Je pc start niet op, kan dit aan defecte hardware of een onjuist geconfigureerde BIOS-setup liggen? We geven een overzicht hoe je de oorzaak op het spoor komt. Een pc of laptop geeft altijd problemen op het moment dat je hem het hardst nodig hebt. De belangrijkste tip: geen paniek!
Als je verwoed op opties gaat klikken of kabels gaat losrukken, maak je mogelijk nog meer dingen stuk. Als je het probleem stap voor stap aanpakt, kun je veel storingen zelf verhelpen – het is daarom zeker de moeite waard om onze tips uit te proberen. We leggen uit hoe je zelf veelvoorkomende oorzaken van pc-fouten opspoort en, in het beste geval, hoe je ze ook zelf kunt herstellen.
De pc start niet op
Als een pc niet doet wat hij moet doen, is de eerste vraag: is er recent iets veranderd? Probeer je te herinneren wat er gebeurd kan zijn tijdens of sinds de laatste keer dat je de computer hebt gebruikt.
- Heb je een update gestart, waarna de pc moest afsluiten? Als dat zo is, kan er iets bij de installatie fout zijn gegaan.
- Of heeft iemand per ongeluk tegen de pc gestoten, is er een kabel losgetrokken tijdens het stofzuigen of is de laptop pardoes van tafel gevallen? Bekijk je apparaat goed van alle kanten: is er enige zichtbare schade?
- Is er mogelijk ergens vocht binnengedrongen?
- Blokkeert vuil of stof de contacten in een usb-poort?
- Is een pinnetje in een usb-poort verbogen, waardoor kortsluiting is ontstaan?
- Misschien klemt de aan-uitknop of een toets van het toetsenbord, waardoor het BIOS van de wap is?
Bij laptops, tablets en sommige mini-pc’s kun je minder zelf repareren dan bij desktopcomputers. Desktop-pc’s hebben een modulair opbouw en losse onderdelen kun je relatief gemakkelijk vervangen – daarover in een volgend artikel meer.
Ontvang gratis meer workshops om pc-problemen te verhelpen!
Schrijf je in voor de nieuwsbrief:
Kabels controleren als de pc niet opstart
Insteek- en kabelconnectors en een groot aantal modules hebben echter ook een hoger risico op defecten dan vaste soldeerverbindingen. Dat heeft praktische gevolgen voor het oplossen van problemen: als het scherm zwart blijft terwijl de pc ingeschakeld is, moet je als eerste alle kabelverbindingen controleren.
En niet alleen die tussen de pc en het beeldscherm of tussen de laptop, het dockingstation/USB-C-hub en het beeldscherm, maar ook die tussen het beeldscherm en het stopcontact. Haal de stekkers los en duw ze weer met gevoel maar stevig terug – soms kunnen ze gewoon te los hebben gezeten. Controleer met een ander netstroomapparaat of het gebruikte stopcontact wel stroom levert en controleer de aardlekschakelaar.
Pc start nog steeds niet op: externe apparaten
Als het opstarten nog steeds niet lukt, probeer dan alle externe apparaten van de computer los te koppelen. Misschien probeert het BIOS op te starten vanaf een opslagmedium dat op een usb-, Thunderbolt-, eSATA- of FireWire-poort is aangesloten en mislukt dat. Het kan ook zijn dat zo’n apparaat een defect heeft of te veel stroom trekt. Als dat allemaal niet helpt, is het mogelijk dat de interne voeding van de computer niet werkt – ook dat kun je soms zelf verhelpen.
Beetje booten, maar pc start niet op
Het is niet ongebruikelijk dat de hardware wel lijkt te willen, maar dat het besturingssysteem niet opstart. In het ergste geval is de gegevensdrager van het systeem defect, dus de ssd of harde schijf waar het besturingssysteem op staat.
Als de harde schijf vreemde geluiden maakt, moet je de pc onmiddellijk uitschakelen. Als je de schijf blijft gebruiken, kunnen er nog meer gegevens verloren raken. Je moet afwegen of je het zelf aandurft te proberen om zo’n beschadigde harde schijf te redden. Dat is echter niet zo eenvoudig en je hebt er een beetje geluk bij nodig.
Datarecovery en back-up
De beste oplossing is een back-up (liefst 2). Datarecoverybedrijven kunnen nog verbluffend veel van beschadigde schijven redden, maar ze zijn wel duur. Voor particulieren is het meestal de moeite niet waard. Een kapotte ssd is niet hoorbaar, maar voor een fataal defect geldt in principe hetzelfde als voor een harde schijf: onmiddellijk uitschakelen.
Vergeleken met magnetische harde schijven zijn ssd’s gelukkig minder gevoelig voor bepaalde schadelijke invloeden, zoals schokken. Als je vermoedt dat je ssd of de harde schijf defect is, kun je hem het beste verwijderen of in ieder geval de verbindingskabels loskoppelen voordat je verdere diagnostische stappen onderneemt.
Vaak is BIOS de schuldige
Er zijn allerlei redenen waarom een pc opstart maar het besturingssysteem niet laadt. In veel gevallen is het BIOS de schuldige. Bij oudere computers van meer dan vijf jaar oud, kan de BIOS-batterij op het moederbord leeg zijn. Dat is gewoonlijk een 3 volt lithium knoopcel van het type CR2032.
Meestal zit er een CR2032-knoopcel in een pc voor de realtime-klok in de chipset van het moederbord en voor de BIOS-instellingen.
Batterij vertoont kuren
Als het voltage onder de 2 volt zakt, loopt de realtimeklok in de chipset van het moederbord niet meer correct en ‘vergeet’ het (UEFI-)BIOS de configuratieopties die in de BIOS-set-up zijn opgegeven. Typische aanwijzingen voor een zwakke batterij zijn dat je systeem de tijd direct na het starten onjuist weergeeft of cryptische boodschappen zoals ‘Druk op F2 om Setup uit te voeren, druk op F1 om door te gaan’ laat zien.
Drukken op de functietoets F1 zorgt er dan meestal voor dat het BIOS de basisinstellingen voor de BIOS-set-up laadt, de zogenaamde ‘BIOS Setup Defaults’.
Als de batterij leeg is, moet je hem vervangen. Moederborden van desktop-pc’s hebben meestal een insteek- of veerhouder voor een CR2032-cel, die je voor een paar euro in de supermarkt kunt vinden. Bij veel laptops en mini-pc’s is het vervangen van de batterij lastiger: sommige laptops zijn moeilijk los te schroeven en hebben, net als mini-pc’s, vaak batterijen die via een apart kabeltje zijn bevestigd, waarvoor je een geschikte vervanger moet vinden.
Als de BIOS-batterij van het moederbord leeg is, onthoudt het BIOS de standaardinstellingen (Setup defaults) niet meer. Veel BIOS-versies tonen dan de foutmelding ‘Press F1 to Continue’.
Als je de batterij niet kunt bereiken of geen vervangende bij de hand hebt, is het als noodoplossing vaak voldoende om de standaardinstellingen voor de BIOS-set-up te laden door op de bovengenoemde F1-toets te drukken. Kant-en-klaar-pc’s die je met Windows voorgeïnstalleerd aanschaft, starten meestal met die standaardwaarden, vooral laptops. Moderne besturingssystemen corrigeren een verkeerd ingestelde tijd meestal automatisch met gegevens van tijdservers op het internet.
| Meer artikelen over problemen met de hardware en de UEFI-BIOS boot: |
