In deze review nemen we een betaalbaar moederbord van ASUS onder de loep, namelijk de Asus Pro H610M-C-CSM. Dit moederbord ondersteunt zowel DDR5-geheugen en PCIe 5.0-slots als een reeks legacy-interfaces zoals PCI, VGA en RS-232.
De Asus Pro H610M-C-CSM is een van de meest voordelige opties als je DDR5-geheugen en PCIe 5.0 wilt hebben in je pc, je kunt hem namelijk al op de kop tikken voor zo’n 130 euro.
Asus heeft het bord vrij eenvoudig ontworpen, bijvoorbeeld zonder grote koellichamen voor de chipset of spanningsconverters. Desondanks is het moederbord geschikt voor processors van de Core i-generaties 12000 en 13000 tot 125 watt, zolang een up-to-date BIOS is geïnstalleerd – anders start het met 13000-processors niet op. Ons testmodel werd geleverd met de allereerste BIOS-versie 0404_x64, die we voor de test hebben bijgewerkt naar versie 2202. Daarmee draaiden de 13000-core processors zonder problemen, evenals de gloednieuwe DDR5-modules met 48 GB (zie c’t 7/2023, p. 21).
Het bord stelde de cpu-powerlimits correct in en throttlede onze Core i7-12700K na 56 seconden van 190 naar 125 watt, zoals gespecificeerd. In de Cinebench R23 continue loop warmden de ongekoelde voltage converters (VRM’s) op tot 100 graden Celsius. Dit valt nog steeds binnen de specificatie voor zulke componenten, maar het laat geen reserves meer over. Als je de pc vaak voor langere tijd onder volle belasting laat draaien, moet je een top-down koeler gebruiken die er voor zorgt dat luchtstroom ook over de VRM’s gaat om de warmte een beetje te temperen.
PCIe 5.0 is alleen beschikbaar op de x16-poort, die rechtstreeks verbonden is met de LGA1700-processor. Het M.2-slot voor de ssd ondervindt al de beperkingen van de H610-chipset: hoewel deze verbonden is met vier lanes, worden gegevens alleen volgens PCIe 3.0 overgedragen, wat betekent dat ook zeer snelle ssd’s niet boven de 4 GB/s uitkomen.
Naast het PCIe x16-slot heeft het moederbord twee x1-slots en een PCI-slot waar oudere tv- of geluidskaarten in passen. Een Asmedia ASM1803-chip (PCI-PCIe bridge) verbindt deze met een PCI Express-lane van de H610-chipset. Helaas ondersteunt de chip die al meer dan tien jaar oud is geen PCIe Active State Power Management, waardoor hij bijdraagt aan het relatief hoge energieverbruik van het eenvoudige bord. Zodra alle processen van Windows 11 tot rust waren gekomen, kwamen we bij onze metingen op 18 watt aan de primaire kant uit, en zelfs 23 watt onder Ubuntu 22.10.
Verder is het bord enigszins spartaans uitgerust. Met slechts twee DIMM-sockets voor DDR5-geheugen is de maximale uitbreiding volgens de datasheet 64 GB, met de nieuwe 48GB-modules zou je tot 96 GB komen. De vier SATA 6G-aansluitingen zijn voldoende voor de meeste eisen.
Je zult eerder last hebben van de karige vier USB-A aansluitingen, waarvan er twee precies 1 GB/s overbrengen (USB 3.2 Gen 2), maar de andere twee alleen USB 2.0 ondersteunen met iets minder dan 40 MB/s. Als je meer wilt, zul je de frontpoorten moeten gebruiken. Als ook dat nog niet voldoende is, dan is er nog wel een header voor extra usb-aansluitingen, maar dan zul je op zoek moeten naar een adapterkabel, Asus levert die niet mee.
In de processor geïntegreerde graphics kunnen tot drie digitale beeldschermen aansturen via de op de printplaat gesoldeerde aansluitingen: HDMI en DisplayPort tot 4K-resolutie, DVI alleen tot 1920 × 1200 bij 60 hertz. Er is zelfs een VGA-aansluiting, twee PS/2 aansluitingen en een negen-pins RS-232 interface voor oude hardware. Bovendien heeft het bord pinaansluitingen voor een tweede seriële poort en een parallelle poort (LPT).
De Asus Pro H610M-C-CSM is een van de goedkoopste LGA1700-moederborden die verkrijgbaar zijn. Het mag dan wel no-frills zijn, maar het combineert moderne DDR5- en PCIe 5.0-poorten met een groot aantal legacy interfaces. Op andere gebieden moet je echter concessies doen: snelle USB-poorten zijn schaars en USB C-aansluitingen zitten er helemaal niet op. Als je de snelste Core-processors flink aan het werk wilt zetten, moet je zorgen voor een goede koeling van de VRM’s. Het hoge stroomverbruik in idle en het wat onhandige Wake-on-LAN zijn vervelend.
Het bord is echter zowel geschikt voor goedkope, moderne kantoor-pc’s als voor speciale computers waarin je oudere PCI-hardware wilt blijven gebruiken.
+ Goedkoop LGA-1700-moederbord
+ Veel legacy-aansluitingen
– Hoog energieverbruik
Asus Pro H610M-C-CSM specificaties | |
| Fabrikant | |
Poorten intern | 2 × DDR5-4800 UDIMM, 1 × PCIe 5.0 x16, 2 × PCIe 3.0 x1, 1 × M.2 met PCIe 3.0 x4, 4 × SATA6G |
Aansluitingen extern | 1 × RJ-45, 1 × VGA, 1 × HDMI, 1 × DisplayPort, 2 × USB-A 3.2 Gen 2, 2 × USB-A 2.0, 2 × PS/2, 1 × RS232 (9-pol) |
| Cinebench R23 (single-/multi-thread) | 1775 / 15.201 punten |
Energieverbruik Windows 11 (idle/belasting) | 18 W / 105 W (kortstondig 154 W) |
| Shoplink en prijs | Amazon, circa 112 euro |
Schrijf je in voor de gratis nieuwsbrief:
Surfshark VPN, dat werd gelanceerd in 2018, blijft een van de relatief jonge commerciële VPN-diensten. Toch wil de VPN-dienst indruk maken met moderne...
De Samsung 9100 Pro-ssd, die we in deze review onder de loep nemen, slaat een nieuwe (snel)weg door PCIe 5.0 x4 te ondersteunen. De datasnelheden kome...
