Laptop kopen: scherm en graphics

Alieke van Sommeren
0

Inhoudsopgave

Speciale schermformaten, touchscreens, geïntegreerde privacyfilters, oled en dubbele schermen – er is veel veranderd in laptopland. We gaan in op de stand van zaken en geven informatie die je nodig hebt als je een laptop kopen wilt. Waar moet je op letten voor goede grafische kwaliteiten bij gamen of beeldbewerking?

(Zie ook het eerste deel over processors voor laptops)

Als je op zoek bent naar een nieuwe computer, neig je misschien naar een laptop. Handig voor op de bank, in bed, in de tuin, eigenlijk overal. En als je hem even helemaal niet nodig hebt, klap je hem lekker dicht en berg je hem op in een la. Het is verder een compleet systeem, waarbij je met één partij contact hebt bij defecten of problemen: de fabrikant (of in eerste instantie de verkoper).

Het aanbod aan laptops is echter enorm: voor minder dan 500 euro heb je al veel keuze en meer dan 5000 uitgeven is ook geen enkel probleem. In dit koopadvies willen we je door de keuzejungle gidsen en helpen je persoonlijke eisen en wensen om te zetten in hardware. Zo hoef je niet onnodig veel geld uit te geven.

laptop twee schermen Asus ZenBook Pro Duo HP Omen X 2S

In het eerste deel hebben we bekeken welke processors voor laptops er zijn en waar je daarbij op moet letten. In dit deel gaan we in op het scherm en de beelden die daarop verschijnen. Waar moet je op letten als je de laptop wilt gebruiken voor gamen of bijvoorbeeld foto- en videobewerking?

Gamen

Nog belangrijker dan de processor is voor gamen de grafische kaart (gpu). Voor casual gaming kun je met een geïntegreerde gpu uit de voeten, maar wil je wat recentere (3D-)games vlot kunnen spelen dan moet je kijken naar een laptop met een aparte gpu.

Nvidia domineert al jaren de mobiele gpu-markt. De high-end grafische chips uit de GeForce RTX 20xx-serie hebben in laptops geen concurrentie te vrezen. AMD heeft alleen iets in huis als tegenwicht in de midden­klasse (GeForce GTX 16xx) – en is ook daar maar matig vertegenwoordigd. Mobiele Radeon-chips zoals de RX 560X of 5500M zijn alleen te vinden in laptops waar zowel een cpu als gpu van AMD in zit en in Apples MacBook Pro 15″. Maar ook laptops met een AMD Ryzen-cpu worden wel gecombineerd met een Nvidia-gpu.

Bij gaming betekent middenklasse dat de gpu snel genoeg is om recente games met gedetailleerde graphics en mooie effecten vloeiend weer te geven in full-hd (1920 × 1080 pixels). Meestal is er echter weinig ruimte voor net even een tikje meer.

gamen

Wil je 3D-games (hier Rage 2) op hogere settings met allerlei effecten vloeiend spelen, dan heb je ten minste een middenklasse gpu nodig.

Als je de detailschuifjes naar rechts wilt schuiven, liever een hogere resolutie gebruikt (bijvoorbeeld op een externe monitor), of de AAA-titels van over een jaar of twee wilt spelen, moet je een stap naar boven doen en een dikke portemonnee meenemen. Laptops met een leuke uitrusting en een midrange-gpu krijgen al snel viercijferige prijskaartjes. Bij versies met snelle GeForce RTX grafische chips moet je de eerste 1 op het prijskaartje vervangen door een 2. Prijzen kunnen zomaar twee keer zo hoog liggen, afhankelijk van de uitrusting.

De R in RTX staat voor ray-tracing. Na de eerste hype zijn zowel de vraag als het aanbod afgenomen, omdat er maar weinig situaties zijn waarin die effecten een toegevoegde waarde bieden. Op dit moment is er geen enkel spel waarbij ray-tracing vereist is. Op de ‘goedkoopste’ RTX-kaarten is het vaak ook te traag om goed speelbaar te zijn.  De RTX-gpu’s zijn vaak wel de snelste grafische chips die beschikbaar zijn voor laptops – of je ray-tracing nu wat vindt of niet.

 


Linux-laptops

Voor gamen heb je bij Windows het grootste aanbod aan games, voor foto- en videobewerking is er veel opensource-software die even goed (of alleen) op Linux draait.

Er zijn echter slechts enkele laptops die worden uitgeleverd met Linux en officiële ondersteuning daarvan door de fabrikant in plaats van met Windows. Dell verkoopt zijn XPS 13 premium-laptop als zogenaamde Developer-editie met Ubuntu 18.04 LTS. Clevo-laptops kun je naar eigen wens samenstellen met een grote selectie aan Linux-besturings­systemen zoals Linux Mint, Debian, Ubuntu, Fedora en Elementary OS.

laptop kopen gamen Linux Steam

Gamen op Linux kan overigens prima, ook al is het aanbod kleiner. Van de top 1000 games op gameplatform Steam is circa 40% ook voor Linux beschikbaar. En zolang je geen specifieke Windows-software nodig hebt, is een laptop met Linux voor gangbare taken als mailen, surfen of Office-werk prima geschikt (en wel zo veilig).


 

Schermen

Laptops voor gamers hebben vaak nog meer onderdelen die op gamers zijn gericht. Als eerste zijn er de schermen die meer dan 60 Hz aan refreshrate bieden. Schermen met 144 Hz worden al aardig standaard en inmiddels duiken ook de eerste laptops op met een 240Hz-scherm. Als de panelen de gpu-specifieke technieken G-Sync (Nvidia) of Freesync (AMD) ondersteunen – wat niet altijd zo hoeft te zijn bij 144Hz-panelen – dan hebben ze geen vaste refreshrate, maar passen ze deze dyna­misch aan op de framerate die de gpu op dat moment haalt. Dit voorkomt onaantrekkelijke tearing in je beeld.

In principe heb je er geen scherm met bijzonder hoge refreshrate voor nodig: er zijn ook midrange gaming-­laptops waarvan de schermen alleen tussen 40 en 60 Hz dynamisch hun refreshrate matchen. Als je wel interesse hebt in G-Sync, Freesync, 144 Hz en meer vind je dit alleen in een paar 15,6 of 17,3”-laptops met H-­processor en een stevige dedicated grafische kaart.

Bij 15,6-inch laptops zijn er verschillende andere speciale uitvoeringen. Een selectief aantal apparaten met een luxe uitrusting hebben een oled-display. Fancy IPS-schermen bieden ook krachtige kleuren en ­AdobeRGB- of of DCI-P3-kleurruimte met een ruime kijkhoek, maar echt diepzwart en dus een groot contrast krijg je alleen bij oled. De komende tijd zul je oled-­schermen ook steeds meer in premium 13,3-inch laptops zien opduiken.

laptop kopen gamen beeld scherm oled Dell

Bij de wat meer prijzige laptops zoals de Dell XPS 15 zie je steeds vaker dat er een oled-scherm wordt gebruikt.

Een andere innovatie zijn laptopschermen waarvan de achtergrondverlichting in zones kan worden gedimd. Samen met een hoge maximale helderheid zijn dat soort panelen geschikt voor het weergeven van HDR-content, wat je eerder alleen zag bij bepaalde pc-monitoren en ook tv’s.

IPS-schermen met hun ruime kijkhoek blijven de standaard. Je vindt ze in laptops vanaf zo’n 500 euro. In nog goedkopere laptops zitten echter nog steeds TN-schermen met een lage resolutie, waarbij de kleuren van opzij gezien vervormd of geïnverteerd lijken. Dat is een enorme afrader, zelfs een goedkope smartphone heeft een beter scherm.

Naast het steeds meer standaard worden van IPS-­schermen is er nog een andere positieve ontwikkeling bij mainstream-laptops. Ze hebben namelijk steeds vaker een mat scherm, tenzij het touchscreens zijn.

Bij high-end laptops gaat het er anders aan toe. Als de laptop een zeer dun deksel heeft, wordt vaak een spiegelende acrylglasplaat voor het paneel geplaatst om de stabiliteit op te krikken. Ook laptops met bijzonder kleursterke schermen hebben geen matte laag omdat dit het licht verstrooit. Grafische ontwerpers willen geen beeld waarbij de weergave door omgevingslicht wordt beïnvloed en niet meer accuraat is, maar kunnen beter ook zorgen dat de storende lichtbronnen in hun omgeving vermeden worden.

Schiphol Informatiezuil

Touchscreens zoals deze hebben doorgaans last van spiegelingen. Dat geldt ook voor touchscreens in laptops.

Asus en HP verkopen beide een krachtige laptop met twee beeldschermen: het hoofdscherm en een tweede scherm tussen het toetsenbord en het deksel. Het toetsenbord is naar de voorkant van de behuizing verplaatst en het touchpad wordt rechts van het toetsenbord geparkeerd. Beide apparaten hebben vrij specifieke doelgroepen, maar in de toekomst zul je waarschijnlijk vaker apparaten met een dubbel scherm tegenkomen. Microsoft werkt zelfs aan een daarvoor geoptimaliseerde Windows 10X, dat eind 2020 klaar zou moeten zijn. Tot die tijd kom je onder andere bij enkele ZenBooks en VivoBooks van Asus een touchpad tegen met de naam ScreenPad, wat eigenlijk een touchscreen is. Als je dat echt als tweede scherm wilt gebruiken, moet je een losse (draadloze) muis aansluiten.

laptop kopen gamen beeld scherm gpu

De Asus ZenBook Pro Duo heeft twee beeldschermen. Het tweede scherm neemt de volledige breedte in tussen toetsenbord en hoofdscherm.

Andere kenmerken

Er zijn nog meer dingen waar je naar kunt kijken buiten de gpu en het type scherm. De verschillen zitten bij laptops vaak in de vele kleine details die samen het complete systeem vormen. Zo vind je in premium-laptops soms sensoren om de helderheid van het scherm aan te passen aan de omgeving.

Andere systemen houden je in de gaten via de webcam en tonen waarschuwingen in beeld als er iemand over je schouder mee zit te kijken. Als de laptop een privacy­filter voor het scherm heeft, kan dat worden aangezet. Andere laptops bieden een privacyfunctie voor het scherm die je handmatig aan kunt zetten.

Bij fotobewerking speelt het wat minder een rol, maar zeker bij videobewerking is ook de snelheid van de processor (en de schijf) belangrijk. Let dus ook op de de juiste processor voor je laptop en op alle andere kenmerken die samen het hele systeem vormen. Kijk bijvoorbeeld ook naar speciale aspecten bij werklaptops en zaken als wifi en andere details.

(Florian Müssig en Alieke van Sommeren, c’t magazine)

 


Blijf op de hoogte van de nieuwste informatie en tips!
Schrijf je in voor de nieuwsbrief:

Ontvang elke week het laatste IT-nieuws, de handigste tips en speciale aanbiedingen.

 

Lees uitgebreide achtergrondinfo en actuele reviews op je gemak in c't 05/2024

Deel dit artikel

Alieke van Sommeren
Alieke van SommerenTypen geleerd op een 8086 met DOS 5.0 en al vroeg zelf aan het pc-(ver)bouwen geslagen. Speelt graag pc-games, houdt van gadgets en klikt ook wat rond op een MacBook.

Lees ook

Verschil Windows 10 en 11: dit moet je weten over de twee versies

Wat is het verschil tussen Windows 10 en Windows 11? In dit artikel geven we je een overzicht van enkele functionele verschillen tussen de menu's, hoe...

Chat GPT gebruiken: dit kun je allemaal doen met de chatbot van OpenAI

OpenAI heeft de ChatGPT-bot ontwikkeld als een taalmodel dat is getraind op een enorme hoeveelheid tekst op het internet. Je kunt ChatGPT gebruiken om...

0 Praat mee
avatar
  Abonneer  
Laat het mij weten wanneer er