Grote bestanden met Linux-tools opsporen

Daniel Dupré
0

Inhoudsopgave

    Inleiding

    Is je harde schijf weer vol en geen idee hoe dat komt? De volgende Linux-tools helpen om oude ISO-images, gedownloade games, films en andere grote bestanden op te sporen die de schijf vullen.

    Die bescheiden verzameling ISO-bestanden van Linux-distributies die je hebt uitgeprobeerd of een oude Steam-directory waarin nog enkele downloads sluimeren: vaak staan er gigabytes aan data op je schijven je eigenlijk nooit meer nodig hebt. Als een update daardoor niet kan worden voltooid of een videoproject niet kan worden opgeslagen, is snel hulp nodig. Grafische Linux-tools zoals Filelight en Baobab kunnen de grote opslagruimtevreters snel vinden. Sommige commandline-tools kunnen je ook informeren over hoe vol de partities zijn.

    Inventarisatie

    Een snel overzicht van de totale beschikbare schijfruimte krijg je met het commando df:

    df -h

    Dat commando laat de grootte van de gekoppelde schijven zien, de gebruikte ruimte en de nog beschikbare ruimte. Een beetje mooier, maar met in principe dezelfde informatie, kan dat met de tool inxi. Die kleine commandline-tool moet bij de meeste distributies worden geïnstalleerd vanuit het pakketbeheer. Het commando inxi laat met de parameter -p het vulniveau van de afzonderlijke partities zien:

    inxi -p

    Als de inhoud van een directory nog te overzien is, geeft het volgende commando de grootte van de bestanden en directory’s aan:

    du -h

    Bij veel bestanden wordt dat echter snel verwarrend, een grafische tool geeft dan een beter overzicht.

    Linux-tool; inxi

    De commandlinetool Inxi geeft met de parameter -p een goed overzicht van het vulniveau van de individuele harde schijven.

    Baobab

    De Linux-tool Baobab, die in het menu de naam ‘disk usage analyzer’ heeft staan, is een Gnome-tool met slechts enkele opties. Na het starten van het programma biedt het de home- en root-directory en extra partities om uit te kiezen. Als je bijvoorbeeld op de home-directory klikt, zal Baobab de inhoud en de grootte ervan analyseren. Het resultaat is een lijst met bestanden en directory’s aan de linkerkant van het venster, gesorteerd op grootte, en een taartdiagram met taartstukken die de grote directory’s duidelijk benadrukken.

    Op systemen die al lang in gebruik zijn, is het resultaat vaak verrassend: een lang vergeten .winedirectory, waarin een ongebruikte Wine-configuratie inclusief programma’s sluimert, films die ooit uit de mediabibliotheek gedownload zijn, oude downloads en last but not least games van Itch.io of Steam.

    Als een directory met een groot stuk taart veel ruimte op de schijf in beslag neemt, kun je daar verder zoeken. Om dat te doen, beweeg je de muis over het betreft ende gebied van de grafiek, dan zal Baobab de naam van de directory en de grootte ervan weergeven, evenals de namen van de subdirectory’s.

    Aan de linkerkant van het Baobab-venster kun je door de directory’s bladeren om alleen de bestanden en directory’s te zien die ze bevatten. De grafiek rechts toont de ruimteverdeling van de geselecteerde directory. Als je direct in een directory wilt kijken om daar bestanden te verwijderen, brengt het menu-item Open Folder je daarheen. Je vindt dat in het contextmenu bij een rechter muisklik op de directory aan de linkerkant of de grafiek aan de rechterkant. Als de taartgrafiek je niet bevalt, kan Baobab de schijfvulling ook in blokken visualiseren. De knop om tussen die weergaven te switchen bevindt zich onder de grafiek.

    Als je bestanden of hele directory’s hebt verwijderd, klik je op de knop met de twee cirkelvormige pijlen in de rechterbovenhoek van Baobab om de weergave te verversen.

    Filelight

    De KDE-tools bieden een grafisch hulpmiddel dat vergelijkbaar is met Baobab, maar beter past bij een Qt-bureaublad. De Qt-tool Filelight analyseert ook de gebruikte schijfruimte, maar doet dat zonder een directorylijst en laat alleen een kleurrijke taartgrafiek zien. Beweeg je met de muis over een taartstuk, dan geeft Filelight meer informatie en toont het de namen van de subdirectory’s.

    Ook in dat geval leidt een rechtermuisklik naar de betreft ende directory, oftewel in de bestandsmanager (Open File Manager Here) of op de commandline (Open Terminal Here) – afhankelijk van waar je de voorkeur aan geeft voor het verwijderen van de bestanden.

    Linux-tools, Filelight

    Filelight presenteert de datachaos met kleurrijke grafieken, de grote mappen springen meteen in het oog.

    Bij de programma-instellingen, die je vindt in het menu onder ‘Settings / Configure Filelight’, kun je bij ‘Scanning’ directory’s specifiek uitsluiten. Standaard brandt de tool zijn vingers al niet aan / dev, /proc, /sys en /root. Bij Appearance kun je het uiterlijk van de grafiek aanpassen of switchen van felle kleuren (Rainbow”) naar een contrastrijke grijswaardenweergave. De lettergrootte kan ook worden aangepast. Kleine bestanden van een paar kB groot worden normaal gesproken niet meegenomen, maar door de optie ‘Show small files’ wordt ook hun grootte mee gerekend en aan de grafiek toegevoegd. Om de kleinere mappen aan de rand van de grafiek te verbergen, vergroot je de weergave met Ctrl++, indien nodig meerdere malen. Ctrl+- voegt de buitenste cirkels weer toe.

    Om een directory direct te lezen, typ je het pad ernaar of de naam van de directory (als die zich bevindt binnen de huidige directory) in het veld in de rechterbovenhoek van het venster, en druk je op Enter. Op die manier kun je makkelijk lang vergeten ruimteverspillers vinden, zelfs als ze zich al jaren met succes in de krochten van je harde schijf verborgen hielden.

    Linux-tools; filelight graph

    Je krijgt geen lijsten van directory’s te zien, want ook het selecteren van de te lezen directory wordt bij Filelight grafisch weergegeven.

    Snelle workaround

    Zowel Baobab als Filelight tonen in enkele ogenblikken waar je bestanden veel ruimte in beslag nemen. Op die manier verzand je niet in het verwijderen van kleine bestanden, maar identificeer je snel van welke bestanden het loont om ze te verwijderen, zodat je je werk verder zonder al te veel vertraging kunt voortzetten.

    Snelle hulp: pakketcache leegmaken

    Als de schijf vol is, is snel hulp nodig. Het weggooien van kleine bestanden helpt dan niet veel. Het is beter om de pakketcache van het softwarebeheer te verwijderen. Dat slaat reeds geïnstalleerde pakketten en vaak oudere versies op voor het geval je ze opnieuw wilt installeren. Meestal heb je die pakketten niet meer nodig omdat de huidige versie op elk moment opnieuw gedownload kan worden. De pakketcache kan snel meerdere gigabytes aan schijfruimte in beslag nemen, die bij Ubuntu/ Debian/Mint door een eenvoudig commando vrijgemaakt kunnen worden:

    sudo apt clean

    Bij Arch Linux is het commando in plaats daarvan sudo pacman -Sc, bij Fedora is het sudo dnf clean all en bij openSUSE is het weer sudo zypper clean.

     

    (Deze tekst is verschenen in c’t 1-2/2021, p.132, met medewerking van Liane M. Dubowy en Noud van Kruysbergen)

     

    Wil je op de hoogte blijven van het laatste IT-nieuws en de nieuwste online-artikelen? Meld je dan hier aan voor onze nieuwsbrief:

    Ontvang elke week het laatste IT-nieuws, de handigste tips en speciale aanbiedingen.

     

    Wil je op de hoogte blijven van het laatste IT-nieuws en de nieuwste online-artikelen? Meld je dan hier aan voor onze nieuwsbrief:

    Ontvang elke week het laatste IT-nieuws, de handigste tips en speciale aanbiedingen.

    Meer handige workshops lees je in c't 05/2024

    Meer over

    Software

    Deel dit artikel

    Daniel Dupré
    Daniel DupréDaniel koestert een liefde voor het in elkaar zetten van zinnen en van computers, en heeft in c't een prachtige mogelijkheid gevonden om beide te combineren.

    Lees ook

    Raspberry Pi als NAS-systeem gebruiken? Dit moet je weten!

    Wist je dat je een Raspberry Pi als Network Attached Storage (NAS) kunt gebruiken? Zo voldoet de Raspberry Pi 4 aan de belangrijkste eisen om dit te k...

    Je Raspberry Pi op afstand bedienen? Zo krijg je het voor elkaar met SSH!

    De Raspberry Pi op afstand bedienen is handig en kan op verschillende manieren. Via SSH is het makkelijkste op te zetten, we laten zien hoe.

    0 Praat mee
    avatar
      Abonneer  
    Laat het mij weten wanneer er