Tools voor ergonomisch werken – deel 2

Alieke van Sommeren
0

Inhoudsopgave

Dit is deel 2 van een tweedelige serie over tools voor ergonomisch werken. Hierin bespreken we kleine upgrades en het afleren van slechte gewoontes. Deel 1 vind je hier.

Zelfs bij een simpele muis waar je je hand overheen legt, kunnen kleine spieren al te hard werken wat tot een muisarm kan leiden. Er zijn studies die aangeven dat een verticale muis je spieren minder fanatiek op hun donder geeft. Zowel je houding als de zwaartekracht spelen een rol. Als je klachten hebt, heb je wel geduld nodig om met een nieuwe muis resultaat te boeken.

Anders muizen

Bij artrose in je pols is een trackball een handige optie. Deze bedien je alleen met je vingers en je pols krijgt rust. Maar ineens wisselen naar een trackball die je grotendeels met je duim bedient, kan weer leiden tot duimklachten.

De Logitech Trackball met een bal in het midden verdeelt de belasting gelijkmatig over al je vingers. En dan is er nog de al genoemde verticale muis als alternatief. De Evoluent C Right Wireless is alleen voor rechtshandigen verkrijgbaar, maar er zijn fabrikanten die ook een versie voor linkshandigen of specifiek voor bepaalde formaten handen aanbieden.

Een andere optie (en een prijzige) is de Countour RollerMouse Red. Hiermee voer je muisacties uit via een klik- en scrolbare rol die in een houder vooraan je toetsenbord ligt. Op de houder zitten ook extra knoppen en een scrolwiel. Het principe is gebaseerd op het niet te ver van je af houden van je muizende arm.

 

Logitech Trackman Marble

Logitech Trackman Marble

Trackballs bestaan al erg lang, maar hebben zich nooit echt weten door te zetten. Uit ergonomisch oogpunt zijn apparaten zoals de symmetrische Trackman Marble een prima optie. Je bedient de bal met je wijsvinger en middelvinger. Je overige vingers ontfermen zich over de knoppen aan de zijkanten van de Marble. Je pols ligt erop en maakt daarbij dan geen rare knik. Je arm hoeft vrijwel niets te doen, aangezien je de muis niet over je bureau hoeft te schuiven. Dat kun je dus makkelijk een dag volhouden.

De Trackman kun je neerzetten waar je maar wilt. Als je hem tussen jezelf en het toetsenbord neerzet, zorgt dat ervoor dat je je arm niet zijwaarts hoeft te verplaatsen of je onderarm moet verdraaien. Je probeert zelf uit wat voor jou de beste plek is en leg je hand in een ergonomische hoek op de muis.

Afgezien van de ergonomie is de Trackman stabiel, niet duur en hij ziet er netjes uit. De sensorresolutie van 300 dpi kan soms net een tikje te onnauwkeurig zijn.
Voor het scrollen met de Trackman heb je het Mouse Wheel Emulator-script nodig. Als dat op de achtergrond draait en je tegelijk op beide muisknoppen duwt, voer je een scrolwiel-klik uit. Als je de knoppen ingedrukt houdt, scrol je met de bal.

Pluspunten

  • vrijwel geen handbewegingen
  • goedkoop

Minpunten

  • voor scrollen extra software nodig

Koop

Contour RollerMouse Red plus wireless

Contour RollerMouse Red plus wireless

De Contour RollerMouse ligt in het midden net voor je toetsenbord. Daardoor is de weg tussen je muis en toetsenbord minimaal. Er zijn verschillende versies, waaronder uitvoeringen met een touchpad. De RollerMouse Red plus wireless, zoals de muis officieel heet, bestaat uit een brede, gepolsterde polssteun, waar een klikbare en te verschuiven rol op vast zit. Door deze van voren naar achter te rollen of te verschuiven verplaats je de muisaanwijzer. Daar komen nog extra toetsen, een scrolwiel en een DPI-­schakelaar bij, die ook de stevigheid instelt van het klikken van de rol.

De rol bedien je met je duimen, zodat de rest van je vingers op het toetsenbord kunnen blijven liggen. Je andere hand kan eventueel de overige toetsen voor zijn rekening nemen.
Het duurt al met al wel even voor je aan dit invoerapparaat gewend bent. Omdat je je handen niet van het toetsenbord hoeft te halen, bewegen je pols en je arm echter nauwelijks en beweegt je onderarm dus ook niet zijwaarts. En je zit continu precies recht voor je toetsenbord.

Het apparaat zit degelijk in elkaar, we kunnen er eigenlijk weinig negatieve dingen over zeggen. Wel stoot de rol af en toe tegen het eind van de geleider, waardoor de muisaanwijzer dan blijft hangen.

Pluspunten

  • weinig beweging nodig
  • korte afstand toetsenbord-muis

Minpunten

  • vergt veel gewenning

Koop

Evoluent VerticalMouse C Right Wireless

Evoluent VerticalMouse C Right Wireless

Verticale muizen zoals deze Evoluent VerticalMouse C Right Wireless zijn een makkelijke en betaalbare eerste stap in de wereld van meer ergonomisch werken. Deze versie maakt via een dongle draadloos contact met je pc. Hij is alleen voor rechtshandigen. Andere modellen bieden linkshandige versies, een bekabelde verbinding of verschillende groottes.

Laat je arm eens ontspannen op tafel rusten: je merkt dat je hand dan de neiging heeft om wat zijwaarts naar buiten te gaan liggen. Door de verticale muis blijft je onderarm in een rechte lijn en hebben je schouder en torso een meer ontspannen houding. Je pols schuift dan niet over het bureau en zit niet in een knik.

Daardoor worden klachten zoals carpaal-tunnel-syndroom en ontstoken pezen voorkomen. Maar de muis staat wel links of rechts van je toetsenbord, dus je arm moet uitgestrekt worden om hem te bedienen.

Je hand ligt bij de VerticalMouse C dan vrijwel compleet in een hoek van 90 graden op je bureau. Je wijs- middel- en ringvinger liggen daarbij op de drie muisknoppen. Het scrolwiel is goed bereikbaar, maar is niet klikbaar. Dubbelklikken regel je via de middelste muisknop. Bij de inkeping voor je duim zitten nog twee extra knoppen.

Pluspunten

  • veel verschillende versies
  • snel aan gewend

Minpunten

  • arm wordt nog steeds uitgestrekt

Koop

Goed tikwerk

Als je toch graag op de normale manier een muis wilt gebruiken, is er nog een andere methode om deze ergonomischer te bedienen. Met een TKL-toetsenborden (tenkeyless) heb je geen afzonderlijk cijferblok meer. Daardoor houd je je armen wat dichter naast elkaar en je schouders in een wat meer ontspannen houding.

Lichte toetsenborden met donkere opdruk zouden beter zijn voor kantoorwerk, omdat ze bij de positieve weergave van het scherm passen en je ogen niet continu laten aanpassen. Zo’n wit toetsenbord vind je nu ook bij gaminghardware-maker Razer in de vorm van de Razer Blackwidow Lite Mercury. Deze heeft hoge toetsen die bij 45 gram aan druk je aanslag registreren en richt zich op mensen die zeer veel typen.

De Microsoft Sculpt Ergonomic heeft platte, stille toetsen. Het toetsoppervlak is in twee delen gedeeld en heeft een polssteun voor comfortabel lang typen. Fabrikant Matias doet er nog een schepje bovenop. De Ergo Pro heeft twee delen die via een kabel met elkaar zijn verbonden en beide delen kun je los van elkaar positioneren.

Wil je nog wat meer tips voor de aanschaf van een toetsenbord: daar hebben we een mooi artikel voor voor je klaarstaan.

Microsoft Sculpt ­Ergonomic

Microsoft Sculpt ­Ergonomic

Het gebogen toetsvlak van de Microsoft Sculpt Ergonomic zorgt ervoor dat je handen in een natuurlijke houding op het toetsenbord liggen. Net als bij de verticale muizen zoals die links hiernaast hoef je je onderarmen dan minder te draaien. De hoek van de welving is echter niet in te stellen.

