Aansluitproblemen bij UHD herkennen en verhelpen

Veel gebruikers zitten ondanks beschikbare UHD-bronnen op hun nieuwe 4K-tv naar Full-HD-beelden te kijken. In sommige gevallen komt er wel UHD-beeld door, maar zijn er problemen met de kleur en het contrast. We helpen bij het vinden van oplossingen.

We krijgen wel eens vaker vragen van lezers die een 4K-tv hebben gekocht, maar het idee hebben dat er helemaal geen Ultra-HD-beeld te zien is. In veel gevallen klopt dat vermoeden: het komt namelijk regelmatig voor dat een 4K-tv in plaats van UHD-beelden alleen geüpscalede HD-video toont.

Nog vaker voldoen de kleurruimte het contrastbereik niet aan de UHD-standaard. Juist deze spelen naast de resolutie een belangrijke rol, zoals in het artikel “Tijd voor de resolutie” op pagina 68 van c’t 11/2018 te lezen is. De UHD Alliance heeft een studie gedaan naar de interoperabiliteit van 4K-tv’s en UHD-blü-ray-spelers van verschillende merken.

Daaruit bleek dat consumenten vaak tegen problemen aanlopen bij het aansluiten en instellen van de verschillende componenten, waardoor ze niet de optimaal haalbare 4K-ervaring krijgen. De UHD Alliance heeft daarom een aantal adviezen opgesteld, die we hier noemen en die we nog met enkele tips en informatie aanvullen.

Het advies om in ieder geval geschikte hardware aan te schaffen, komt wellicht wat simpel en kleinerend over, maar uit gesprekken met lezers blijkt vaak genoeg weer, dat de aangeschafte apparaten technisch helemaal niet in staat zijn om de vereiste of verwachte prestaties te leveren.

Veel consumenten worden bijvoorbeeld misleid door de omschrijving ‘4K’ op een speler voor gewone blu-rays. Want deze speelt dan in feite alleen gewone, Full-HD-blu-rays af en rekent vervolgens de beelden om naar een hogere resolutie. Het is een misvatting dat die apparaten dezelfde kwaliteit leveren als een UHD- blu-rayspeler waarmee je een UHD-blu-ray afspeelt.

Bij sommige 4K-tv’s moet je de UHD-kleurruimte eerst bij de instellingen activeren. De naamgeving verschilt per fabrikant of reeks, bij LG-tv’s heet het bijvoorbeeld ‘ULTRA HD Deep Colour’.

Je moet vooral goed opletten als je veel waarde hecht aan een weergave met een groter contrastbereik (High Dynamic Range). Alle 4K-tv’s en UHD-blu-rayspelers ondersteunen de HDR-techniek HDR10 met statische metadata, maar wat de dynamische versies betreft is dat een ander verhaal.

De fabrikanten LG, Loewe en Sony zetten in op Dolby Vision, terwijl Panasonic, Philips en Samsung daarentegen het concurrerende HDR10+ ondersteunen. Alleen Panasonic heeft een speler in het assortiment die beide varianten ondersteunt, maar maakt grappig genoeg zelf dan weer geen tv’s met Dolby Vision.

Als je dan een tv van het ene kamp combineert met een speler van een ander merk, zul je bijna altijd alleen HDR10-beelden zien en geen beelden met dynamische metadata. Als je een audio/video-receiver als tussenstation wilt gebruiken, moet je er op letten dat deze ook de gewenste videosignalen doorgeeft (de zogenaamde pass-through).

Bij oudere apparaten is de kans klein dat ze Dolby Vision ondersteunen en dat naar de tv doorsluizen. In sommige gevallen kan een firmware-upgrade het probleem verhelpen (zie ook het volgende punt). Het concurrerende formaat HDR10+ staat nog in de startblokken, en het is moeilijk te zeggen hoe de situatie daarmee is en of oudere receivers de metadata zullen doorgeven.

Op de meeste UHD-blu-ray-spelers zit wel een tweede hdmi-aansluiting voor het geval dat een AV-receiver de signalen niet kan doorgeven. Op die tweede aansluiting worden alleen audiosignalen doorgegeven, en die verbind je dan met de AV- receiver. Op de andere hdmi-poort sluit je dan een kabel aan die je direct met de tv verbindt.

De tijd dat de tv’s en andere consumenten­elektronica hun leven lang in dezelfde leveringstoestand bleven is allang voorbij. Tegenwoordig brengen de meeste fabrikanten regelmatig updates uit voor hun smart-tv’s, UHD-blu-ray-spelers en AV-receivers.

Daarmee krijgen apparaten nieuwe functies, worden bugs verholpen en functies bijgewerkt die op moment van levering wel beloofd, maar nog niet beschikbaar waren. Ook als je apparaten liever niet con­tinu met het netwerk wilt verbinden, raden we aan ze regelmatig met internet te verbinden om te kijken of er een nieuwe firmware­versie beschikbaar is.

De kans dat er tijdens een update iets misgaat of dat er functies verdwijnen, is aanwezig. Hou internetfora goed in te gaten om te voorkomen dat je met een update voor verrassingen komt te staan.

Je zou er eigenlijk vanuit moeten kunnen gaan dat elke 4K-tv vanaf de fabriek al UHD-beelden in de beste weergavekwaliteit toont. In de praktijk blijkt dat je bij veel apparaten de UHD-blu-rayspeler op een specifieke ingang moet aansluiten omdat op de andere poorten de bredere kleurruimte en hogere contrasten niet worden doorgegeven.

Bovendien moet je in de set-up vaak ook nog een speciale UHD-modus voor die poort inschakelen. Een reden voor die beperkingen zouden de gebruikte onderdelen in de apparaten kunnen zijn. Het is ook mogelijk dat fabrikanten er zeker van willen zijn dat de apparaten standaard compatibel blijven met gebruikte bronnen die videosignalen nog in de SD- of HD-standaarden aanleveren.

In het geval van twijfel moet je de handleiding van je apparaten grondig bestuderen en erop letten welke pictogrammen de tv laat zien als je hem inschakelt – en welke hij zou moeten laten zien. De nieuwere apparaten geven gedetailleerde informatie over de bron als je op de info-knop van de afstandsbediening drukt.

Indien daar dan niet de verwachte pictogrammen zoals UHD/4K, HDR/Dolby Vision of BT.2020 verschijnen, dan is de kans groot dat er iets op de apparaten niet correct is ingesteld.

Videosignalen worden zonder compressie over de digitale audio/video-interface gestuurd. Als je een goedkope standaard hdmi-kabel gebruikt, zal die bij een overstap van Full HD naar UHD, waarvan de resolutie vier keer zo hoog is, snel tegen zijn grenzen zitten. Dat kan resulteren in punten die over het scherm dansen, of in het ergste geval houdt de verbinding tussen speler en tv er compleet mee op.

Het is ook niet uitzonderlijk dat een hdmi-­verbinding tijdens het afspelen van een film het prima doet, maar op het moment dat je naar het menu van de UHD-blu-rayspeler terugkeert er dan compleet mee ophoudt. Dat komt dan meestal doordat de film op de UHD-blu-ray met 24 beelden per seconde wordt afgespeeld, terwijl het menu met 60 beelden per seconde wordt getoond.

Om grotere afstanden te overbruggen, hebben fabrikanten zoals Celexon inmiddels hdmi-kabels met glasvezel in hun assortiment.

Een goedkope kabel kan zoveel informatie niet aan, waardoor je helemaal niets meer te zien krijgt. De HDMI-versie 2.0, c.q. 2.0a, ondersteunt een resolutie van 2160p op 60 Hz en HDR (High Dynamic Range). Een kabel met het label ‘high-speed’, zou in principe de vereiste bandbreedte moeten ondersteunen, maar in de praktijk is dat helaas niet altijd het geval.

Daarom zijn er sinds enige tijd kabels verkrijgbaar met het nieuwe label ‘Premium High Speed HDMI’, dat aangeeft dat de betreffende kabel over genoeg bandbreedte beschikt. Er zijn ook veel goedkope hdmi-kabels verkrijgbaar zonder premium-label, waarbij de fabrikant 4K/60Hz-ondersteuning expliciet noemt.

In onze ervaring doen die kabels het ook daadwerkelijk goed – mits de kabel niet te lang is. Als je een afstand van meer dan 5 meter tussen speler en tv wilt overbruggen, wordt het aanbod merkbaar kleiner.

De UHD Alliance probeert de fabrikanten aan te sporen om apparaten te maken die videobronnen beter detecteren en automatisch de optimale instellingen kiezen. Op hun website is een pagina met informatie beschikbaar over de thema’s die we hier hebben besproken.

(Nico Jurran / Daniel Dupré)