Heb ik UEFI of BIOS? Zo kun je de Windows-bootmodus herkennen!

Is Windows net opgestart via UEFI of via legacy-BIOS? Om die vraag te beantwoorden, circuleren er verschillende tips op internet. In dit artikel leggen we uit welke betrouwbaar werken en welke niet.

Wanneer je een computer inschakelt, start het Basic Input/Output System (BIOS) voordat het besturingssysteem actief wordt. Het BIOS zit in de firmware van het moederbord en geldt ook voor moderne computers die voldoen aan de Unified Extensible Firmware Interface (UEFI)-specificatie. UEFI heeft veel innovaties gebracht, waaronder een andere opstartmechanisme dan het klassieke BIOS. Daarom hebben veel UEFI-BIOS-versies een Compatibility Support Module (CSM) om het opstarten via legacy-BIOS te emuleren, zodat er twee opstartmodi beschikbaar zijn.

Waarom is het belangrijk om de opstartmodus te weten?

Het is belangrijk om te weten welke opstartmodus wordt gebruikt voor toekomstige acties, zoals het beschermen van je computer met Secure Boot, het opnieuw partitioneren van de interne gegevensdrager of het repareren van Windows’ eigen herstelomgeving Windows RE. Dit is ook relevant bij een upgrade naar Windows 11, omdat dit besturingssysteem alleen via UEFI kan opstarten en niet via legacy-BIOS.

Hoe controleer je de opstartmodus?

Er zijn verschillende manieren om de opstartmodus te controleren. Ten eerste kun je het controleren terwijl Windows draait door de route te volgen die we in dit artikel aanbevelen. Ten tweede kun je het controleren na het opstarten met de c’t-rescue-Windows en ten derde kun je het controleren na het opstarten vanaf een Windows-installatiestick voor een herinstallatie. Deze methoden zijn betrouwbaar en voorkomen uren tijdverlies door verkeerde diagnoses. Andere, minder betrouwbare manieren worden ook besproken, waaronder het controleren van de BIOS-instellingen.

Als je de opstartmodus van je Windows-computer wilt weten, kun je gebruik maken van het programma Systeeminformatie. Dit programma werkt op alle Windows-versies en -edities en is gemakkelijk te vinden door op de Windows-toets te drukken en msinfo32 te typen.

Directe informatie op de startpagina

Zodra je Systeeminformatie hebt gestart, kun je de benodigde informatie vinden op de startpagina. De regel BIOS-modus meldt of de computer opstart met UEFI of ‘Verouderd’. Wanneer ‘Verouderd’ wordt vermeld, betekent dit dat de computer opstart met klassieke legacy-BIOS-mechanismen, oftewel CSM.

Onthoud de bestandsnaam

Als je de naam van het programma wilt onthouden, dan is de bestandsnaam msinfo32.exe een handige manier om het te vinden. De ‘ms’ staat voor Microsoft en de ’32’ staat aan het eind van de naam omdat het programma oorspronkelijk een 32-bit Windows-toepassing was die niet onder DOS draait. Tegenwoordig is het meestal een 64-bit toepassing, maar dat maakt voor het gebruik geen verschil.

Als Windows niet meer draait en je de pc daarom hebt opgestart met onze c’t-rescue-Windows, werkt het controleren met het programma Systeeminformatie op dezelfde manier. Ook daar kun je zoeken op msinfo32. Het zoekresultaat heet daarbij echter niet Systeeminformatie maar MSinfo32.

Let op: belangrijke info

Het in het rescuevenster uitgelezen resultaat geldt uitdrukkelijk alleen voor het rescuevenster zelf. Dat geldt meestal voor de Windows-installatie op de interne gegevensdrager, maar niet altijd. Sommige firmware start de pc op vanaf een usb-stick via UEFI, zelfs als de installatie op de harde schijf klassiek opstart. Andersom is ook denkbaar, maar dat hebben we nog niet meegemaakt. Als je er niet zeker van bent, kun je ook de onderstaande methoden proberen met de c’t-rescue-versie van Windows. Ze zijn niet zo betrouwbaar, maar als meerdere methoden tot hetzelfde resultaat leiden, is de kans vrij groot dat het juist is. Als laatste redmiddel kun je msinfo32 bekijken terwijl Windows draait.