Bij de Sculpt Ergonomic is het toetsveld ook nog eens in twee delen gehakt. De helften staan daarbij in een (helaas) vaste hoek van 20 graden ten opzichte van elkaar.  De polssteun zorgt voor wat meer comfort, maar is niet afneembaar. Met de meegeleverde magnetische wedge kun je het toetsenbord aan de voorkant wat omhoog zetten, zodat je polsen tijdens het typen niet onnatuurlijk naar boven knikken.

Er is geen cijferblok, waardoor de weg naar de muis wat korter is dan normaal. Dat is lekker prettig voor je schouders, waardoor je meer ontspannen kunt werken. Via een draadloze 2,4GHz-verbinding koppel je het toetsenbord aan de pc. De dongle wordt meegeleverd. In de desktopset krijg je naast het toetsenbord zowel een kleine verticale muis als een draadloos cijferblok erbij.
Het toetsenbord is verder grotendeels standaard, afgezien van de verticale Delete-­toets en het in elkaar gedrukte navigatie-­blok.

Pluspunten

  • ergonomische handpositie
  • bijbehorende verticale muis

Minpunten

  • hoek niet instelbaar

Koop

Matias Ergo Pro

Matias Ergo Pro

De twee delen van dit gebroken toetsenbord plaats je naar eigen voorkeur op je bureau. De hoek en de afstand kun je geheel op je eigen lichaam afstemmen. Dat zorgt voor ontspannen onder­armen. Vooral als je wat bredere schouders hebt, is dat wel erg comfor­tabel. Een duidelijk nadeel is dat je wel gedwongen bent om netjes met 10 vingers blind te typen.

Hij wordt geleverd met een polssteun met gelvulling. Daar zitten stelvoetjes aan. Zo regel je dat het toetsenbord naar binnen, achteren of naar voren staat om hem nog beter aan je eigen voorkeuren aan te passen. De twee delen zitten gekoppeld via een fabrikant-eigen kabel. Aan de rechterkant zit een USB 2.0-hub met drie poorten ingebouwd.

De lay-out van de Ergo Pro heeft enkele handige extra’s. De linkerrand bevat toetsen voor undo, cut, copy, paste en de functietoets. Na een korte gewenningsperiode ga je die toetsen erg waarderen. Het Home-blok zit op een vreemde plek aan de rechter onderkant, links van de pijltjestoetsen. Maar ook daarvoor geldt dat je er ongetwijfeld snel aan went en het dan bijzonder handig werkt. Rechts naast de Enter-toets zit meteen de rand, dus je muis ligt ergonomisch dicht naast je toetsenbord. Matias biedt ook een toetsenbord met specifieke Mac-toetsen.

Pluspunten

  • zelf kiezen hoe je hem plaatst
  • veel ergonomische opties

Minpunten

  • blind kunnen typen vereist

Koop

Razer Blackwidow Lite Mercury

Razer Blackwidow Lite Mercury

Toetsenborden zonder cijferblok hebben vaak de aanduiding TKL, wat tenkeyless betekent. Ze zijn ergonomischer als je met een normale muis werkt, want die ligt dan prettig dichter bij je toetsenbord. Daardoor hoef je je arm minder te bewegen tijdens het wisselen en hoeft je arm ook minder te draaien.

Het toetsenbord is in wit uitgevoerd en heeft hoge, verlichte toetsen. De keycaps zitten geplaatst op mechanische Razer-switches, die bij een druk van 45 gram voelbaar en stil aangrijpen. Je krijgt er ook nog rubberen ringetjes bij om het toetsenbord stiller te maken.
Met de Synapse-software kun je macro’s opnemen en de overige instellingen regelen. Gezien de vrij hoge toetsen is een polssteun aan te raden, maar die wordt niet meegeleverd.

TKL-toetsenborden zijn in zeer veel verschillende uitvoeringen verkrijgbaar. Je hoeft er niet per se de 100 euro voor op tafel te leggen die dit modelkost. Het woord Mercury in de naam staat voor de lichte uitvoering, maar er is ook een zwarte variant. Wel is een wit toetsenbord met zwarte opdruk het rustigst voor je ogen vanwege het contrast. Afgezien van het ontbrekende cijfer­blok en de mechanische schakelaars heeft het toetsenbord geen ergonomische features.

Pluspunten

  • muis dicht op toetsenbord
  • verlichte toetsen

Minpunten

  • geen extra ergonomische functies

Koop

Geluidswering

Het enige wat je nu nog kan hinderen is de herrie van de drukke doorgaande weg net buiten je kantoor­raam of krijsende kinderen die je concentratie verknalt. Dat is te verhelpen met een goede noise-cancelling hoofdtelefoon. We hebben dit soort koptelefoons al eens van dichterbij bekeken, in de vorm van een test van bluetooth koptelefoons met active noise cancelling en bluetooth oordopjes met noise cancelling.

Ergonomisch werken voor werknemers

Ergonomie is een belangrijk onderdeel van het veilig en gezond inrichten van een werkplek. Je brengt een groot deel van je dag door op het werk. De werkplek moet voldoen aan veiligheids- en gezondheidseisen (licht, temperatuur, ventilatie, geluid).

De Arbowet verplicht elke werk­gever om een arbobeleid te voeren dat zo veel mogelijk is gericht op optimale arbeidsomstandigheden. De Arbowet bevat geen regels, die staan namelijk uitgewerkt in het Arbobesluit en de Arboregeling. Het Arbobesluit is een uitwerking van de Arbowet en bevat regels waar zowel werkgever als werknemer zich aan moeten houden om arbeidsrisico’s tegen te gaan.

De Arboregeling is een verder uitgewerkt Arbobesluit. Het bevat concrete voorschriften: de eisen waar arbeidsmiddelen aan moeten voldoen. De taken die je uitvoert mogen bijvoorbeeld geen nadelige gevolgen hebben voor je veiligheid en gezondheid, en gevaren voor je gezondheid moeten werkgevers zo veel mogelijk bij de bron aanpakken.

Werkgevers hebben ook de verplichting om werknemers de gelegenheid te bieden om periodiek een arbeids­gezondheidskundig onderzoek te ondergaan. Bij ziekte moet de werkgever zorgen dat een werknemer zo snel mogelijk weer aan het werk kan (Wet verbetering poortwachter, Wvp). Hieronder valt ook een aangepaste werkplek. Binnen bedrijven is het wel duidelijk dat investeren in een goede ergonomische werkplek zichzelf terugverdient, omdat werknemers minder ziek zijn en geconcentreerder hun werk kunnen uitvoeren.

Conclusie

Gezonder achter je bureau zitten is niet altijd een kwestie van een andere stoel en een in hoogte verstelbaar bureau. Soms zijn onopvallende gadgets een prima oplossing.  Een sensor die je aanspoort te bewegen, is een in verhouding goedkope optie en houdt je alert. Een opzetstuk voor je bureau dat in hoogte is te verstellen maakt zelfs van de antieke eiken tafel van oma nog een ergonomische werkplek.

En met de juiste invoerapparatuur hoef je niet te vrezen voor pijnlijke polsen na een doorhaalsessie programmeren. Maar verwacht geen wonderen van al die hulpmiddelen. Als je eenmaal klachten hebt, duurt het even voordat andere werkmethoden hun vruchten afwerpen. Hopelijk komt het nooit zo ver: door je werkplek goed in te richten voorkom je dat je klachten krijgt.

(Achim Barczok, Julius Beineke, Robin Brand, Sven Hansen, Jörg Wirtgen en Alieke van Sommeren)

c't 04/2024

Deel dit artikel

Alieke van Sommeren
Alieke van SommerenTypen geleerd op een 8086 met DOS 5.0 en al vroeg zelf aan het pc-(ver)bouwen geslagen. Speelt graag pc-games, houdt van gadgets en klikt ook wat rond op een MacBook.

Lees ook

Scherm ergonomisch instellen voor beeldschermwerk

Ergonomisch instellen van je scherm helpt bij beeldschermwerk. Ook de opstelling van je monitor en je zithouding zijn belangrijk. Wij leggen uit wat j...

Tools voor ergonomisch werken – deel 1

Je hoeft niet meteen over te stappen op een prijzig zit-sta-bureau als je wat ergonomischer aan de slag wilt. Zelfs kleine upgrades en het afleren van...

0 Praat mee
avatar
  Abonneer  
Laat het mij weten wanneer er