Vanilla OS review: een beginnersvriendelijke Linux-distributie

In deze review gaan we kijken naar een nieuwe Linux-distributie genaamd Vanilla OS. Deze nieuwe Linux heeft ons bij de test verrast met spannende functies zoals een kogelvrij bestandssysteem en een veelzijdige pakketbeheerder. Daarnaast blijft Vanilla OS aangenaam beginnersvriendelijk.

Vanilla OS is een Linux-distributie met een Ubuntu-onderbouw en de Gnome-desktop. Het brengt verschillende belangrijke componenten samen in een onderhoudsarm en beginnersvriendelijk pakket.

Vanilla OS heeft een eigen installatieprogramma dat voornamelijk wordt gebruikt om systeembestanden op de schijf te zetten. De mogelijkheid om Vanilla OS parallel aan andere besturingssystemen te installeren ontbreekt nog. Het eigenlijke installeren van het systeem vindt plaats na een herstart. Daarbij vraagt een wizard welke apps je wilt toevoegen.

De grafische applicaties installeert Vanilla OS in het containerformaat Flatpak vanuit de Flathub-repository. Canonicals Snap is tijdelijk uitgeschakeld door de ontwikkelaars, en AppImages zijn de tweede keuze na Flatpaks. Met Flatseal, dat Vanilla OS op verzoek installeert, kunnen gebruikers de rechten van Flatpak-applicaties aanpassen.

Het (Btrfs-)bestandssysteem van de systeempartitie van Vanilla OS wordt door de ontwikkelaars ‘immutable’ genoemd, wat betekent dat er een onveranderlijke rootpartitie is die alleen leesbaar, maar niet beschrijfbaar is. Er zijn twee uitzonderingen op de regel in de vorm van schrijfrechten voor de directory’s /home en /etc.

Vanilla OS maakt gebruik van containerformaten zoals Flatpak. Als een applicatie niet beschikbaar is of commandline-tools nodig heeft, wordt de pakketbeheerder apx gebruikt. Apx is een allrounder en haalt software uit Ubuntu, Fedora en Arch-repository’s. Het installeert programma’s in beheerde besturingssysteemcontainers en fungeert als wrapper voor andere pakketbeheerders. Met apx install htop wordt bijvoorbeeld htop uit de jammy/main repository in een Ubuntu-container geïnstalleerd.

Apx installeert pakketten in een beheerde container, bijvoorbeeld met –zypper voor openSUSE Tumbleweed en –dnf voor Fedora. Vanilla OS maakt .desktop-bestanden aan voor geïnstalleerde toepassingen en integreert ze in het Gnome-toepassingenoverzicht.

Het systeem geeft informatie over de container waarin de app zich bevindt. Het containerprincipe biedt een breed scala aan software, maar bij testen liep het nog steeds niet altijd soepel. Na installatie gaf Vanilla OS de verkeerde systeemtijd weer en klaagden containers over het niet kunnen vinden van het /etc/localtime-bestand. Door de beheerde containers met apx init –dnf te resetten, werkte apx weer. Maar alle apps in de container waren weg en sommige apps waren niet meer te gebruiken via het toepassingenoverzicht. Door handmatig over te schakelen naar de Fedora-container met apx enter –dnf, kon het programma worden uitgevoerd.

De Vanilla System Operator (vso) in combinatie met de tool ABroot zorgt voor updates. Je configureert via de commandline of met het grafische Vanilla Control Centre de intervallen waarop vso moet zoeken naar updates. Om ervoor te zorgen dat nieuwe software zijn weg vindt naar de rootpartitie, die eigenlijk onveranderlijk is, hebben de ontwikkelaars de ABroot-tool geïntegreerd, die twee rootpartities met de labels a en b met elkaar vergelijkt. ABroot kent de toestanden present en future toe aan die partities en regelt de transacties tussen de twee (A⟺B). Vanilla OS schrijft updates altijd naar de future-rootpartitie. Als de transactie succesvol was, start het systeem bij een reboot op van future-partitie, die daarmee de present wordt, en synchroniseert de wijzigingen met de andere partitie.

Met abroot get future en abroot get present wordt gecontroleerd of rootpartitie a of b de volgende zal zijn om op te starten. Dat lijkt ingewikkeld, maar je krijgt daar als gebruiker in het dagelijks leven niets van mee. Vanilla OS downloadt updates onbewaakt op de achtergrond en na een reboot is het systeem up-to-date. Het proces kan echter ook handmatig worden gestart met sudo vso trigger-update –now.

Als je uitgebreider werk aan het systeem moet doen, kun je ook ABroot gebruiken. Het commando sudo abroot shell opent een shell op de future-systeempartitie, bijvoorbeeld om een kernelmodule te installeren. Met sudo abroot kargs edit kun je kernelparameters instellen, bijvoorbeeld om een irritante driver te motiveren om mee te werken. Praktisch: als er tijdens onderhoudswerkzaamheden iets fout gaat, dient de onaangeroerde systeempartitie als reddingsboei.

Je beheert updatecycli, achtergrondupdates en de Distrobox-containers in het Vanilla Control Centre. Bij de test vonden we het vooral prettig dat we bij de Gnome-instellingen op een laptop met geïntegreerde en dedicated grafische eenheid konden kiezen of we de voorkeur gaven aan de iGPU van de processor, de Nvidia GeForce MX350-gpu of een hybride modus.

Na het omschakelen hoefden we het systeem niet eens opnieuw op te starten. In het Control Centre vind je ook een overzicht van de beheerde containers en de daarin geïnstalleerde applicaties. Sinds begin februari installeert apx ook Nix-pakketten. We misten echter de Nix-container in de lijst van beheerde containers, zelfs nadat we hem handmatig hadden geïnitialiseerd met apx init –nix.

Vanilla OS is een verfrissend andere Linux-distributie die verschillende spannende Linux-functies op een verstandige manier combineert en laat zien in welke richting een moderne Linux-desktop zich zou kunnen ontwikkelen. Hier en daar moeten de ontwikkelaars de afzonderlijke componenten echter nog beter aan elkaar koppelen voordat Vanilla OS als productief systeem kan worden aanbevolen.

Omdat Vanilla OS zoveel anders doet op het gebied van updates, onveranderlijke bestandssysteem en containerfocus, moeten Linuxers soms wennen aan de nieuwe procedures. De duidelijke documentatie en de handleiding van Vanilla OS (zie de link op deze pagina) helpen daarbij. Die bevat ook instructies voor gebruikers die Vanilla OS in een virtuele machine willen uitproberen.

+ Uniek concept
+ Veilig bestandssysteem
–Vergt nog wat ontwikkeling

(Deze informatie is afkomstig uit c’t magazine)

Meer van zulke software reviews? Schrijf je in voor de gratis nieuwsbrief: