Internet: Satellieten en bijna-botsingen van SpaceX en OneWeb

Terwijl deskundigen waarschuwen voor botsingen en daaruit voortkomende kettingreacties in de ruimte als gevolg van het toenemende aantal satellieten in een baan om de aarde, is SpaceX al bezig met het plannen van de volgende generatie van zijn satellieten voor het Starlink-internet. Die moeten krachtiger zijn en worden vanaf het Starship gelanceerd.

Het Amerikaanse ruimtevaartbedrijf SpaceX is bezig met de voorbereiding van de tweede generatie van zijn communicatiesatellieten voor zijn wereldwijde satellietinternet. Het “Gen2-systeem” zal een aanvulling vormen op het bestaande Starlink-satellietnetwerk, maar elk nieuw ruimtevaartuig is zwaarder en krachtiger dan de eerste generatie.

Starship

Voor het vervoer van deze next-generation satellieten voor Starlink-internet denkt SpaceX aan zijn nieuwe Starship, dat per lancering meer en zwaardere ladingen de ruimte in kan brengen dan met de tot dusver gebruikte Falcon 9-raket.

Botsingen

De Starlink-satellieten van SpaceX zijn reeds betrokken bij ongeveer 50% van de bijna-ongevallen (“close encounters”) in een baan om de aarde. Dit meldde het Amerikaanse blad Space onder verwijzing naar een deskundige van de Universiteit van Southampton. Aan de hand van openbaar beschikbare gegevens over satellietbanen heeft Hugh Lewis berekend dat er nu al meer dan 3000 van dergelijke gebeurtenissen per week zijn. Deze worden gedefinieerd als passages van satellieten op een afstand van minder dan een kilometer van elkaar.

Het hoofd van de Astronautics Research Group aan de Britse universiteit heeft berekend dat bij ongeveer de helft daarvan een SpaceX-satelliet betrokken is. En er zullen er onvermijdelijk meer volgen. Aangezien het vermijden van botsingen nog steeds veel manueel werk vergt, neemt het gevaar enorm toe.

Een enkele botsing kan drastische gevolgen hebben

Lewis verwijst naar een gegevensbank van de Amerikaanse catalogus CelesTrak over dergelijke potentieel gevaarlijke banen van twee satellieten die langs elkaar scheren. Hoewel een afstand van één kilometer niet direct klinkt als een dreigende botsing, zijn de onnauwkeurigheden in de banen van de satellieten enorm – de werkelijke banen kunnen tot 100 meter afwijken.

Volgens Lewis is het aantal van dergelijke bijna-ongevallen aanzienlijk toegenomen sinds Starlink met de bouw begon, en zonder dit project zou de groei marginaal zijn. In totaal verwacht hij dat SpaceX-satellieten betrokken zullen zijn bij 90 procent van dergelijke bijna-botsingen nadat de eerste opbouwfase van Starlink is voltooid.

De cijfers van Lewis zullen de kritiek op mega-constellaties waarschijnlijk verder aanwakkeren. SpaceX is immers niet het enige bedrijf dat van plan is duizenden satellieten de ruimte in te lanceren voor internetconnectiviteit. In totaal zijn er enkele tienduizenden satellieten aangekondigd.

Kritiek ESA

ESA heeft nog maar enkele weken geleden de ontwikkeling in de nabije ruimte als onduldbaar bestempeld en gewaarschuwd voor de gevaren. Zelfs één enkele botsing kan dramatische gevolgen hebben, omdat daarbij veel brokstukken kunnen ontstaan en een niet te stoppen kettingreactie op gang kan worden gebracht.

Lewis voegt eraan toe dat SpaceX pas twee jaar satellieten exploiteert en nu al de grootste ter wereld is, dus er is “een zekere mate van onervarenheid”. In het voorjaar was er al veel kritiek op de manier waarop het Amerikaanse bedrijf omging met een bijna-botsing.

Arianespace: Sojoez-raket gelanceerd met 34 internetsatellieten voor OneWeb

Een van die andere bedrijven met grootse plannen is OneWeb. Onlangs bracht een Russische draagraket meer OneWeb-satellieten in de ruimte, na vertragingen bij de lancering. OneWeb heeft zijn oorspronkelijke doel wel sterk gereduceerd.

Na technische problemen is een Russische Sojoez-lanceerraket opgestegen van het Russische Baikonur Cosmodrome in de Republiek Kazachstan met 34 hogesnelheids-internetsatellieten aan boord. Dit werd zondagochtend bekendgemaakt door de in Evry bij Parijs gevestigde raketexploitant Arianespace en het Russische ruimtevaartbedrijf Roskosmos. De lancering was al twee keer uitgesteld. De missie moet de satellietvloot van het Britse communicatiebedrijf OneWeb op 288 brengen.

Al 288 van 650 satellieten in de ruimte

De raket had eigenlijk vrijdagavond moeten opstijgen, maar de lancering werd uitgesteld wegens een incident in de “laatste automatische sequentie”, aldus Arianespace. Dit is de negende raketlancering van Arianespace in opdracht van OneWeb.

Roskosmos

Roskosmos stelt dat de satellieten een verbindingssysteem in de ruimte creëren dat gebruikers overal op aarde toegang  geeft tot hogesnelheids-internet. Op aarde zullen 40 terminals worden opgezet om deze dienst te verlenen.

In juni 2015 was Roskosmos met Arianespace een contract overeengekomen voor 21 lanceringen – voor 1,2 miljard Amerikaanse dollar (ongeveer 1,03 miljard euro). Tien lanceringen zijn alleen al voor dit jaar gepland. Het is de bedoeling dat de satellieten medio volgend jaar in de ruimte worden gebracht.

Begin dit jaar kondigde het bedrijf OneWeb aan dat het het aantal satellieten voor de tweede uitbreidingsfase van zijn project drastisch zou verminderen – met 41.000. OneWeb ging begin 2020 failliet en werd in november gered door een investering van een miljard Amerikaanse dollar – het geld was ingebracht door het Verenigd Koninkrijk en de Indiase Bharti-groep. Wanneer de eerste fase van de satellietlanceringen is voltooid, moeten de lanceringen beginnen met wat dan in totaal 650 satellieten zullen zijn.