Gratis het laatste nieuws ontvangen over Windows? Schrijf je in voor de nieuwsbrief:

Maak een Windows-installatiestick met Microsofts gratis Media Creation Tool (MCT). Start de pc op vanaf de MCT-stick en open een Opdrachtprompt met Shift+F10. Typ de commando’s “wpeutil updatebootinfo” en “regedit” om de opstartmodus te checken in het register. Ga naar de sleutel HKEY_LOCAL_MACHINE\System\CurrentControlSet\Control. Als de waarde van PEFirmwareType 1 is, is het systeem klassiek opgestart. Als het 2 is, is het via UEFI opgestart.

Opstartmodus en Windows PE

Onthoud dat de eerste letters in wpeutil staan voor Windows PE, de Preinstallation Environment waarin het installatieprogramma werkt. PE is een onafhankelijk besturingssysteem, dus de informatie over de opstartmodus komt terecht in het register van PE en niet van Windows op de interne gegevensdrager.

Let op bij installatie op interne gegevensdrager

Bedenk dat de pc niet noodzakelijk van de MCT-stick in dezelfde opstartmodus start als bij een installatie op de interne gegevensdrager. Dat kan problemen opleveren bij een geplande installatie als de interne gegevensdrager niet leeg is. In dat geval kan het installatieprogramma het partitieschema niet zelf instellen en kan het weigeren te werken vanwege een verkeerd schema. Je kunt de gegevensdrager dan volledig wissen en het installatieprogramma de partitionering laten uitvoeren of een andere modus forceren voor het opstarten vanaf de MCT-stick in je BIOS, maar dat vereist wel uitproberen

Wanneer het gaat om de opstartmodus, lijkt het checken van de BIOS-instellingen vanzelfsprekend. Helaas helpt dit niet altijd, omdat sommige fabrikanten geen CSM hebben geïnstalleerd of de instellingen niet tonen. Daarnaast kan in de BIOS-instellingen een andere opstartmodus zijn geconfigureerd dan die daadwerkelijk gebruikt wordt.

CSM gebruikt voor oudere besturingssystemen

Als er een oude grafische kaart of een oud besturingssysteem zoals Windows 7 wordt gebruikt, kan het systeem automatisch gebruik maken van de CSM om op te starten, zelfs als UEFI is geconfigureerd als opstartmodus. Dit kan nog steeds voorkomen na een upgrade naar Windows 8 of 10.

Opstartmodus kan verschillen per opstartmethode

Het is ook mogelijk dat de opstartmodus per opstartmethode verschilt. Als je bijvoorbeeld een UEFI-compatibele Windows-installatiestick gebruikt om een Windows 7-pc op te starten, kan deze via UEFI opstarten, hoewel de interne Windows-installatie ongewijzigd blijft en via legacy-BIOS opstart.

Als je snel genoeg bent nadat je de pc hebt ingeschakeld, kun je proberen te raden hoe de pc gaat opstarten. Bij opstarten via UEFI verschijnt vaak een logo van de fabrikant of het moederbord, maar fabrikanten zijn niet verplicht om dit te doen. Bij opstarten via CSM verschijnt vaak het Windows-logo, maar ook dat is geen garantie.

UEFI met fabriekslogo, CSM zonder: een vaak voorkomende aanwijzing

Desondanks is de aanwijzing ‘UEFI met fabriekslogo, CSM zonder’ opvallend vaak correct. Dit komt doordat de firmware het logo doorgeeft aan de grafische processor om tijd te besparen. Zo wordt een tekstconsole vermeden.

