Maanlanding 50 jaar geleden: techniek die de wereld veranderde

Marco den Teuling
0

De eerste maanlanding 50 jaar geleden heeft niet alleen samenzweringstheorieën voortgebracht. Het Apollo-programma was de aanleiding voor veel technologische hoogstandjes en veranderde de wereld. Een kleine stap voor Neil Armstrong, een grote stap voor de techniek.

50 jaar geleden, op 20 juli 1969, daalde de Eagle-maanlander van de Appollo-11-missie neer op het maanoppervlak. In Mare Tranquillitatis zetten de astronauten Neil Armstrong en Edwin ‘Buzz’ Aldrin als eerste mensen voet op de maan. Daarmee was het doel bereikt dat president John F. Kennedy op 12 september 1962 had gesteld. De wedijver met Rusland was hierbij een drijfveer, de Russen hadden op 12 april 1961 al de eerste bemande vlucht door de ruimte op hun naam geschreven.

maanlanding 50 jaar geleden techniek technologie microchip software

Afbeelding: NASA

De Amerikaanse ruimtevaartorganisatie NASA moest tal van technische hindernissen overwinnen, waaronder het navigeren en koppelen van ruimtevoertuigen in de ruimte. Er werd namelijk gekozen voor een oplossing met een aparte maanlander. Die moest na de landing weer opstijgen en koppelen met de commandomodule zich in een baan om de maan bevond. Dit leidde tot de ontwikkeling van een vooruitstrevende boord- en navigatiecomputer (Apollo Guidance Computer, AGC).

Ondanks een ongeluk met Apollo 1 op 27 januari 1967, waarbij drie astronauten om het leven kwamen, ging het Apollo-programma door. In oktober 1968 voerde de bemande Apollo 7 tests uit in een baan om de aarde. Daarbij vond ook de eerste geslaagde tv-uitzending vanuit de ruimte plaats. Met tussenpozen van drie maanden werden raketten gelanceerd, totdat in juli 1969 het ultieme doel bereikt werd. Veel mensen vroegen zich echter het nut af van de vele miljarden die in de maanreis geïnvesteerd werden.

maanlanding 50 jaar geleden techniek technologie investering kosten

Het totale NASA-budget van 1960 t/m 1973 bedroeg circa 19,4 miljard dollar. In perspectief: de befaamde Nederlandse Deltawerken (1958-1997) kostten circa 5 miljard euro. De minder befaamde Betuweroute 4,7 miljard.

Microchips

Achteraf is duidelijk dat de ruimtewedloop talloze technologische ontwikkelingen heeft versneld of in gang gezet. NASA was met het Apollo-programma bijvoorbeeld een katalysator voor de ontwikkeling van microchips. Intel-oprichter Robert Noyce had al in 1959 de basisprincipes gedemonstreerd. Maar een industriële toepassing ontbrak, totdat NASA in 1962 besloot de boordcomputer voor de maanlanding te baseren op deze nieuwe geïntegreerde schakelingen. Noyce was destijds nog werkzaam bij Fairchild Semiconductor.

NASA ging uit van Fairchild-prototypen met de nieuwe ‘Micro Logic Elements’. Dat was een NOR-gate, bestaande uit drie transistors en vier weerstanden. Het uitgangspunt was dat met NOR-gates alle complexe logische schakelingen zijn te maken zoals een flipflop, teller of som.

maanlanding 50 jaar geleden techniek technologie microchip Fairchild Semiconductor Micro Logic

Geïntegreerde circuits (‘Flatpack’) in de Apollo Guidance Computer (AGC).

Multithreading

De overstap naar microchip-architectuur was vooruitstrevend, maar de software die MIT Instrumentation Lab voor NASA realiseerde was dat nog meer. In wat min of meer het stenen tijdperk voor computers was, bedacht men al een multitasking-besturingssysteem met tijdslots en prioriteitstoekenning.

Voor het Apollo-programma ontwikkelde systeemkundige Margaret Hamilton dit besturingssysteem verder tot stabiele onboard-vluchtsoftware. Om te zorgen dat zelfs bij de landing alle belangrijke processen veilig werden uitgevoerd, ontwierp Hamilton met haar team job-prioriteiten en wachtrijen. De multithreading verliep net als (veel) later bij Windows 95 coöperatief: elke job moest ervoor zorgen dat hij weer rekentijd aan de andere jobs gaf.

Hamilton ontwikkelde als pionier compleet nieuwe beginselen op het gebied van softwareontwikkeling, procesmodellering, systeemarchitectuur, foutvermijding en kwaliteitscontrole en voor prioriteitsgestuurde programmauitvoer. Gezien de eisen van het Apollo-programma was ze een van de eersten die het concept software-engineering in de praktijk bracht.

Hier is een live nieuwsverslag van de Apollo-11-missie door CBS terug te zien:

Lees voor uitgebreide achtergrondverhalen en informatie c't 05/2024

Meer over

Software

Deel dit artikel

Marco den Teuling
Marco den TeulingHad als eerste eigen computer ooit een 16-bit systeem, waar van de 48 kilobyte toch echt niet ‘genoeg voor iedereen’ was. Sleutelt graag aan pc’s, van de hardware tot het uitpluizen van de BIOS-instellingen. Vindt ‘Software as a Service’ een onbedoeld ironische naamgeving.

Lees ook

Flink besparen op internet en tv met deze Odido aanbieding

Ben je op zoek naar manieren om te besparen op internet en tv? Of het nu gaat om het vinden van een voordelig abonnement of vanwege een recente verhui...

Pizza-avond met de c’t-redactie

Meld je aan voor de pizza-avond met de c’t-redactie

0 Praat mee
avatar
  Abonneer  
Laat het mij weten wanneer er