TrueNAS op een HPE Microserver gebruiken als alternatief voor NAS

Om bestanden in een netwerk te delen kun je een kant-en-klare NAS met allerlei toeters en bellen kopen, maar je kunt ook TrueNAS op een HPE ProLiant MicroServer Gen10 Plus V2 installeren en de mogelijkheden overzichtelijk houden.

Als je met meerdere gezinsleden in een huis of werknemers binnen een bedrijf bestanden wilt delen, is een Network Attached Storage (NAS) daar de aangewezen plek voor. Iedere gebruiker kan op die centrale opslagplek zijn bestanden kwijt, waardoor anderen ze weer kunnen inzien. Dat klinkt in essentie heel eenvoudig en handig, maar in de praktijk zitten daar al snel een aantal haken en ogen aan.

Extra beheer en onderhoud voor NAS

Als je wilt voorkomen dat anderen jouw bestanden kunnen bekijken, moet je extra gebruikersbeheer en beperkingen instellen. Dit kan aardig wat tijd kosten in het beheer en onderhoud van de NAS. Bij gezinnen is dit vaak nog wel te overzien, maar bij bedrijven moeten deze veranderingen bij elke mutatie van werknemers weer in actie komen.

Windows Server voor makkelijker beheer

Door Windows Server op een netwerkserver te installeren, kun je gebruikers en hun rechten makkelijker bijhouden. De accounts op de server kunnen dan ook gebruikt worden voor het hele netwerk, waar gebruikers zich op hun pc of laptop mee aanmelden. Dat vergt wel extra overhead en een andere manier van netwerkindeling, waardoor ook andere apparaten zoals tablets ondersteund moeten worden. Om dat goed en veilig te beheren is vaak een cursus netwerk- en serverbeheer nodig.

Van bedrijven als Synology en Qnap zijn kant-en-klare NAS-systemen te koop waar al een eigen besturingssysteem op geïnstalleerd staat. Bij die systemen moet je eveneens gebruikers en hun rollen en rechten instellen, maar met een aantal handig voorinstellingen wordt je dat een stuk makkelijker gemaakt.

NAS-systemen voor meer dan alleen bestanden delen

Deze complete NAS-apparaten hebben ook andere functies toegevoegd gekregen. Je kunt bijvoorbeeld een NAS gebruiken als webserver, voor videostreaming, om torrents te downloaden, om virtuele machines op te hosten en Docker-images te draaien – naast het delen van bestanden.

Terugkeren naar de basis met TrueNAS

Gelukkig is er ook een manier om terug te keren naar de basis van bestandsdeling. Sinds 2005 is er FreeNAS, een gratis opensource community-distributie die eenvoudig te gebruiken is op een oude pc met extra schijven. De hardware-eisen voor het gebruik ervan zijn niet hoog.

TrueNAS CORE

Sinds 2019 gaat FreeNAS verder onder de naam TrueNAS CORE, met de Enterprise-versie genaamd TrueNAS. Nieuwe ontwikkelingen zullen alleen beschikbaar zijn in de TrueNAS-variant. Het bedrijf TrueNAS verkoopt ook complete NAS-systemen, maar benadrukt dat TrueNAS CORE altijd opensource en gratis zal blijven.

Met TrueNAS CORE is het dan ook mogelijk om zonder al te veel kosten zelf hardware uit te zoeken die je wilt gebruiken en TrueNAS (we laten de CORE-toevoeging hierna weg) te installeren. Je hebt voor TrueNAS wel een 64-bit Intel- of MAD-cpu nodig, dus je kunt het niet op een Raspberry Pi installeren. Hierbij moet je je echter wel afvragen waarom je dat zou willen omdat je er ook minstens een paar harde schijven op aan moet kunnen sluiten.

We gaan in dit artikel aan de slag met een ProLiant Microserver Gen10 Plus v2 van HPE, die daar met een Pentium Gold G6405 en 16 GB RAM en zijn vier gigabit-netwerkpoorten prima voor uitgerust is. Je kunt in totaal vier schijven kwijt achter het frontje.

Ontvang gratis info en tips over TrueNAS en andere software, schrijf je in voor de gratis nieuwsbrief:

TrueNAS installeren

Het installeren van TrueNAS begint met het downloaden van het ISO-bestand en dat met bijvoorbeeld balenaEtcher of Rufus op een usb-stick zetten. Start de Microserver op en druk op het moment dat je kunt kiezen uit verschillende bootopties op de toets F11 voor het bootmenu. Selecteer daar de usb-stick waar TrueNAS op staat.