Windows start op met UEFI van een schijf met een GPT-partitie, met legacy-boot alleen van een schijf met MBR. Maar deze regel is niet helemaal waar. Dat komt omdat het alleen geldt voor de bootloader. Windows kan geïnstalleerd worden op een andere gegevensdrager dan de bootloader en de partitieschema’s kunnen verschillen.

Controleer het partitieschema

Om te weten welk partitieschema de gegevensdrager van je computer heeft, druk op Windows+X en selecteer Schijfbeheer.

Bestandssysteem en opstarten via UEFI

Het bestandssysteem is ook belangrijk bij het booten via UEFI, maar het is geen vereiste. Voor Windows is FAT32 het meest gebruikelijk. Maar als er een ander stuurprogramma beschikbaar is, kan het booten ook werken vanaf een andere partitie.

Windows is beschikbaar met 32- en 64-bit architectuur (je controleert dit in Windows snel met de toetsencombinatie Windows+Pause). De standaard is tegenwoordig 64-bit. De architectuur heeft invloed op de opstartmodus. Een korte, maar niet kloppende uitleg voor alle enigszins up-to-date computers (vanaf Windows 8) zou kunnen zijn: 32-bit Windows start alleen op via legacy-boot, 64-bit Windows kan ook opstarten via UEFI.

Niet correcte uitleg

Een korte, maar niet kloppende uitleg voor enigszins up-to-date computers (vanaf Windows 8) zou kunnen zijn:

• 32-bit Windows start alleen op via legacy-boot
• 64-bit Windows kan ook opstarten via UEFI.

Dit klopt echter niet. Beide versies kunnen opstarten via legacy-BIOS en UEFI.

Verschillende 32- en 64-bit versies

Er zijn niet alleen van Windows 32- en 64-bit versies, maar ook van het UEFI-BIOS. Deze twee moeten bij elkaar passen. Daarom zal 32-bit Windows alleen opstarten in de UEFI-modus als het BIOS ook 32-bit is. Dit komt alleen voor bij een handvol tablets, goedkope laptops en mini/stick-pc’s met een Intel Atom-processor. In de meeste gevallen is de UEFI-firmware 64-bit, en dan start alleen 64-bit Windows in de UEFI-modus.

Opstarten op computers met 64-bit firmware

Om een 32-bit Windows op te starten op computers met 64-bit firmware, moet je bij de BIOS-instellingen overschakelen van UEFI naar CSM. Dan maakt het niet meer uit of Windows 32- of 64-bit is. Beide versies zullen starten.

Niet in staat om 64-bit besturingssystemen te draaien

Als je je afvraagt of 64-bit Windows via CSM kan opstarten op een pc met 32-bit UEFI-firmware, dan is het antwoord nee. Dit komt echter niet door de firmware, maar omdat dergelijke pc’s in het algemeen niet in staat zijn om 64-bit besturingssystemen te draaien.

Gedrag van firmware

Je kunt alleen aan het gedrag van de firmware zien of die 32- of 64-bit is. Als een 64-bit Windows (of een 64-bit rescue-Windows of MCT-stick) opstart in UEFI-modus, is de firmware ook 64-bit. Bij 32-bit werkt dit analoog. Een 64-bit processor in het systeem is geen indicatie, omdat de 64-bit functies niet gebruikt worden bij een 32-bit besturingssysteem.

Zoveel manieren om te achterhalen of Windows via UEFI of klassiek is opgestart, en zo weinig manieren zijn betrouwbaar. Onthoud msinfo32 om het systeeminformatieprogramma aan te roepen, en je bent voorbereid op bijna alle gevallen. Als je naar het opstartlogo kijkt, weet je in sommige situaties nog sneller wat de opstartmodus is, maar houd er rekening mee dat het logo je kan misleiden. Als je twijfelt over eventuele conclusies op basis van het logo, kun je beter het systeeminformatieprogramma gebruiken.

Gratis het laatste nieuws ontvangen over Windows? Schrijf je in voor de nieuwsbrief: