Linux Mint uitproberen als alternatief voor Windows

Linux Mint is een gratis en beginnersvriendelijke Linux-variant die de overstap van Windows makkelijk maakt. We laten je zien hoe je het Linux-systeem veilig kunt testen en de compatibiliteit van je hardware kunt controleren.

Geen zin meer in Windows? Linux Mint is een veilige, stabiele Linux-distributie die makkelijk in het gebruik is. Veel grafische hulpmiddelen vergemakkelijken de beheertaken, die je op die manier eenvoudiger kunt uitvoeren dan via de commandline. Onlangs is versie 20 van het besturingssysteem verschenen, en in c’t 10/2020 bespreken we de nieuwe versie in een review. In dit artikel beschrijven we hoe je Linux Mint op een usb-stick installeert om het systeem in rust te bekijken en uit te proberen. Dit artikel is eerder verschenen in c’t 7-8/2019 ten tijde dat versie 19 van Mint actueel was, maar de stappen voor het maken van een live-stick zijn hetzelfde bij versie 20.

Linux Mint is gratis en opensource, en een grote community helpt je graag bij eventuele vragen of problemen. Maar je hoeft Windows nog niet van de ene op de andere dag bij het grofvuil te zetten. Zonder risico en zonder te installeren kun je uitproberen of Linux Mint aan je eisen voldoet en met je hardware samenwerkt. Als je het systeem vervolgens parallel installeert aan Windows, kun je er in alle rust aan wennen en de beschikbare software-alternatieven geleidelijk testen. Als er dan toch iets ontploft, is je vertrouwde Windows-installatie nog steeds onder handbereik.

Linux Mint is gebaseerd op Ubuntu. Aan de stabiele Ubuntu-basis is een bureaublad-interface toegevoegd, die lijkt op die van Windows, wat een overstap vergemakkelijkt. Mint heeft verder een aantal extra grafische hulpmiddelen die het systeembeheer vereenvoudigen. Handleidingen en software voor Ubuntu werken vaak ook met Linux Mint.

Zoals je gewend bent in Windows, zit er onder aan het scherm een soort taakbalk met een systeemvak aan de rechterkant. De knop helemaal links opent het programmamenu – de tegenhanger van het Startmenu. Daartussenin zie je een lijst met geopende vensters. Je moet je wel een beetje aanpassen, maar veel werkt verrassend genoeg precies zoals je gewend bent. Ook sneltoetsen als Ctrl+C en Ctrl+V kun je blijven gebruiken.

Voordat je aan de Linux-installatie begint, kun je Linux Mint als een live-systeem starten vanaf een usb-stick en het in alle rust uitproberen. Als het besturingssysteem is geïnstalleerd op een ssd, draait het natuurlijk veel sneller, maar voor een eerste verkenning en een uitstapje naar Linux is het draaien vanaf een usb-stick voldoende. Ook een selectie aan programma’s voor veel toepassingen is al inbegrepen. Op die manier kom je er ook snel achter of je hardware compatibel is met Mint.

Voordat je aan de slag gaat, vragen een paar dingen je aandacht. Linux Mint heeft minstens 1 GB RAM nodig, maar de ontwikkelaars raden 2 GB aan. Het opstarten van Linux Mint vanaf een usb-stick heeft geen invloed op je interne media. Zolang je geen gegevens naar de harde schijf of ssd schrijft, blijft je computer onaangetast.

Op de website van Linux Mint staan de verschillende versies van het Linux-besturingssysteem die je gratis kunt downloaden. We gebruiken de hoofdversie van Linux Mint met de Cinnamon-desktop, die wordt ontwikkeld in een project van de distributie zelf en ook beschikbaar is voor andere Linux-distributies. Linux Mint 19.1 is er voor 32- en 64-bit x86-systemen. Meestal kun je beter de 64-bit ISO-image gebruiken, behalve als je computer alleen 32-bit besturingssystemen ondersteunt.

Na het downloaden kun je de image ook installeren op een virtuele machine van VirtualBox of Hyper-V, maar dan kom je niets te weten over de Linux-compatibiliteit van je hardware. We raden je daarom aan om de image te kopiëren naar een usb-stick en de computer daarvan op te starten. Dan zie je snel of iets werkt of niet. Je kunt ook usb-apparaten testen, zoals printers en scanners. Over het configureren daarvan staat meer informatie in het artikel ‘Instellingen en bestanden overzetten van Windows naar Linux Mint‘ uit c’t 7-8/2019, p.84.

Kies voor het live-systeem een usb-stick die betrouwbaar en zo snel mogelijk is en minimaal 16 GB aan ruimte biedt. Het Linux-Mint-project adviseert de Electron-app balenaEtcher om de live-stick onder Ubuntu te maken. Die werkt goed, maar maakt wel contact met verschillende servers voor wat bibliotheken, advertenties weer te geven en statistische doeleinden. Alleen dat laatste kun je bij de instellingen uitsluiten. Als dat je niet uitmaakt, is balenaEtcher goed genoeg. Je kunt het opensourceprogramma downloaden voor Linux, macOS en Windows.

Met slechts een paar klikken kopieert balenaEtcher de Mint-image naar een usb-stick.

Is balenaEtcher je wat te mededeelzaam, dan kun je in plaats daarvan het programma Win32 Disk Imager gebruiken, dat alleen beschikbaar is voor Windows. Na het downloaden kun je het programma meteen starten. Selecteer de gedownloade ISO-image van Linux Mint, waarbij je eerst rechtsonder in het selectievenster het bestandstype naar ‘*.*’ moet veranderen. Selecteer rechts ernaast het station dat is toegewezen aan de aangesloten usb-stick.

Bij de test liet Win32 Disk Imager geen partities van de harde schijf zien, maar externe media zoals usb-schijven kun je voor de zekerheid beter verwijderen. Als alles goed staat, start je het proces met ‘Schrijven’.

Start de computer opnieuw op en start dan op van de usb-stick. Als het systeem op een moderne pc is opgestart in de UEFI-modus, klik dan vanaf Windows 8.1 op ‘Opnieuw opstarten’ terwijl je de Shift-toets ingedrukt houdt en selecteer vervolgens in het volgende menu ‘**Apparaat gebruiken’ en dan ‘**EFI USB Device’.

Lukt dat niet, ga dan eerst naar het opstartmenu van de computer. Druk daarvoor, afhankelijk van het apparaat, op Esc, F2, F8, F10, F11 of F12 tot het opstartmenu verschijnt. Daar kun je de usb-stick selecteren. Linux Mint laat even een opstartscherm zien, start daarna automatisch op en opent meteen het bureaublad. Je hoeft je niet eerst aan te melden.

Start het Linux Mint live-systeem vanaf de usb-stick om het systeem en de programma’s uit te proberen.

Als je computer met een netwerkkabel met internet verbonden is en automatisch een IP krijgt toegewezen, ben je na het starten van het live-systeem al meteen online. Als er een draadloos netwerk beschikbaar is, laat Linux Mint na het opstarten een bericht zien in de rechterbovenhoek van het scherm.

Om verbinding te maken, klik je in het paneel rechtsonder op het pictogram met de twee pijlen en selecteer je het gewenste wifi-netwerk in de lijst. Als het ontbreekt, kun je er meer weergeven via de optie ‘More’. Via ‘Network Settings’ open je de netwerkinstellingen om handmatig een netwerk toe te voegen.

Het Cinnamon-bureaublad van Linux Mint start standaard in het Engels met een bijpassende toetsenbordindeling, maar je kunt het live-systeem ook instellen op Nederlands. Als je het systeem alleen gebruikt om Mint te installeren, kun je de volgende stap overslaan. Als je in de installatiewizard omlaag bladert en ‘Nederlands’ selecteert, schakelt het dialoogvenster onmiddellijk over naar Nederlands.

De toetsenbordindeling staat standaard op VS-Amerikaans. Je kunt dat eenvoudig wijzigen, ook zonder internetverbinding. Zoek naar ‘System Settings’ in het menu om de systeeminstellingen te openen. Selecteer eerst onder ‘Hardware’ de optie ‘Keyboard’ en ga naar het tabblad ‘Layouts’. Om de juiste toetsenbordindeling te selecteren, klik je op het plusteken in de linkerbenedenhoek, selecteer je ‘English (US, intl., with dead keys)’ op de lijst en klik je op ‘Add’. Markeer hem in de lijst en verplaats hem helemaal naar boven met de pijlknoppen. Op de bureaubladbalk verschijnt dan een Amerikaanse vlag aan de rechterkant. Door daarop te klikken, kun je de juiste toetsenlayout activeren.

Zelfs het live-systeem van Linux Mint bevat al software voor veel toepassingsgebieden om rustig zelf uit te proberen.

Als je het live-systeem eerst wilt uitproberen en dat liever in het Nederlands doet, download je de Nederlandse taalpakketten van internet. Zorg er eerst voor dat je internetverbinding het doet. Houd er echter rekening mee dat de wijzigingen slechts tijdelijk zijn! Alles wat je in het live-systeem installeert, komt terecht in het werkgeheugen, dat maar een beperkte ruimte heeft. Bij een volgende herstart zijn alle wijzigingen verdwenen. Als je vaker met Linux Mint wilt werken, kun je het systeem beter op een interne schijf installeren.

Als je de taal van het bureaublad wilt veranderen, ga je via de pijl linksboven terug naar het overzicht van de systeeminstellingen en open je ‘Languages’. Klik onder op ‘Install / Remove Languages’, klik in het volgende dialoogvenster op ‘Add’ en selecteer in de volgende lijst ‘Dutch; Flemish, Netherlands iso885915@euro’. Met de knop ‘Install’ voeg je je selectie toe aan de lijst, waar je hem kunt selecteren en met ‘Install language packs’ kunt downloaden en instellen. De eventuele foutmelding ‘Failed to download repository information’ kun je negeren en wegklikken. Bevestig bij het volgende dialoogvenster met ‘Continue’, waarna het downloaden begint.

Sluit het dialoogvenster na het voltooien van de installatie met ‘Close’. Dan kun je via de knop ‘Language Settings’ de optie ‘Dutch; Flemish, Netherlands iso885915@euro’ selecteren. Het is het beste om ook meteen de juiste ‘Region’ te selecteren. Klik tenslotte op ‘Apply System-wide’ daaronder.

De wijzigingen worden van kracht nadat je je hebt afgemeld bij het bureaublad en je opnieuw hebt aangemeld. Let op! Meld je alleen af en sluit het systeem niet af, anders gaat alles weer terug zoals in het begin. Om uit te loggen, open je het menu en klik je op de tweede knop van onderen in de linkerkolom (‘Logout’).

In het aanmeldingsvenster voer je dan de live-gebruiker ‘mint’ in en bevestig je dat met Enter zonder een wachtwoord op te geven. Daarna kun je beslissen of alle mappen in de home-directory hun Engelse naam mogen behouden of ook vertaald moeten worden.

Je kunt het Linux Mint-systeem vervolgens naar hartenlust testen. Het is praktisch dat het systeem standaard al een uitgebreide softwareselectie heeft. Met het LibreOffice-kantoorpakket kun je zowel teksten schrijven als tabellen en presentaties maken. De webbrowser Firefox is beschikbaar om te surfen op internet en de e-mailclient Thunderbird is ook aanwezig in het live-systeem. Met Gimp kun je afbeeldingen bewerken, met Rhythmbox muziek afspelen en de mediaspeler is voor de video’s. Pdf-documenten bekijk je met Documentenkijker. Er zijn ook kleine hulpmiddelen, zoals een rekenmachine, het Tomboy-notitieblok en een eenvoudige teksteditor.

Het Mint-menu bevat favorieten, een zoekvak en software gesorteerd op categorie.

Alles wat vooraf geïnstalleerd is staat in het programmamenu, dat je opent via het pictogram uiterst links op de balk. De functies zijn vergelijkbaar met die van het Startmenu van Windows, maar dan anders gerangschikt. Links boven op de zijbalk van het menu staan de favorieten, standaard zijn dat Firefox, Programmabeheer, Systeeminstellingen, een terminalvenster en bestandsbeheer.

Als je meer programma’s aan de favorieten toevoegt, kun je de balk met pictogrammen schuiven en komen de nieuwe favorieten onderaan. Ze zijn alleen zichtbaar als je met de muis scrolt. Vlak daaronder zie je knoppen om het scherm te vergrendelen, je af te melden en de computer uit te schakelen.

De softwaresecties met de geïnstalleerde programma’s bevinden zich aan de rechterkant. Het Mint-programmamenu heeft bovenin ook een zoekvak, dat net als bij Windows na het typen van een paar letters de bijpassende programma’s weergeeft. In tegenstelling tot de Windows-zoekopdracht laat die zoekfunctie geen documenten zien.

Begin gewoon! Schrijf mails, gebruik Linux Mint om te internetten of blader door de menucategorieën en probeer de aanwezige programma’s eens uit. Als het systeem geen problemen veroorzaakt op je hardware en je goed bevalt, installeer het dan op je harde schijf – dan werkt het nog een stuk sneller.

(Liane M. Dubowy / Noud van Kruysbergen)

Wil je op de hoogte blijven van het laatste IT-nieuws en de nieuwste online-artikelen? Meld je dan hier aan voor onze nieuwsbrief: