Bluetooth in-ear oordopjes: zijn dure echt beter?

Als je bij draadloze in-ear oordopjes dieper in de buidel tast, ga je er van uit dat je beter geluid en een betere accuduur krijgt. We beluisterden tien paar in-ears met prijzen tussen de 85 en 1200 euro om te bepalen of de dure exemplaren de meerprijs waard zijn.

Kijk om je heen op straat en de kans is groot dat je iemand met de opvallende witte Airpods in de oren ziet rondlopen of fietsen. In-ear oordopjes zonder ­kabel zijn aardig mainstream geworden. Geen snoeren meer in de knoop en de verbinding met je smartphone is in enkele tellen geregeld. Wel is er weinig plek voor accu’s in de kleine doppen, maar via een opbergdoos met een aparte accu zijn ze weer snel klaar voor een nieuwe ronde muziek luisteren.

Apple doet goede zaken met de Airpods en heeft al nieuwe versies op de markt gebracht, zoals de Airpods Pro. Andere fabrikanten komen met vergelijk­bare in-ears op de proppen. Daarbij wordt beloofd dat ze beter klinken of dat ze geschikter zijn voor sporters door een verbeterde pasvorm. In deze test leggen we de Airpods 2 langs de lat met draadloze modellen van Audio-Technica, Samsung, Sennheiser en Soul. Voor de vergelijking pakken we ook luxemodellen erbij van Beyerdynamic en Shure. Die hebben wel bluetooth, maar zijn onderling nog met een kabel verbonden. Met prijzen tot 1200 euro en speciale drivers zijn deze modellen vooral gericht op audiofielen en professio­nele musici. Alle in-ears hebben een microfoon zodat ze bruikbaar zijn als headset voor gesprekken.

In-ears zijn door het compacte formaat handig mee te nemen en zitten niet in de weg met zonnebrillen of mutsen, perfect voor gebruik onderweg. Deze voordelen zijn fijn, maar er zijn ook nadelen ten opzichte van fullsize koptelefoons. Het is een behoorlijke uitdaging om basfrequenties via de kleine behuizingen door te geven. De meeste fabrikanten gaan voor siliconen eartips die je oorkanaal afdichten en je trommelvlies laten trillen via je luchtdicht afgesloten gehoorgang.

Zolang je gehoorgang afgesloten blijft, zijn zelfs de laagste frequenties met flinke amplitudes goed over te brengen. Maar zodra er een lek ontstaat, bijvoorbeeld omdat je oren anders van vorm zijn dan de meege­leverde tips, vallen de lage frequenties weg en klinkt de muziek alsof je je smartphone op speakermodus hebt staan. Om die reden leveren de fabrikanten meerdere maten siliconen tips mee. Soms zijn dat twee verschillende, maar bij andere tot wel tien verschillende varianten.

Maar ook al zitten de tips perfect in je oor, je krijgt een apart afgesloten gevoel. Doordat je gehoorgang wordt afgesloten, worden lichaamseigen geluiden die optreden bij het lopen, spreken of sporten erg sterk en vreemd doorgegeven. Het feit dat je bij de Sam­sung, Sennheiser en Audio-Technica via de ingebouwde microfoon geluid van buiten kunt laten binnenkomen helpt echter niet. Als je met iemand voor je neus een gesprek wilt voeren, is het beter om de in-ears uit je oren te halen. Niet alleen om je eigen stem zonder vervorming terug te horen, maar ook om duidelijk kenbaar te maken dat je actief naar diegene luistert.

Alleen Apple gebruikt bij de Airpods 2 geen siliconen eartips. De witte kunststof uiteindes dichten je gehoorkanaal niet helemaal af. Dit heeft als nadeel dat geluid van buiten nog goed binnenkomt, maar als voordeel dat je geen doffe lichaamseigen geluiden te horen krijgt. Aangezien het harde kunststof wat minder fijn aansluit in je oor, is het slim ze voor aanschaf uit te proberen. Een handige tip is de met je iPhone meegeleverde Earpods te proberen, die hebben dezelfde pasvorm.

Vaak passen op de in-ears ook foamtips, en een aantal fabrikanten levert deze ook mee, bijvoorbeeld van Comply. Deze rol je tussen je vingers platter en duw je dan in je gehoorgang waarna het schuim kan uitzetten en zich aanpast aan je gehoorgang. Niet iedereen vindt dat gevoel van zo’n stukje schuim in de gehoorgang even prettig en de dopjes gaan maar een beperkte tijd mee omdat oorsmeer zich er aan hecht en het poreuze materiaal snel slijt. En het indoen van je in-ears kost meer tijd.

Bij de modellen zonder kabel is het vooral bij sporten en fietsen belangrijk dat de in-ears goed in je oor blijven zitten. Als ze uitvallen, heb je geen kabeltje meer dat ze laat bungelen. De Airpods en Sennheiser Momentum True Wireless lopen de meeste kans om uit je oren te floepen, net als de Soul X-Shock, alhoewel die speciaal voor sporters is bedoeld. De voor sport bedoelde in-ears van Audio-Technica zitten steviger in je oren, en hebben verwisselbare oorvinnen die in je gehoorschelp vastgrijpen. De Galaxy Buds van Samsung hebben vergelijkbare vinnen. Ze zorgen voor wat meer grip en iets meer comfort.

De professionele in-ears van Shure hebben een zekering in de vorm van een kabel tussen de beide behuizingen die achter je oren om loopt. Dit is vooral voor brildragers vaak iets minder prettig, maar zorgt wel dat ze nergens naartoe gaan. De verschillende tips, deels voorzien van memoryfoam, zitten goed vast maar voelen na langere tijd minder prettig aan.
Bij het topmodel Xelento van Beyerdynamic zit er ook een kabel tussen de beide doppen. Deze kabel loopt omlaag naar je hals waar de remote en de bluetooth-verbindingsunit eraan bungelen en aan de kabel trekken. Sporten met deze in-ears is geen optie.

Geen enkele fabrikant biedt op maat gemaakte eartips (otoplastieken). Via een audicien kun je navragen of je die voor jouw model in-ears kunt laten maken. Het is niet goedkoop, voor een op maat gemaakt stukje plastic voor in je oor betaal je zo’n 150 tot 200 euro per paar. Deze zorgen dat je oor beter wordt afgesloten en dat je minder onaangename druk in je gehoorgang voelt. Ze veranderen wel het geluid van de in-ears.

Bij het doorgeven van een audiosignaal via een kabel heb je geen last van vertraging, maar bij bluetooth is dit wel merkbaar. Afhankelijk van de bluetooth-chip en de codec kan er tussen de 30 ms en meer dan 400 ms vertraging optreden. Deze latentie meldt de bluetooth-chip aan het apparaat waar hij zich bij aanmeldt. Bepaalde players voor films zoals Apples video-app voor macOS en iOS kunnen die latentie wegnemen door de beeldweergave wat te vertragen, zodat de lipbewegingen synchroon lopen met het geluid. Bij YouTube-­clips kijken in je browser of een bluetoothkoptelefoon direct aan je tv koppelen ontbreekt het vaak aan zo’n sync. Vanaf een vertraging van ongeveer 80 ms begint het storend te worden.

Om die reden is het dan belangrijk dat het afspeel­apparaat het samen met de kop­telefoon eens wordt over een codec met zo min mogelijk latentie. Hier testten we dat via een 2015 Macbook air met macOS 10.14.4 en Apples Bluetooth Explorer die tussen verschillende codecs kan schakelen. De output­latentie bepaalden we met behulp van Ableton Live 10 muzieksoftware. Als de in-ears Qualcomm-chips bevatten en de standaard-codec SBC of AAC gebruiken, lag de latentie op 192 ms. Bij het overdragen via aptX was de vertraging slechts minimaal minder: 182 ms. Pas als de zender en ontvanger beide voor de Low Latency-­modus van aptX gingen, zakte de latentie behoorlijk in tot 31 ms. In onze test lukte dat alleen met de Momentum True Wireless van Sennheiser. Bij de Samsung ging het er het meest vertragend aan toe. De bluetoothchip van Broadcom zorgt voor een latentie van 422 ms.

Voor de geteste modellen van Shure biedt de fabrikant een optionele BT2-bluetoothontvanger voor 150 euro. Deze ondersteunt BT 5.0 met AAC en aptX. In de test lukte het ons niet om een Low Latency-modus te activeren. Ten opzichte van de meegeleverde BT1-ontvanger werd de latentie maar een tikje beter van 192 naar 182 ms. Behalve een ongeveer twee uur langere accuduur biedt de BT2 geen wezenlijk voordeel.

Voor musici die in-ear monitors gebruiken, moet de latentie onder de 10 ms blijven. Dit krijgt zelfs aptX-LL bij lange na niet voor elkaar. Voor dit soort extreem korte vertragingen kun je bijna niet om een professioneel zendsysteem heen. Shure biedt dit in de vorm van de PSM 300 voor ongeveer 800 euro. De zender hangt aan je riem en via een 3,5mm-jack koppel je de in-ears. Dankzij slimme stekkerverbindingen zijn bij alle Shuremodellen en de Xelento in-ears van Beyerdynamic de bluetoothzenders te vervangen door meegeleverde kabels met jackplug. Zo tover je ze om in passieve modellen die je in een koptelefoonaansluiting stopt.

Voor een overzicht met kenmerken en beoordelingen kun je onderstaande tabel bekijken (klik op de afbeelding voor een pdf-bestand).

In-ear-headsets met bluetooth, kenmerken en beoordeling

In de begindagen van bluetooth was de standaard codec SBC nog niet ver ontwikkeld en had je last van arte­facten waardoor je luisterplezier werd vergald. Inmiddels is er flink veel verbeterd. De meeste modellen ondersteunen Bluetooth 5.0, dat zelfs in de energie­zuinige modus nog een prima kwaliteit geluid laat horen. We hoorden geen verschil tussen SBC, AAC of aptX. De eigen klank van de in-ears was de bottle­neck, niet de codec die alleen voor het overseinen wordt gebruikt. Op je pc of Mac melden de in-ears zich als bluetooth-headsets. De D/A-omvormers van de in-ears worden met 48 kHz en 32 bit aangesproken, de A/D-omvormers van de microfoons werken slechts op 8 kHz en 16 bit. Dit is voldoende om jezelf in een telefoongesprek verstaanbaar te maken.

Voor het testen van het geluid hebben we de frequentieweergave gemeten met een gekalibreerd ‘kunsthoofd’ met een siliconen oor. Vergeleken met een neutrale, open over ear-koptelefoon zoals de Senn­heiser HD 600 vielen ons een aantal zaken op waar elke testkandidaat en in-ear over het algemeen last van heeft.

De basfrequenties worden benadrukt. Dit kan veranderen afhankelijk van hoe goed de eartips je gehoorgang afsluiten. Als tweede is er het frequentiebereik tussen de 2 en 5 kHz dat belangrijk is voor de weergave van stemmen. Dat bereik is wat meer naar de achtergrond gedrukt, zonder dof te klinken. Dit is blijkbaar nodig om resonantie in je gehoorgang terug te dringen. Derde punt wat opvalt is dat er net onder de 10kHz-grens een piek zit. Aangezien in-ears niet de reflecties van het buitenste deel van je oor gebruiken, wordt het in het hogere frequentiebereik lastiger om een ruimtelijk geluidsbeeld te produceren. Het maakt dan ook niet uit als een codec alleen frequenties tot 18 kHz aan kan in plaats van 20 kHz.

Beyerdynamic en Sennheiser bieden gratis apps voor Android en iOS om het geluid naar je smaak aan te passen. Bij de Sennheiser werkt de simpele EQ prima. Bij Beyerdynamic wordt er via een systeem van het Duitse Mimi de gehoorgrens van je oren gemeten. De wijzigingen aan het geluid overtuigden ons echter niet, vooral omdat de app het geluid bij het aanpassen aanmerkelijk harder maakt en daardoor een directe vergelijking met de neutrale preset lastig wordt. Ook bij andere modellen zijn er apps.

Via apps kun je geluidsinstellingen, firmware-updates of andere zaken regelen.

De gemeten frequentiecurve van de in-ears hebben een gele lijn voor de vergelijkende curve van de Sennheiser HD 600. Iedereen ervaart dit echter anders. Echte oren van vlees en bloed hebben andere akoestische eigenschappen dan een siliconen nep-oor. Voor de beoordeling maken we gebruik van goed geïnformeerde testluisteraars.

De accuduur van de in-ears hebben we gemeten met flink volume pop- en rockmuziek. Hierdoor vallen de waarden lager uit dan wat de fabrikanten opgeven. In de praktijk hangt de accuduur van veel factoren af, bijvoorbeeld het volume, de afstand tussen de zender en ontvanger, de temperatuur van de accu en meer.

Veel van de geteste in-ears hielden het zelfs bij flink volume ongeveer vier uur vol. Ze zijn in de oplaadcase twee tot vier keer volledig op te laden. Het sport­model van Audio-Technica en de X-Shock-dopjes van Soul hielden het al sneller voor gezien. De X-Shock wordt geleverd met een flinke oplaadcase. Deze laadt niet alleen de in-ears veelvuldig (tot 16 keer!) op, maar kan via de usb-poort ook je smartphone opladen. Bij de modellen van Beyerdynamic en Shure met onderlinge kabel tussen de dopjes heb je niet zo’n handige oplaadcase. Wel is een externe usb-powerbank een optie. De basis accuduur van deze modellen is wel merkbaar beter. Hierdoor kom je de dag wel door zonder te hoeven bijladen.

De modellen van Beyerdynamic, Shure en Soul kun je via een mechanische knop in- en uitschakelen en verbruiken in stand-by geen energie. De in-ears van Apple, Audio-Technica, Sennheiser en Samsung zetten zichzelf aan zodra ze hun oplaadcase verlaten. Daardoor verbruiken ze ook in stand-by energie. Dit verloopt het snelst bij de Momentum True Wireless van Sennheiser. Na net geen week ongebruikt waren de in-ears en de oplaadcase beide leeg. Nieuwere firmware mocht niet baten. Alle andere in-ears hadden na een week nog een volle accu, maar de oplaadcases hadden een iets lagere accustand.

Vanwege de nadelen van de bouwvorm van in-ears zijn ze alleen een goede optie als een gewone koptelefoon te groot is om handig mee te nemen of niet prettig op je hoofd zit. De vrijheid van een bluetooth in-ear komt met het nadeel van hoge latentie en een in verhouding korte accuduur. De oplaadcases van de compleet draadloze modellen zijn wel een handige tussenoplossing. Bij gebrek aan een kabel heb je geen last van het hinderlijke bijgeluid als die tegen je aan schuurt. Daar staan tegenover een mogelijk onaangenaam ‘afgedicht’ oorgevoel en de doffe versterking van lichaamsgeluiden.

De in-ears van Apple hebben als enige geen last van die versterking van lichaamsgeluiden. Maar veel mensen vinden het harde plastic erg oncomfortabel in de oren zitten. De fikse meerprijs vergeleken met de bekabelde Earpods leg je neer voor meer gebruiksgemak. Het verschil in geluid is minimaal.

Wil je een stap omhoog doen in geluidskwaliteit, dan zijn de in-ears van Audio-Technica en Sennheiser de beste keus. De eerste zijn vooral aan te raden voor sporters die een set nodig hebben die goed blijft zitten en wiens oren niet zo gevoelig zijn voor druk. Een marathon lopen gaat net niet lukken qua accuduur.

De Momentum True Wireless van Sennheiser zitten prettiger in het oor en zijn vooral handig als je met het openbare vervoer reist of tijdens vliegreizen. Op de fiets loop je de kans dat ze bij een plotselinge beweging uit je oren vallen, wat op een nogal dure grap kan uitlopen. De in-ears hebben een mooi geluid, maar ze zijn vooral geschikt voor mensen die graag elke dag luisteren. De in-ears ontladen snel en hebben daardoor een korte stand-by-tijd. Als je ze een paar dagen laat liggen en dan pas weer wilt gebruiken, zul je ze eerst even moeten opladen voordat je ze in je oren stopt.

De duurste in-ears in de test, de Xelento Wireless van Beyerdynamic, klinken dan wel het beste, maar de vier keer zo hoge prijs vergeleken met de al prima klinkende Sennheisers is niet te verantwoorden.

De Beyerdynamic Blue Byrd, Samsung Galaxy Buds en Soul X-Shock overtuigden ons niet met hun klank. Vooral de X-Shock kunnen we niet aanraden, omdat ze voor hun bedoelde gebruik (bij het sporten) niet goed genoeg in je oren zitten.

We waren verbaasd over de modellen en prijzen van Shure. Met musici als doelgroep, die in-ear monitors gebruiken op het podium, heb je niks aan de bluetoothoverdracht. Het is gepriegel om ze in je oren te krijgen en vanwege het strak zitten wil je ze niet langer in je oren hebben dan nodig is. Voor casual gebruik zijn ze niet geschikt en het gebruik van meerdere drivers haalt te weinig uit voor het geluid. Musici kunnen beter gaan voor in-ears met een kabelverbinding en custom gemaakte otoplastieken die je op een professioneel zendsysteem aansluit.

In een uitgebreide test hebben we nog 8 andere modellen in-ears bekeken, met prijzen tot 250 euro.

(Hartmut Gieselmann en Alieke van Sommeren, c’t magazine)