Kinderen en jongeren zijn dol op TikTok, terwijl privacywaakhonden en politici scherpe kritiek uiten. Wat is het gevaar van TikTok en hoe werkt TikTok?
Ook als je TikTok niet gebruikt, doen anderen om je heen dat wel. Daarom is het goed er meer over te weten.
Ontdek meer over de algoritmes, de TikTok app, het verdienmodel en de (niet alleen jonge) gebruikers. Zo onderken je het gevaar van TikTok en weet je wat je er mee kunt.
Wat is TikTok?
TikTok is een socialmedia-platform (een gratis app en website) waarop gebruikers korte video’s kunnen plaatsen en bekijken. In tegenstelling tot bijvoorbeeld YouTube zijn de videoclips meestal korter dan een minuut.
De app zorgt dat zowel het maken van video’s (en effecten toevoegen) als het bekijken erg makkelijk gaat. TikTok is een van de meest gedownloade apps. Je kunt de gratis app hier downloaden:
TikTok is het snelst groeiende socialmedia-platform. Volgens het Nationale Social Media onderzoek gebruiken bijna 1,6 miljoen Nederlanders de app iedere dag. Ook volgens de Vlaamse Digimeter is de groei enorm.
Hoe werkt de TikTok app?
Zodra je de app opent, start de eerste video automatisch. Als je TikTok voor het eerst probeert, zie je waarschijnlijk eerst een dans-, dieren-, komedie- of lip-syncvideo. Die genres zijn het populairst op TikTok.
Er zijn ook serieuzere clipmakers op TikTok. Bedrijven zoals de Efteling proberen gebruikers aan te spreken, gevestigde media publiceren er en zelfs een instelling als het Rode Kruis heeft de weg naar TikTok gevonden.
Vind je een video niet leuk, dan kun je zo omhoog vegen (swipen) naar de volgende. Veeg juist naar links voor meer van dezelfde maker.
Als je na een aantal swipes nog geen geschikte video hebt gevonden, kun je ook gericht zoeken via de vergrootglas-knop. Als je een specifieke zoekterm invoert (zoals comedy), toont TikTok je thematisch gerelateerde videotrends, geluiden en hashtags (#Comedy Challenge). Op die manier kun je zelfs als onervaren gebruiker snel video’s vinden die je interesseren.
Voor gebruik van de app moet je met een account inloggen, maar via de website kun je TikTok zonder account gebruiken. Je kunt accounts zoals van Google of je Apple ID gebruiken voor het inloggen.
Ontvang gratis informatie en tips over internet en apps, schrijf je in voor de nieuwsbrief:
TikTok video’s maken
TikTok maakt het heel makkelijk om korte video’s te maken met allerlei blingbling. Dat begint met de video-editor van de app die de nieuwste hits en geluiden (klappen, huilen, lachen) aanbiedt en talloze effecten.
Zodra de video klaar is, kan hij worden voorzien van een hashtag (#hond, #dansen) om hem makkelijker terug te vinden. Hashtags zijn een belangrijk element op TikTok. Ze helpen ook bij de zogenaamde Duets: daarin reageren makers op video’s van anderen.
Er is ook een aantal andere sociale functies, zoals het markeren van andere video’s met hartjes of ‘vind ik leuk’, het geven van commentaar en het volgen van makers.
Het verdienmodel van TikTok
De TikTok app is gratis, maar TikTok verwerkt reclame (advertenties) op verschillende manieren in zijn videofeeds, startpagina enzovoort. ByteDance – het bedrijf achter TikTok – en bedrijven die adverteren op TikTok werken samen met influencers.
Reclame op TikTok
ByteDance biedt advertentiemogelijkheden aan via zijn ‘TikTok for Business’-platform. Advertenties kunnen verschijnen als zogenaamde in-feed advertenties tussen de video’s of direct als de video wordt geopend (Brand Takeover Ads). Ze bestaan uit een afbeelding of een korte GIF-animatie. Een geïntegreerde knop leidt gebruikers naar het TikTok-kanaal van de adverteerder. Filmstudio’s als Twentieth Century Fox maken op die manier reclame voor hun nieuwe films.
Video-effecten speciaal voor reclamebedrijven fleuren video’s op als zogenaamde branded effects. Omdat die slechts gedurende korte tijd beschikbaar zijn krijgen ze meer aandacht.
Volgens TikTok is de meest populaire reclamevorm de zogenaamde Branded Hashtag Challenge (BHC). Gebruikers worden daarbij aangemoedigd om hun eigen korte commercials over een bepaald onderwerp te maken en die te taggen met een hashtag van het bedrijf.
Reclame kan worden gericht op specifieke gebruikersgroepen en voor een bedrijf veel views en volgers opleveren.
Influencers en geld verdienen met TikTok
Een belangrijke bron van inkomsten voor TikTokkers (makers van TikTok video’s) zoals Khaby Lame zijn de virtuele geschenken die fans met echt geld kopen. Die varieren van circa 10 cent (een Panda) tot circa 80 euro (Drama Queen-pictogram). Ontvangen geschenken kunnen via Paypal worden omgezet in echt geld. Volgens de eigen voorwaarden kan ByteDance echter de wisselkoersen op elk moment wijzigen.
TikTokkers kunnen nog op meer manieren geld verdienen:
- Ze kunnen met meer of minder duidelijke reclame in de video zelf aanhaken bij reclamecampagnes van grote bedrijven. Vanaf zo’n 10.000 volgers benaderen bedrijven TikTokkers en geven ze producten om tegen betaling voor de camera te presenteren.
- Influencers met minder volgers (micro-influencers) verdienen ook commissies door te linken naar speciale aanbiedingen en kortingscodes te verspreiden.
- Platenmaatschappijen betalen influencers om hun tracks in video’s op te nemen. Uit het jaarverslag van TikTok over 2021 blijkt hoe sterk men de muziekindustrie beïnvloedt: meer dan 400 nummers op het platform haalden meer dan een miljard views
- TikTok heeft het TikTok Creator Fund gelanceerd: TikTokkers die de afgelopen 30 dagen ten minste 100.000 views hebben gehaald komen in aanmerking voor een (kleine) vergoeding. Het is nog niet actief in Nederland of België.
Wat is het gevaar van TikTok?
TikTok krijgt veel kritiek te verduren, van privacywaakhonden tot politici. Dit zijn kort enkele risico’s van TikTok:
- Jeugdbeschermers zijn bijzonder hard over de inhoud op TikTok. Het platform biedt te weinig bescherming voor beïnvloedbare en onnadenkende jongeren, die zich zonder aarzelen blootgeven op het platform. Dat kan weer een negatieve invloed hebben op het zelfbeeld van de met name meisjes en jonge vrouwen op het platform.
- Veel zeer jonge gebruikers konden zonder belemmeringen door pedofielen benaderd worden. TikTok reageerde daar in 2020 op en verhoogde de minimumleeftijd voor het gebruik van de app naar 13 jaar. Pas vanaf 16 jaar mogen jongeren berichten sturen en rechtstreeks gecontacteerd worden. Geen van beide leeftijdsgrenzen wordt echter gecontroleerd.
- Critici beschuldigen TikTok er ook van het bereik te beperken van video’s die zich richten tot mensen met een handicap of die iets te maken hebben met obesitas, homoseksualiteit of LGBTQ. ByteDance wordt ervan beschuldigd daarmee vooroordelen te bevorderen, de vrijheid van meningsuiting te beperken en legale seksuele geaardheden te censureren.
- Bij een Chinees bedrijf rijst de vraag in hoeverre dat samenwerkt met de autoriteiten van dat land – bijvoorbeeld op het gebied van censuur en het overdragen van gegevens. TikTok zou inderdaad talrijke video’s van protesten tegen de Chinese regering in Hong Kong, Tibet en China hebben gewist of uit de ‘voor jou’-feed hebben verwijderd.
- Het algoritme van TikTok lijkt in tegenstelling tot dat van andere sociale media uitsluitend te worden geleid door de gegevens van de individuele gebruiker. Daardoor is het gevaar bij TikTok nog groter om in een (erg specifieke) ‘filterbubbel’ terecht te komen. Door de korte duur van de video’s leert TikTok zijn gebruikers sneller kennen. Een aangekondigde algoritme-update zou meer uiteenlopende videosuggesties doen.
Het grootste gevaar van TikTok – gevaarlijke TikTok challenge
Een extra gevaar van TikTok zijn de gevaarlijke challenges (uitdagingen) die door iemand worden gepost en viral gaan onder vaak erg jonge gebruikers. Zo is tegen TikTok een rechtszaak aangespannen voor de dood van een 10-jarig meisje dat meedeed aan de blackout challenge waarbij je zo lang mogelijk je adem moet inhouden tot je flauwvalt. Andere gevaarlijke challenges waarbij gebruikers letsel opliepen zijn de Skull-Breaker Challenge en Fire Challenge, de namen zeggen misschien genoeg.
De Stichting Onderzoek Marktinformatie (SOMI) is in Nederland een rechtszaak tegen TikTok gestart om schadevergoeding van TikTok te eisen namens ouders, omdat ze vinden dat TikTok de veiligheid en privacy van hun kinderen niet voldoende beschermt.
TikTok ontwikkelingen
Ondanks de twijfelachtige keuze van videotrends, biedt TikTok content voor allerlei smaken. Liefhebbers van technologie, politiek en ruimtevaart kunnen er net zo goed iets van hun gading vinden als auto- of muziekliefhebbers. Om meer diepgang te kunnen bieden is de maximale cliplengte verlengd naar 10 minuten. Ook voor volwassen kan TikTok interessante content bieden.
Het blijft spannend om te zien hoe TikTok het voor-jou-algoritme verder zal ontwikkelen om de balans te houden tussen winstgevende filterbubbels en voldoende variatie voor gebruikersbehoud. Ondanks alle kritiek is het nog nooit zo makkelijk geweest om onderhoudende korte clips met flitsende effecten te produceren als met TikTok.
(Deze informatie is afkomstig uit het artikel in c’t 5, 2022, pagina 66, van Ludwig Gundermann, Jonas Mahlmann en Marco den Teuling)
