Windows 7 blijven gebruiken in Windows 10 met Hyper-V

Na het einde van de ondersteuning voor Windows 7 mag je eigenlijk alleen nog maar online met Windows 10. Kun je die oude Windows-versie nog steeds niet missen? Dan kun je je oude installatie verder laten draaien in een virtuele machine. Windows 7 blijven gebruiken in Windows 10 gaat makkelijk met Hyper-V.

Een virtuele machine emuleert een complete pc softwarematig. Je kunt daar gebruik van maken om je vertrouwde Windows-7-installatie uit te voeren in een Hyper-V-machine als gast op het Windows 10-hostsysteem. Je kunt dan tegelijkertijd toegang krijgen tot de oude en nieuwe Windows-versie en gegevens uitwisselen tussen die twee, zonder telkens opnieuw te hoeven opstarten om te schakelen tussen de besturingssystemen zoals bij een parallelle installatie.

Als je een 64-bit versie van Windows 10 Pro, Enterprise of Education hebt, heb je alles al in huis wat je daarvoor nodig hebt. Die Windows-versies hebben namelijk de Hyper-V-software om virtuele machines mee te maken en uit te voeren. De methode die we hier beschrijven is eventueel ook aan te passen voor andere virtualisatiesoftware dan Hyper-V op Windows 10 Home.

Werkende Windows 7

Eerst even voor alle duidelijkheid: je Windows 7-­installatie moet wel nog steeds draaien. Een overhuizing zal geen enkele schade herstellen. Dus als de oude installatie in de loop der jaren zodanig afgetakeld is dat die nauwelijks nog op echte hardware draait, zal hij het in een virtuele machine waarschijnlijk nog slechter doen. Bovendien is het verplaatsen van je Windows 7-installatie wel in veel, maar niet alle ­situaties zinvol.

Het helpt bijvoorbeeld niet als je Windows 7 alleen maar wilt blijven draaien vanwege oudere hardware die met Windows 10 niet werkt. Dat zal met een virtuele machine ook niet worden opgelost. Problemen kunnen zich verder voordoen zodra er software met kopieerbeveiliging in het spel is: als je het systeem verplaatst, wordt er een kopie van je installatie gemaakt, en die software zal in een kopie niet draaien – dat is nou net het nut van dergelijke ‘beschermende’ maatregelen. Soms werkt het toch, maar daar kom je alleen achter met uitproberen. Voor Windows’ eigen kopieerbeveiliging, de activatie, is het bijvoorbeeld voldoende om na het over­huizen eenvoudigweg te heractiveren – wat zonder internetverbinding ook telefonisch kan.

Verder zijn er na het overhuizen wel aparte licenties nodig voor Windows 7 en 10. Als je Windows 10 met de oude licentiesleutel van Windows 7 als gratis upgrade hebt geïnstalleerd, zouden beide systemen op hetzelfde moment met dezelfde licentie draaien. Windows 7 blijven gebruiken (al dan niet in een virtuele machine) is in dit geval niet toegestaan. Indien nodig kun je echter gewoon een nieuwe sleutel bij Windows 10 of 7 invoeren (Configuratiescherm / Systeem en beveiliging / Systeem), zodat een nieuwe installatie niet nodig is.

Let op: als Windows 7 door de fabrikant van de pc geïnstalleerd is, heb je de sleutel van de sticker op de pc nodig om Windows te activeren nadat die naar de virtuele machine is verhuisd. Als die sleutel niet beschikbaar is, bijvoorbeeld omdat de sticker niet meer leesbaar is, moet je een geschikte nieuwe sleutel aanschaffen.

De volgende instructies zouden moeten werken ongeacht de uitgangssituatie. Je hoeft dus niet te weten hoe Windows 7 tot nu toe opstart (klassiek of via UEFI), op welke partitie de bootloader zich bevindt en welk partitieschema die schijf heeft.

Je Windows 7-installatie kan onder Windows 10 in een virtuele installatie worden ondergebracht. Die verschijnt dan als een venster op het bureaublad. 

Om het overhuizen te laten werken, moet je er eerst voor zorgen dat de Windows-10-pc waar we Windows 7 naar gaan verhuizen voldoende ruimte op de schijf heeft. Hoeveel er nodig is, hangt vooral af van de ruimte die je Windows-7-installatie nodig heeft. Daarmee bedoelen we niet de grootte van de partitie, maar de daadwerkelijk gebruikte ruimte.

Je kunt dat bij Windows 7 in Verkenner zien bij de eigenschappen van de Windows-partitie (meestal C:). Als je ongeveer 20 GB aan deze waarde toevoegt, weet je de ruimtebehoefte. Maar houd er rekening mee dat dit in de loop van de tijd kan toenemen, afhankelijk van hoe je Windows 7 in de toekomst gebruikt in de virtuele machine.

Om de aanvankelijke grootte zo klein mogelijk te houden, is het een goed idee om programma’s die in de virtuele machine niet meer nodig zijn te verwijderen, de Schijfopruiming (op het tabblad Algemeen van de eigenschappen van de Windows-partitie) uit te voeren, de downloadmap op te schonen en persoonlijke bestanden zoals films en soortgelijke ruimtevreters te verplaatsen naar andere schijven.

Beveiliging en aanpassingen

De virusscanner kan ook worden verwijderd: Windows 7 mag sowieso geen toegang hebben tot internet, en de gegevensuitwisseling tussen Windows 7 en 10 zal door de Defender van Windows 10 zelf gecontroleerd worden.

Indien mogelijk moet de opslagruimte voor de virtuele machine niet op een conventionele magne­tische schijf komen te staan, maar op een ssd. De Windows 7-installatie in de virtuele machine profiteert dan namelijk ook van de snelheid van de ssd. Zonder ssd kan ook, maar Windows 7 draait dan wel langzamer.

Als je paden naar persoonlijke mappen bij Windows 7 hebt omgebogen naar een andere schijf, moet je dat ongedaan maken. Als je het hele profiel hebt omgeleid, zal dat helaas niet werken. Het ­enige wat dan kan helpen is die andere schijf later ook naar de virtuele machine te verplaatsen – ruim die dus meteen ook op.

Dan kan de verhuizing beginnen. Voor je gemoedsrust: je Windows-7-installatie wordt niet aangetast. Er wordt een kopie van gemaakt die eindigt in een groot containerbestand. Dat bestand zal later als virtuele harde schijf voor de virtuele machine dienen. Alle wijzigingen aan Windows 7 worden later opge­slagen in dat bestand terwijl de virtuele machine draait. Dat bestand zal groeien, maar alleen voor zover dat nodig is om alle wijzigingen in op te slaan.

Het bestandstype van het containerbestand is VHD (Virtual Hard Disk), om precies te zijn het formaat van de opvolger daarvan, VHDX. Hyper-V kan met beide bestandstypen overweg. Het kopiëren doe je met het programma Disk2vhd. Dat werd geprogrammeerd door Mark Russinovich van Sysinternals, die al vele jaren voor Microsoft werkt sinds Microsoft zijn bedrijf overnam.

Voorzie Windows 7 van het bestand disk2vhd.exe van de website https://live.sysinternals.com (verwar het niet met disk2vhd.chm, dat is slechts het hulpbestand dat niet nodig is om het programma uit te voeren). Download het op een systeem (bijvoorbeeld met Windows 10) dat nog wel veiligheidsupdates ontvangt en op internet aangesloten mag zijn en zet het over. Het programma draait ­zonder installatie, dus start het gewoon op en bevestig de licentieovereenkomst. Er verschijnt een klein venster met een lijst van je schijven onder ‘Volumes to include’. Selecteer je Windows-partitie aan de hand van de stationsletters en verwijder het vinkje voor alle andere schijven. Als je een andere schijf ook moet verhuizen vanwege een omgeleid gebruikersprofiel, selecteer die dan wel.

Het gratis portable programma Disk2vhd van Microsoft kopieert je Windows-7-installatie naar een containerbestand dat later dienst doet als virtuele harde schijf.

Boven het schijfoverzicht kun je het opslagpad en de naam van het VHD-bestand configureren. Standaard komt het VHDX-bestand in dezelfde map als Disk2vhd terecht en heeft het de naam van je Windows-installatie. Als je partities hebt geselecteerd die over meerdere schijven verspreid zijn, zal Disk2vhd meerdere VHDX-bestanden maken – één voor elke schijf. Ze zullen allemaal dezelfde naam hebben plus een toegevoegd nummer. Als er meerdere partities op dezelfde schijf staan, komen ze in hetzelfde VHDX-bestand terecht.

Als Windows 10 op een andere pc draait, kun je het bestand rechtstreeks naar een usb-schijf laten schrijven. Let daarbij wel op: aangezien het VHDX-bestand groter zal zijn dan 4 GB, mag de usb-schijf niet geformatteerd zijn met FAT32, omdat dit oude bestandssysteem geen grotere bestanden kan verwerken. Formatteer het usb-medium vooraf dus met NTFS of exFAT als dat nodig is.

Meer is er niet voor te bereiden. Klik vervolgens op Create. Hoe lang het duurt om het VHDX-bestand aan te maken is nauwelijks te voorspellen. Dit is afhankelijk van de hoeveelheid te kopiëren bestanden en de hardware. Meestal is Disk2vhd echter in enkele minuten klaar en zal dat geen uren gaan duren. Kopieer het VHDX-bestand daarna naar de Windows 10-pc als dat nodig is.

Ga door met Windows 10. Die beschikt nu over je Windows-7-installatie in het VHDX-bestand, maar dat is nog niet opstartbaar. Om dat te veranderen, dubbelklik je eerst op het VHDX-bestand. Verkenner opent dit als een virtuele schijf en koppelt er een ­eigen ­stationsletter aan. Als er meerdere stations in de VHDX zijn toegevoegd, zullen die ook verschijnen. Negeer eventuele meldingen over andere stations die zogenaamd eerst nog geformatteerd moeten worden. Hetzelfde geldt voor meldingen dat een station niet toegankelijk is. Meer hierover lees je in c’t magazine 6/2020. Onthoud de stationsletter van de virtuele schijf die je Windows 7-installatie bevat. In dit voorbeeld is dat G:.

De stationsletters die door Windows 10 worden gebruikt zijn waarschijnlijk anders dan de stationsletters zoals je die bij Windows 7 voor de respectievelijke partities hebt gebruikt, maar dat maakt niet uit. Je Windows-7-installatie zal later nog steeds de eerdere installatie in de virtuele machine gebruiken. Als Windows 7 eerder op C: stond, komt het in de virtuele machine ook op C, en als dat F: was, blijft het F:. Eventuele dataschijven die met de installatie zijn meegenomen, behouden hun stationsletters ook. De reden waarom Windows 10 op dit moment andere letters toont is dat elke installatie de stationsletters zelf beheert.

Opstartbaar maken

Je hebt nog een ander VHD-bestand nodig. Als je weet hoe je dat moet doen, kun je dit zelf maken met Schijfbeheer (500 MB, dynamisch uitbreiden, schijf initialiseren, MBR-partitieschema, een primaire actieve NTFS-partitie erop). Je kunt dat werk ook overlaten aan ons script met de naam MakeBootVHD.bat. Het script maakt het benodigde VHD-­bestand aan in de map waar het zich bevindt en koppelt het nieuwe bestand als een virtuele schijf in Verkenner. Onthoud de stationsletter hiervan, bijvoorbeeld H:.

Een kort commando geeft je Windows-7-installatie in de virtuele machine een nieuwe bootloader. Je moet de getoonde stationsletters wel aanpassen.

Maak vervolgens een bootloader aan voor je Windows 7-installatie in het VHD-bestand dat door het script is gegenereerd. Dat doe je met een enkel Opdrachtprompt-commando. Druk op Windows+X en kies ‘Windows PowerShell (Admin)’ of voer de Opdrachtpromt uit als administrator. Typ daarin het volgende commando, en zorg dat je de twee stationsletters aanpast die dit bevat, zoals G: (Windows 7-installatie) en H: (Boot.vhd). Controleer beide aanpassingen nog een keer voordat je daadwerkelijk op Enter drukt:

Bcdboot G:\Windows /s H: /l nl-nl

Het duurt maar een paar seconden voordat het bericht ‘Boot files created successfully’ verschijnt. Als je in plaats daarvan een melding krijgt over niet kunnen kopiëren, controleer dan of Opdrachtpromt of Power­Shell echt draaien als administrator (aangegeven met ‘Administrator:’ in de titelbalk van het venster).

Als alles gelukt is, klik dan op ‘Uitwerpen’ in het contextmenu van de virtuele stations in Verkenner.

Als je dat nog niet hebt gedaan, activeer dan Hyper-V. Druk daarvoor op Windows+X, selecteer ‘Apps en onderdelen’ en klik op ‘Programma’s en functies’ (afhankelijk van de grootte van het venster staat dat in de rechterbovenhoek of vrij ver naar beneden). Klik dan op ‘Windows-onderdelen in- of uitschakelen’, zet een vinkje voor ‘Hyper-V’ in de lijst, klik op OK en tot slot op ‘Nu opnieuw opstarten’. Zo gebeurt alles wat nodig is in één keer.

Start het Hyper-V-beheer, dat je kunt vinden in het Startmenu onder Windows Systeembeheer. In het linker gedeelte, onder ‘Hyper-V beheer’, staat een subitem met de naam van je Windows-10-installatie. Dubbelklik daarop. Klik uiterst rechts op Nieuw en ‘Virtuele machine’, waarna een wizard wordt gestart.

Geef eerst een naam op naar keuze, zoals ‘Windows 7’. In hetzelfde dialoogvenster kun je een locatie opgeven voor de virtuele machine. Daar komen echter alleen de metadata terecht, die slechts enkele MB in beslag nemen. In het volgende dialoogvenster wordt gevraagd naar de generatie voor de virtuele machine. Laat die standaard staan op ‘Generatie 1’, anders start Windows 7 later niet op in de virtuele machine.

Geef vervolgens de grootte van het RAM aan. Een zuinige waarde van 1024 MB staat standaard ingesteld, maar als er voldoende RAM in je Windows 10-pc aanwezig is, is het beter om die waarde te ver­hogen tot 2048 of liever tot 4096 MB. Je kunt het vinkje voor ‘Dynamisch geheugen gebruiken voor deze virtuele machine’ verwijderen, dat werkt sowieso niet met Windows 7.

Bij de instellingen van de nieuw aangemaakte virtuele machine koppel je de virtuele harde schijven.

Veilig zonder netwerk

Laat de netwerkverbinding in het volgende dialoogvenster op ‘Niet verbonden’ staan. De virtuele harde schijf is dan de volgende stap: verander de voor­selectie in ‘Later een virtuele harde schijf koppelen’. Na klikken op Voltooien maakt Hyper-V de virtuele machine aan. Die verschijnt in het middelste deel van het beheervenster. Klik erop met de rechtermuisknop en kies Instellingen. Je kunt dan de virtuele hardware configureren. Selecteer Processor en verhoog het ‘Aantal virtuele processors’ tot 2 of liever nog 4 – met slechts één virtuele processor zou de virtuele machine zeer traag lopen. Onderdruk de neiging om bij Netwerkadapter de optie ‘Niet verbonden’ te wijzigen in ‘Default Switch’ – je wilt immers het onveilige Windows 7 blijven gebruiken maar uiteraard zonder verbinding met het gevaarlijke internet.

Koppel nu de virtuele harde schijven in de virtuele machine. Selecteer ‘IDE-controller 0’, zorg ervoor dat Hardeschijfstation aan de rechterkant is geselecteerd en klik op Toevoegen. Klik op ‘Bladeren’ en ­selecteer het Boot.vhd-bestand dat door het script is aangemaakt. Voor de tweede schijf werkt dat op dezelfde manier: selecteer eerst ‘IDE-controller 0’, klik op Toevoegen en selecteer het bestand dat door Disk2vhd is aangemaakt.

Ga links helemaal onderin naar het onderdeel Beheer en verwijder bij Controlepunten het vinkje voor ‘Automatische controlepunten gebruiken’. Die optie kan een belemmering vormen bij het oplossen van problemen als er iets mis gaat bij de eerste keer starten van de virtuele machine. Klik ten slotte onderaan op Toepassen, waarna je de instellingen kunt sluiten.

Tip: we gaan hier uit van Hyper-V, maar je zou ook VMWare of het gratis VirtualBox kunnen gebruiken en daarvoor het VHDX-bestand kunnen omzetten naar een VMDK-bestand. Ook daarin moet je Windows 7 geen toegang tot internet geven!

Dan is het zover: dubbelklik op je virtuele machine in het Hyper-V-beheer. Er verschijnt een venster waarin je op Starten klikt. En ziedaar: je gebruikelijke Windows-installatie start op. Het kan gebeuren dat Windows je eerst vraagt om schijven te controleren – geen reden tot bezorgdheid, want het is niet de Windows-partitie op de virtuele harde schijf, maar andere partities die door Disk2vhd zijn gemaakt die volledig leeg zijn en daarom vreemd lijken voor Windows 7. Laat Windows die dus controleren, dan komt dat bericht verder niet meer.

Wanneer het bureaublad verschijnt, detecteert Windows 7 veel nieuwe hardware en installeert het daar de juiste stuurprogramma’s voor. Dat kan enige tijd duren en kan, afhankelijk van de configuratie van de virtuele machine, voor sommige stuur­programma’s mislukken. Dat komt onder andere omdat Windows 7 geen virtueel dynamisch geheugen ondersteunt. Maar dat maakt niet uit, je kunt probleemloos Windows 7 blijven gebruiken in de virtuele machine. Je kunt zien welke stuurprogramma’s op dat moment geïnstalleerd worden door te klikken op het kleine pictogram op de taakbalk naast de klok. Zodra het installeren van de stuurprogramma’s voltooid is, moet Windows 7 opnieuw worden opgestart, en dan is de verhuizing geheel voltooid.

Wat overblijft zijn tips waarmee je makkelijker Windows 7 kunt blijven gebruiken via de virtuele machine. Als de editie van je Windows 7-installatie Professional, Ultimate of Enterprise is, kun je de muisaanwijzer gewoon in en uit de virtuele machine bewegen. Als het een Home Edition is, ziet dat er anders uit: in dat geval blijft de muisaanwijzer na een klik in de virtuele machine daarin gevangen. Om hem weer vrij te geven, druk je op de toetsencombinatie Ctrl+Alt+linkerpijl.

Het uitwisselen van bestanden tussen de virtuele machine en de Windows-10-host is op dit moment nog nauwelijks mogelijk. Standaard staat Hyper-V alleen het kopiëren toe van platte tekst van de host naar de virtuele machine via het klembord (met een knop in de menubalk van de virtuele machine). Maar met een trucje kun je bestanden toch makkelijk uitwisselen. Dat kan namelijk via een gedeelde map, waar je zowel vanuit de virtuele machine als vanuit de host bij kunt.

Apart netwerk

Voor het instellen van die map is iets nodig wat in eerste instantie in strijd lijkt met de aanbeveling om Windows 7 na het aflopen van de ondersteuning niet meer met een netwerk te verbinden: een (virtuele) netwerkkaart. Installeer die in de virtuele machine. De manier van installeren is bijzonder, omdat die niet begint bij de instellingen van de virtuele machine. Begin in plaats daarvan in het Hyper-V-beheer aan de rechterkant met een klik op ‘Virtual Switch Manager’. Klik op ‘Nieuwe virtuele netwerkswitch’, selecteer onder ‘Welk type virtuele schakelaar wilt u maken’ het item Intern (dat is belangrijk!) en klik vervolgens op ‘Virtuele switch maken’. Hyper-V maakt de switch dan aan.

Als je een ‘interne’ switch gebruikt, kan de Windows-7-installatie bestanden uitwisselen met de Windows 10-host en andere virtuele machines, zonder toegang tot het lokale netwerk en internet.

Het bijzondere aan die ‘interne’ switch is dat virtuele machines via deze switch wel met elkaar en met de host kunnen communiceren, maar dat ze geen toegang hebben tot internet of het lokale netwerk. Ze zijn ook niet vanaf internet of het lokale netwerk bereikbaar. Als je de virtuele machine op die virtuele switch aansluit, blijft hij (veilig) geïsoleerd van de buitenwereld. Op die manier kun je toch veilig Windows 7 blijven gebruiken.

Ga verder met de instellingen van de virtuele machine. Die moet voor de volgende stap worden uitgeschakeld. Bij de instellingen onder ‘Hardware toevoegen’ vind je twee netwerkadapters. Selecteer ‘Legacy netwerkadapter’ (die werkt met alle edities van Windows 7) en klik op Toevoegen. Je komt automatisch terecht bij de configuratiedialoog van de adapter. Wijzig daar de instelling ‘Niet verbonden’ in de switch voor het interne netwerk. Klik op Toepassen en OK, en daarna kun je de virtuele machine opnieuw starten. Windows 7 toont dan een netwerk­pictogram met gele uitroeptekens op de taakbalk. Dat is niet verwonderlijk, want vanuit het besturingssysteem gezien is er iets mis als er geen lokaal netwerk is en internet niet toegankelijk is. Maar in dit geval is dat hoe het moet zijn.

Gedeelde map

Deel nu een map waar je via de interne switch bij wilt kunnen vanuit het andere besturingssysteem. Of je dat in de virtuele machine doet of in het host­systeem, is aan jou. Laten we de map ‘Mijn docu­menten’ van Windows 7 in de virtuele ­machine als voorbeeld ­nemen. Ga met Verkenner naar C:\Users\<accountnaam>, open de eigenschappen van ‘Mijn documenten’ en klik op de knop Delen op het tabblad Delen. De gebruiker is al voorgeselecteerd, meer gebruikers zijn meestal niet nodig. Op de vraag hoe je het netwerk wilt configureren voor het delen, antwoord je ‘Nee, van het netwerk […] een particulier netwerk maken’. Wanneer het delen voltooid is, zal Windows 7 je laten zien hoe je daar toegang toe krijgt vanuit Windows 10, wat zoiets als \\<pc-naam>\Users\<accountnaam>\Documents zal zijn. Onthoud dat pad.

Wat in sommige gevallen dan nog kan ontbreken: het account dat je gebruikt om te delen bij Windows 7 moet een wachtwoord hebben, anders zal Windows de toegang tot het delen weigeren. Indien nodig kun je een wachtwoord toekennen via het Configuratiescherm onder ‘Gebruikersaccounts en Ouderlijk toezicht / Uw Windows-wachtwoord wijzigen’.

Druk bij Windows 10 op Windows+R om het vakje Uitvoeren te openen en typ het pad in dat Windows 7 heeft laten zien. Je moet dan inloggen met de accountnaam en het wachtwoord van Windows 7, waarna de gedeelde map in Verkenner verschijnt. Het uitwisselen van bestanden wordt nog makkelijker als je aan de map ook meteen een stationsletter koppelt. Klik in Verkenner op het tabblad Start op ‘Snelle toegang / Als station toewijzen’, selecteer een stationsletter (bijvoorbeeld Y) en kopieer het pad van de gedeelde map. Laat het vinkje staan bij ‘Opnieuw verbinding maken bij aanmelden’, dan wordt die map in het vervolg altijd als station Y gekoppeld.

Als je tevreden bent met de virtuele machine, moet je hem nog activeren. Als je geen internettoegang hebt, doe je dat via de telefoon. Het dialoogvenster daarvoor zit in Configuratiescherm bij ‘Systeem en beveiliging / Systeem’. Kies ‘Andere activeringsmethoden tonen’. Zoals aan het begin vermeld, zal dat mislukken in de gevallen waarbij Windows 7 vooraf geïnstalleerd is door de fabrikant van een pc. Er zit dan namelijk een sleutel in het systeem die niet kan worden geactiveerd. Vervang die sleutel door de sleutel op de sticker.

Als je na het verwijderen van de virusscanner in Windows 7 last hebt van waarschuwingsberichten van het Onderhoudscentrum, die van tijd tot tijd samen met een pictogram op de taakbalk verschijnen, dan schakel je die uit. Klik daarvoor op ‘Onderhoudscentrum openen’ in het contextmenu van het pictogram en kies vervolgens ‘Berichten over virusbeveiliging uitschakelen’ onder ‘Beveiliging/ Virusbeveiliging’ – die heb je sowieso toch niet meer nodig.

(Axel Vahldiek en Noud van Kruysbergen, c’t magazine 6/2020, p.114)

Blijf op de hoogte van de nieuwste informatie en tips!
Schrijf je in voor de nieuwsbrief: