Wil je Linux testen of proberen op je pc voordat je het installeert? Dat is een goed idee en doe je als volgt.
Eerst Linux testen of proberen op je computer voordat je het installeert is een goed idee. Je kunt dan nagaan of de gekozen Linux versie goed werkt op je systeem.
Met een zogeheten live-systeem op een usb-stick kan dat makkelijk zonder installatie. Als je twijfelt wat de beste Linux voor je is, kun je er zo ook makkelijk verschillende proberen.
Lees verder hoe je zo’n live-systeem maakt en test of het werkt op je pc of laptop.
Linux testen met een live-systeem
Een live-systeem is ideaal voor het testen van de Linux distributie die je op het oog hebt. Het systeem draait alleen in het geheugen en verandert niets aan je computer (tenzij je dat zelf kiest).
Als het live-systeem wordt afgesloten of je je computer opnieuw opstart, gaan alle wijzigingen verloren.
Ubuntu als voorbeeld
Wij gebruiken Ubuntu Desktop als voorbeeld. Veel hiervan geldt ook voor andere distributies, zeker omdat distributies zoals Linux Mint, Pop!_OS of Elementary OS zijn gebaseerd op Ubuntu.
Een live-systeem maken
Een live-systeem zet je het makkelijkste op een usb-stick. Zo’n stick kun je op meerdere pc’s of laptops uitproberen.
Je hebt een usb-stick nodig met minimaal 4 GB opslagruimte. Let op: alles wat op de stick staat wordt bij maken van het live-systeem gewist!
Live-systeem maken: ISO-image op usb-stick zetten
We maken het Live-systeem op een usb-stick met behulp van balenaEtcher. Dat werkt met een paar klikken en zonder verwarrende opties.
- Om te beginnen download je eerst de ISO-image van de Linux die je wilt testen, bijvoorbeeld Ubuntu Desktop. Bij sommige Linux distributies is er een speciaal live ISO-image, dan kies je die.
- Sluit de usb-stick aan.
- Download balenaEtcher, installeer en start het programma.
- Start balenaEtcher en open het gedownloade ISO-bestand.
- Selecteer vervolgens de ingeplugde usb-stick als doel, klik op Flash en bevestig de gebruikersaccountcontrole (User Account Control).
De ISO-image zal op de geselecteerde stick geïnstalleerd worden.
Het enige minpuntje van balenaEtcher is dat de tool reclame toont tijdens het schrijfproces. Je kunt een andere tool gebruiken als je wilt, zoals Rufus of UNetbootin. Onder Linux is Gnome Disks een alternatief.
Ontvang gratis informatie en tips over Linux, schrijf je in voor de nieuwsbrief:
Pc opstarten met Linux live-systeem
Start de computer opnieuw op en druk op een van de F-toetsen om het opstartmenu van de UEFI-firmware (BIOS Boot Select, BBS) op te roepen. Afhankelijk van de pc is dat vaak F2, F8, F10, F11 of F12.
Een indicatie van welke toets de juiste is, wordt normaliter kort na het opstarten weergegeven. Kijk anders in de handleiding of in de BIOS-set-up welke toets je moet hebben (zoals Del, F1, F2 of F10).
Als er meerdere vermeldingen voor de usb-stick verschijnen, gebruik je op een moderne pc doorgaans de vermelding met UEFI in de naam.
Start de pc niet vanaf de usb-stick?
Als booten vanaf de usb-stick niet lukt, kun je bij deze instructies kijken onder het kopje Opstarten van de usb-stick. Dat is ook voor het Live-systeem van toepassing:
Je kunt ook het BIOS oproepen via een van deze opties en daarin naar een boot-menu zoeken:
Live draaien en Linux testen
Als het booten vanaf de usb-stick werkt, verschijnt een eenvoudig menu van de bootloader, bij Ubuntu is dat GRUB. Afhankelijk van het gekozen live-systeem kies je in het bootmenu meteen voor de ‘live’ optie, of doe je dat in het installatieprogramma.
Selecteer in dit voorbeeld Ubuntu of wacht tot dat vanzelf opstart. Na een tijdje zal het Ubuntu-installatieprogramma je begroeten in het Engels. Klik in de lijst links een stukje naar beneden op Nederlands en selecteer dan Ubuntu uitproberen. Test nu of je systeem werkt zoals je dat wilt.
De bediening en interface uitproberen
Probeer het Linux systeem te gebruiken en kijk hoe dat bevalt. Let wel dat (bij Ubuntu live) de interface slechts deels in het Nederlands verschijnt omdat niet standaard het complete taalpakket wordt geïnstalleerd en ingeschakeld.
Controleer in de secties zoals Netwerk, Bluetooth, Schermen, Printers en meer of je apparaten en onderdelen worden herkend. Gebruik de app Cheese (of een andere app die de webcam gebruikt) om een aangesloten webcam te testen en de Document Scanner-app om lokale en netwerkscanners te testen. Test andere hardware die belangrijk voor je is.
Het live-systeem is geen perfecte voorspelling voor hoe alles draait bij een echte installatie, maar het geeft een goed voorproefje. Als je problemen hebt bij het gebruik van het live-systeem, moet je je voorbereiden op meer handmatig instelwerk, of afzien van de installatie op deze computer.
Uitgebreide analyse via live-systeem
In het live-systeem kun je in beperkte mate software installeren, zolang de computer maar verbonden is met het internet. Dat werkt wel traag, aangezien het systeem volledig in het geheugen draait.
Een nuttige tool is het analyseprogramma Inxi, dat gegevens verzamelt over het systeem en de bestaande hardware en deze in een leesbare vorm weergeeft.
Om dat te kunnen installeren moet je in Ubuntu eerst de juiste pakketbronnen toevoegen:
- Druk op de Windows-toets, typ in het zoekveld Software en klik op het paarse A-pictogram (Software & updates).
- Op de Ubuntu-software-tab activeer je de tweede optie: door de gemeenschap beheerde vrije en open-bronsoftware (universe).
- Sluit het venster en bevestig de update van de informatie over beschikbare software met Herladen.
- Zodra de pakketbronnen zijn bijgewerkt open je een terminal met Ctrl+Alt+T en tik je daar sudo apt install inxi in.
Je krijgt een fijn compleet overzicht met het commando inxi -Fz. Kopieer gemarkeerde tekst uit de terminal met de rechtermuisknop of Ctrl+Shift+C.
Linux testen – alternatieven proberen
Misschien kom je er met een Live-systeem achter dat een bepaalde Linux distributie niets voor jou is of niet goed werkt op de pc of laptop. Maar laat je niet op voorhand al ontmoedigen, probeer het gewoon uit. En kies anders een ander systeem en probeer dat uit:
(Deze informatie is afkomstig uit het artikel in c’t 5, 2022, pagina 134, van Keywan Tonekaboni en Alieke van Sommeren)
