand prima werkt en de ssd werkt in andere systemen, kun je in zo’n geval niet klagen over een defect bij de winkel en vragen of ze het product terugnemen.

De verschillen tussen goedkope en dure laptops zitten vaak niet in de prestaties van de processor (die misschien wel gelijk is). Het zit hem vaak in de vele kleine details die samen het complete systeem vormen. Extra’s zoals toetsverlichting of een vingerafdruklezer zie je bijvoorbeeld meestal pas vanaf ­hogere middenklasse-laptops. Ook daarbij spelen details een rol: vingerafdruklezers die in touchpads zijn geïntegreerd snoepen wat ruimte af van je touchpad. Daarom zijn lezers in de polssteun of in de aan-uitknop beter.

In het premiumsegment promoot Intel de integratie van extra sensoren en handigheidjes via het marketingprogramma Project Athena. Zo zijn er al laptops met afstandsdetectoren naast de webcam, die detecteren of je nog voor het scherm zit. Zo niet, dan wordt de laptop op stand-by gezet om stroom te besparen. De sensor blijft nog steeds actief en maakt de laptop wakker zodra je er weer achter zit. Via een webcam die werkt met Windows Hello word je meteen weer ingelogd. Andere systemen houden je in de gaten via de webcam en tonen waarschuwingen in beeld als er iemand over je schouder mee zit te kijken. Als de laptop een privacy­filter voor het scherm heeft, kan dat worden aangezet. Het doel van Project Athena is, net als bij de voorganger ultrabook, dat dergelijke premium-features breed beschikbaar komen.

Kenmerken zoals een zeer lange accuduur en of een bijzonder laag gewicht kom je vaker tegen als de prijs van het apparaat hoger ligt. Dat komt omdat de fabrikanten dan duurdere maar ook lichtere of efficiëntere onderdelen gebruiken. Bovendien is er in het algemeen meer budget beschikbaar voor finetuning, zoals een bijzonder stil koel­systeem. Al met al is het belangrijk om alle kenmerken van een laptop goed te bekijken voor je er een aanschaft, want het systeem achteraf aan je wensen aanpassen is nauwelijks mogelijk.

Lees ook de artikelen over processor,  scherm en graphics en werklaptops voor meer aanschaftips.

Blijf op de hoogte van de nieuwste informatie en tips!
Schrijf je in voor de nieuwsbrief: