Hoe zet je getallen of tekst om in een QR-code?

Vaak schuilen achter QR-codes verwijzing naar websites. Maar in die praktische zwart-witte hokjes kun je net zo goed allerlei andere soorten informatie bewaren, zoals getallen of korte teksten. Daardoor leent de QR-code zich uitstekend voor diverse taal- en rekenspelletjes.

In de categorie kinderspel presenteren we soms projecten waarbij je (klein) kinderen, neefjes en nichtjes enzovoort aan het werk zet. Daar kun je vast goede sier mee maken. Zelf hoef je de boel alleen een beetje te begeleiden, zoals bij het knutselen met geleidende klei (zie c’t 5/2017, p.122). Het project in dit artikel is iets meer hands-on. Met QR-codes en stukken karton of potdeksels maak je eenvoudige educatieve materialen.

Een rekensom met uitkomst, een afbeelding en het bijbehorende woord, een Nederlands woord en de Engelse vertaling, dit zijn allemaal dingen die je eenvoudig met QR-codes kunt maken. Je schrijft of plakt een som, vraag of plaatje aan de ene kant van een deksel en aan de andere kant komt de QR-code met het antwoord. In plaats van potdeksels kun je ook (ansicht)kaarten of stukken uitgeknipt karton gebruiken, zolang het materiaal maar stevig is en goed hanteerbaar. De opgeplakte QR-codes kunnen met elke willekeurige QR-scanner-app worden ontcijferd. Die apps zijn er ook voor oudere smartphones, ongeacht het besturingssysteem.

In de monochrome pixelverzameling van een QR-code kun je allerlei soorten content kwijt, van contactgegevens in vCard-formaat tot koppelingen naar fotoverzamelingen. Als je er een e-mailadres in zet, kun je ook onderwerpregel en tekst bepalen van het te versturen bericht. Hetzelfde geldt voor QR-codes die een sms versturen. Dit kom je wel eens tegen bij prijsvragen. Voor educatieve toepassingen komen QR-codes met platte tekst van pas. In theorie passen er 4296 alfanumerieke tekens in een QR-code. Maar hoe langer de tekst wordt, des te kleiner het pixelpatroon. In de praktijk kun je jezelf dus beter beperken tot een paar woorden of hooguit een korte zin. Lange hyperlinks kort je in met een webdienst als goo.gl of Bit.ly.

Een QR-code bevat tussen 21 x 21 en 177 x 177 blokjes. Voor een hogere foutcorrectie moet je minder blokjes gebruiken. Er zijn vier niveaus voor de foutcorrectie (ECC), namelijk L, M, Q en H. Afhankelijk van het gekozen niveau blijft ook bij 7, 15, 25 of zelfs 30 procent ontbrekende informatie de inhoud leesbaar. Daardoor kunnen QR-codes waarin een klein logo of ander grafisch element is geplaatst toch nog gelezen worden.

Op het web vind je allerlei QR-codegenerators die je gratis en soms zelfs zonder registratie kunt gebruiken. De aanbieders verdienen hieraan door eenvoudige QR-codes met weblinks of tekst gratis te genereren en voor complexere QR-codes geld te vragen. Betalende klanten kunnen dan bijvoorbeeld dynamische QR-codes genereren, waarbij je kunt volgen hoe vaak ze gebruikt zijn.

We hebben diverse gratis webdiensten getest. In de tabel hierboven vind je een selectie, maar het aanbod is veel groter. Op de site keremerkan.net vind je onder ‘QR Code and 2D Code Generator’ een van de beste online generators voor QR-codes. Deze veelzijdige generator is geschreven in PHP. Je kunt een actie bij het scannen van de QR-code kiezen, links meteen laten inkorten, kiezen uit vijf bestandsformaten voor de uitvoer en nog veel meer. Je kunt er overigens ook micro QR-codes mee genereren, maar dit (kleinere) formaat kan minder informatie bevatten en wordt niet door alle apps ondersteund. Verschillen met gewone QR-codes zijn verder dat maar een van de hoeken (in plaats van drie) een patroon bevat om de oriëntatie te bepalen en dat ze alleen ASCII-tekens coderen.

De Nederlandstalige site www.qr-genereren.nl is minder uitgebreid, maar wel makkelijk in het gebruik. De twee belangrijkste soorten QR-code, tekst en URL, zijn beide beschikbaar en je kunt zelfs kiezen uit zes bestandsformaten. De foutcorrectie kun je helaas niet instellen. Prettig is wel dat de niet-schaalbare bestandsformaten (zoals PNG) vrij groot zijn. Overigens hebben schaalbare formaten als SVG en EPS de voorkeur als je grotere afdrukken wilt maken.

Het bijzondere aan QRExplore is dat je hier tot wel 100 codes ineens kunt genereren en na gratis registratie zelfs nog meer. De webdienst voorziet elke QR-code van een unieke naam. Het hele pakket download je vervolgens als een ZIP-bestand. Dat bevat ook een CSV-bestand waarin alle QR-codebestanden zijn vermeld.

Als je serieus met het genereren van QR-codes aan de slag gaat, is het toewijzen van duidelijke namen trouwens belangrijk. Anders krijg je een lading bestanden met cryptische namen in je Download-map en moet je elk bestand scannen om te weten welk getal of woord(en) erachter schuilt. Een pluspunt van qr-manager.com is dat je voor het downloaden elke code zelf een bestandsnaam kunt geven. Het is trouwens ook mogelijk QR-codes met Python (voor Windows of Linux) te genereren vanaf de opdrachtprompt.

Om de code later bij het inscannen probleemloos te herkennen, moet die voldoende groot worden afgedrukt. Twee centimeter per zijde is het minimum voor eenvoudige patronen, complexere codes moet je groter afdrukken. Onder Windows 10 kun je het best de optie ‘Overzichtsafdruk’ kiezen om zo veel mogelijk QR-codes op een vel papier te printen. Let erop dat je de optie ‘Afbeelding aan lijst aanpassen’ uitvinkt, anders worden de QR-codes afgesneden en onleesbaar.

Voor de deksels met rekensommen op de foto (begin tekst) hebben we de uitkomst afgedrukt als QR-code en die met doorzichtig plakband aan de onderkant van de deksel geplakt. Om het scannen van de QR-codes niet te bemoeilijken door reflecties van het plakband kun je het best ‘beschrijfbaar’ plakband gebruiken. Voor de potdeksels zul je even moeten doorbijten om een voorraad op te bouwen. Gelukkig zijn ze wel herbruikbaar.

Als je de rekensom er met een afwasbare stift op schrijft, kun je die makkelijk wissen en er een nieuwe op zetten. Bij een QR-code met de uitkomst ’12’ kun je dan de som ‘2 x 6’ bijvoorbeeld vervangen door ‘8+4’. Met een voorraad van deze deksels leren kinderen bijvoorbeeld optellen en aftrekken of de tafels van een tot en met tien. Je kunt er zelfs een wedstrijd voor meer spelers van maken, waarbij je deksels verzamelt als je vragen goed beantwoordt.

In alle app stores zijn talloze scanner-apps te vinden. De meeste zijn gratis. Als je het leuk vind om op deze manier met QR-codes aan de slag te gaan, zijn er nog veel meer creatieve mogelijkheden.

Met weinig moeite zet je bijvoorbeeld een speurtocht in elkaar. De tekst van de eerste QR-code geeft dan een hint voor de locatie van de volgende. De tweede code kan bijvoorbeeld op een lantaarnpaal geplakt zijn of onder een tafelblad. Zolang hij maar probleemloos gescand kan worden. Je kunt in de tekst van de QR-code ook nog een korte vraag opnemen, leuk als twee of meer teams tegen elkaar strijden.

Wil je oefenmateriaal maken om de woordenschat in een vreemde taal te verrijken, dan kun je in de QR-codes een koppeling naar een audiobestand toevoegen. Maak bijvoorbeeld kaartjes waarop aan de voorkant een afbeelding staat en aan de achterkant het bijbehorende woord (in de vreemde taal) is geschreven. De QR-code leidt dan naar een geluidsopname met de juiste uitspraak.

Houd er wel rekening mee dat bij dit soort koppelingen ook een internetverbinding nodig is. Dit in tegenstelling tot de QR-codes met alleen tekst. Het gekoppelde audiobestand kun je zelf online zetten, bijvoorbeeld bij Dropbox. Of je gebruikt een webdienst die je het werk uit handen neemt. Bij vocaroo.com kun je korte audiofragmenten opnemen en meteen (bij ‘Sharing options’) de bijbehorende QR-code genereren. Vanuit de scanner-app moet later wel doorgeklikt worden om naar de website te gaan en de weergave te starten. Dus voor heel jonge kinderen is dit minder geschikt.

Er zijn nog veel meer manieren waarop je QR-codes creatief kunt gebruiken, niet alleen voor kinderen. Zolang de antwoorden maar kort genoeg zijn of je ze in een koppeling kunt onderbrengen. Koppelingen kunnen bijvoorbeeld ook leiden naar (eigen) YouTube-filmpjes, Street View-beelden of andere online content. Een pubquiz (op bierviltjes), een oefenexamen met multiple choice vragen, een digitale variant op een puzzeltocht. Het kan allemaal met QR-codes. Als je buiten de kaders denkt, kun je nog veel plezier hebben van die zwartwitte hokjes.

Blijf op de hoogte van de nieuwste informatie en tips!
Schrijf je in voor de nieuwsbrief: