Zou het niet slimmer zijn om een pc van relatief weinig RAM geheugen te voorzien en het geld dat je daarmee uitspaart te investeren in een snelle PCIe-ssd waar het wisselbestand zich bevindt? Omdat dit laatste veel groter kan zijn dan de huidige gebruikelijke hoeveelheid RAM, zou dit eigenlijk even snel moeten zijn.
Of je beter geheugen of ssd kunt uitbreiden ligt misschien niet meteen voor de hand. Maar op basis van de cijfers kun je die keuze weloverwogen maken.
Geheugen of ssd, wat is sneller?
Moderne PCIe 4.0 ssd’s in M.2-formaat halen ongeveer 7 GB/s bij het lineair lezen, wat inderdaad al in de buurt komt van de ongeveer 50 GB/s waarmee het huidige RAM geheugen (DDR4-3200, dual-channel) data verwerkt.
In de praktijk speelt de latentie echter een veel belangrijkere rol, vooral bij willekeurige benaderingen. De latentie is de reactietijd vanaf het verzoek tot de aankomst van de vereiste data. In de tabel hieronder hebben we de latenties voor typische onderdelen van een computer ten opzichte van één klokcyclus van de processor op een rijtje gezet.
| Benaderen van … | Latentie | Latentie geschaald |
| CPU (1 kloktik) | 0,3 ns | 1 seconde |
| Level 1-cache | 0,9 ns | 3 seconden |
| Level 2-cache | 3 ns | 10 seconden |
| Level 3-cache | 10 ns | 33 seconden |
| Werkgeheugen (RAM) | 100 ns | 6 minuten |
| Ssd | 10 tot 100 μs | 9 tot 90 uur |
| Harde schijf | 1 tot 10 ms | 1 maand tot 1 jaar |
Snelheden vergeleken
In de tabel hierboven zie je dat de latentie zelfs bij een snelle ssd in microseconden (μs) wordt uitgedrukt. Bij RAM geheugen zijn dat nanoseconden, oftewel miljoenste seconden.
Omdat het menselijk brein moeite heeft zich bijzonder kleine of grote getallen voor te stellen, hebben we de latenties geschaald naar tijdseenheden waar je je iets bij kunt voorstellen. Dat maakt het makkelijk te zien dat ssd’s vanuit de cpu bekeken uiterst traag reageren en daarom geen geschikte vervanging zijn voor RAM.
Ontvang gratis informatie voor ssd’s en andere pc-onderdelen, schrijf je in voor de nieuwsbrief:
Antwoord
De vraag of je meer hebt aan geheugen of ssd uitbreiden heeft dus een duidelijk antwoord, zoals je hierboven kunt lezen: een ssd is veel trager dan RAM geheugen en daarmee geen vervanging voor voldoende geheugen.
Dat geldt niet alleen voor het wisselbestand dat Windows zelf als virtueel geheugen gebruikt, maar ook voor de schijfcache die andere programma’s gebruiken voor (te grote) gegevens waar ze mee werken.