Kies 1 voor het installeren van TrueNAS en druk op Enter. Heb je minder dan 8 GB aan RAM in het apparaat, dan vraagt TrueNAS even na of je toch door wilt gaan. Selecteer de schijf waar je TrueNAS als besturingssysteem op wilt installeren. Hou er rekening mee dat je die schijf later niet meer kunt gebruiken voor het delen van bestanden. Het loont dan ook om daar een relatief kleine schijf voor te gebruiken.

Geef daarna een wachtwoord op voor gebruiker root en kies of je de NAS via UEFI of de aloude BIOS-manier wilt opstarten. TrueNAS biedt aan op een swappartitie van 16 GB groot op de bootschijf aan te maken. Daarna wordt het basisbesturingssysteem in een oogwenk geïnstalleerd en moet je het systeem herstarten zonder van de usb-stick op te starten.

Na het opstarten van de Microserver hoef je op dat apparaat eigenlijk niets meer te doen. De tekstconsole die op het scherm verschijnt laat je met een cijfer kiezen tussen verschillende mogelijkheden zoals het configureren van het netwerk, maar het eigenlijke werk kun je verder doen via de webinterface. Op het scherm van de Microserver staat via welk ip-adres (of welke ip-adressen als je meerdere netwerkkabels hebt aangesloten) die webinterface beschikbaar is.

Inloggen op de webinterface

Na het installeren is de webinterface van TrueNAS via het hele netwerk beschikbaar. Log in met als Username root en het Password dat je bij het installeren ingesteld hebt. De webinterface van TrueNAS ziet er op het eerste gezicht vrij overweldigend uit.

De webinterface van TrueNAS ziet er op het eerste gezicht vrij overweldigend uit.

Configureren van het netwerk

Begin in ieder geval met het instellen van de Timezone bij ‘System / General’ op Europe/Amsterdam. Het is vervolgens zaak goed na te denken over de configuratie van je netwerk. De netwerkpoorten van de Microserver hebben nu een ip-adres van dhcp gekregen, maar bij een wijziging in je netwerk of een herstart van je router (meestal de dhcp-server) kan het zomaar zijn dat je NAS een ander ip-adres krijgt, en dan kun je niet meer bij de webinterface.

Vast ip-adres toewijzen

De netwerkpoorten van de Microserver hebben nu een ip-adres van dhcp gekregen, maar bij een wijziging in je netwerk of een herstart van je router (meestal de dhcp-server) kan het zomaar zijn dat je NAS een ander ip-adres krijgt, en dan kun je niet meer bij de webinterface. Het is daarom beter je NAS een vast ip-adres te geven. Je kunt dat doen bij ‘Network / Interfaces’. Klik op het blauwe groterdanteken aan het eind van de regel en vervolgens op EDIT. Vink DCHP uit en geef onderaan bij IP Addresses het vaste ip-adres op.

Link Aggregation aanmaken

De HP Microserver heeft vier netwerkpoorten, maar die kun je bij TrueNAS niet zomaar ieder een eigen ip-adres binnen hetzelfde subnet geven. Dat is op te lossen door een Link Aggregation aan te maken. Klik bij ‘Network / Interfaces’ op ADD en selecteer Link Aggregation. Zorg ervoor dat DHCP uitgevinkt staat, zet Lagg Protocol op LOADBALANCE en selecteer bij Lagg Interfaces welke netwerkpoorten geaggregeerd moeten worden.

Netwerkwijzigingen testen en aanpassen

Je hoeft niet bang te zijn dat je hier iets totaal verkeerds doet, want de netwerkwijzigingen zijn in eerste instantie tijdelijk. Met een klik op TEST CHANGES kun je zien of de uitwerking van de instellingen is zoals je beoogt hebt, anders kun je met REVERT CHANGES alles weer terugzetten naar hoe het was. Bovendien kun je met de console van TrueNAS op de Microserver via de opties 1 en 2 de netwerkinstellingen altijd nog aanpassen – en mocht het echt helemaal misgegaan zijn, dan kun je de configuratie met 8 weer resetten.

HPE’s Microserver Gen10 heeft ruimte voor vier harde schijven, waarvan je er dus één kwijt bent voor het TrueNAS-besturingssysteem. Die maakt standaard deel uit van de boot-pool van schijven. In de praktijk zal dat er meestal ook maar één zijn, tenzij je de boot-pool redundant wilt uitvoeren.

Overzicht van de schijven en het aanmaken van een nieuwe pool

Bij ‘Storage / Disks’ zie je een overzicht van de schijven. Maak bij ‘Storage / Pools’ via ADD een nieuwe pool aan en geef deze een naam. Selecteer de schijven die onderdeel moeten uitmaken van de pool.

Toepassen van het ZFS-bestandssysteem

TrueNAS maakt gebruik van het ZFS-bestandssysteem, dat zowel als volume-manager als bestandssysteem fungeert. Voeg naast dataschijven ook andere schijven, zoals een cache, toe aan de pool.

Toevoegen van dataschijven aan een pool

Bij het toevoegen van dataschijven aan een pool selecteer je de gewenste schijven. Voeg indien gewenst een extra schijf als cache toe aan de pool.

Binnen de TrueNAS-interface kun je bij ‘Accounts / Users’ nieuwe gebruikers aanmaken. Voeg een naam, gebruikersnaam en wachtwoord toe. Indien gewenst kun je de gebruiker meteen een nieuwe (primaire) groep toewijzen. Je kunt de gebruiker ook later nog aan een groep toevoegen.

Home-directory en lees- en schrijfrechten

Bij het aanmaken van een nieuwe gebruiker kun je aangeven onder welke naam een home-directory moet worden aangemaakt en welke rollen (User, Group of Other) daarin mogen lezen en schrijven.

Samba Authentication en Windows SMB-share

Naast de standaard beheerder root, kun je ook gewone gebruikers aanmaken die toegang tot bestanden op de NAS mogen hebben. Bij iedere aangemaakte gebruiker wordt automatisch de optie Samba Authentication op true gezet. Dit betekent dat je via een Windows SMB-share toegang tot bestanden en mappen op de NAS kunt krijgen.

Toegang tot bestanden

Bij Windows Verkenner zie je bij het Netwerk de computer TRUENAS (de standaardnaam van de NAS, die je kunt wijzigen bij ‘Network / Global Configuration’ onder Hostname). Om toegang te krijgen tot je bestanden moet je je inloggegevens opgeven als je erop klikt.

Automatisch starten van SMB

Je kunt bij Services bij SMB de optie Start Automatically aanvinken om die functie altijd mee op te laten starten.

Wat we hier beschreven zijn eigenlijk alleen de instapmogelijkheden van TrueNAS. Door dat te installeren op een Microserver Gen10 Plus ben je verzekerd van een jarenlange betrouwbare werking. Doordat je de schijven bij de HPE Microserver makkelijk kunt wisselen, kan je NAS meegroeien met een toenemend gebruik (bij bijvoorbeeld meer medewerkers).

Active Directory en plug-ins

TrueNAS kan ook een Active Directory beheren, dus daar heb je dan geen dure Windows Server voor nodig. Je kunt tweefactorauthenticatie voor gebruikers toevoegen en plug-ins installeren, waaronder Nextcloud, Syncthing, AdGuardHome, Duplicati, NZBGet en MariaDB Server.

Plug-ins installeren

Bij de TrueNAS-community kun je een aantal plug-ins installeren om de functionaliteit van je NAS uit te breiden.

Virtuele machines, FTP-server, en OpenVPN

Je kunt ook virtuele machines aanmaken en laten draaien, een FTP-server instellen en OpenVPN als server en client gebruiken. Maar dan zit je alweer op hetzelfde niveau als je ook met een kant-en-klaar NAS-systeem zou hebben, terwijl we het hier voornamelijk simpel maar wel solide willen houden.

Optimaliseer de hardware

Zorg ervoor dat je snelle en voldoende grote schijven gebruikt die tegen een stootje kunnen (NAS- of serverschijven hebben de voorkeur) en dat je NAS, die het grootste deel van de tijd waarschijnlijk toch niets staat te doen, zuinig is qua energieverbruik. Je kunt bij ‘Storage / Disks’ bij de instellingen van de afzonderlijke schijven bij Advanced Power Management bepalen of en na hoe lang ze op stand-by mogen gaan. Dat zorgt er tevens voor dat de temperatuur binnen de HPE ProLiant Microserver binnen de perken blijft en de ventilator amper hoeft te werken.

Ontvang gratis info en tips over software zoals TrueNAS, schrijf je in voor de gratis nieuwsbrief: