Heb ik UEFI of BIOS? Zo kun je de Windows-bootmodus herkennen!

Is Windows net opgestart via UEFI of via legacy-BIOS? Om die vraag te beantwoorden, circuleren er verschillende tips op internet. In dit artikel leggen we uit welke betrouwbaar werken en welke niet.

Wanneer je een computer inschakelt, wordt het Basic Input/Output System (BIOS) gestart voordat het besturingssysteem actief wordt. Het BIOS is ingebouwd in de firmware van het moederbord en geldt ook voor moderne computers die voldoen aan de specificaties van de Unified Extensible Firmware Interface (UEFI). UEFI heeft verschillende innovaties gebracht, waaronder een alternatief opstartmechanisme ten opzichte van het traditionele BIOS. Daarom bevatten veel UEFI-BIOS-versies een Compatibility Support Module (CSM) om opstarten via het oudere legacy-BIOS te emuleren, waardoor er twee opstartmodi beschikbaar zijn.

Het is belangrijk om te weten welke opstartmodus wordt gebruikt voor toekomstige acties, zoals het beschermen van je computer met Secure Boot, het opnieuw partitioneren van de interne opslag of het herstellen van Windows’ eigen herstelomgeving, Windows RE. Dit is ook relevant bij een upgrade naar Windows 11, omdat dit besturingssysteem alleen kan opstarten via UEFI en niet via legacy-BIOS.

Er zijn verschillende manieren om de opstartmodus te controleren. Ten eerste kun je dit doen terwijl Windows actief is, door de route te volgen die we in dit artikel aanbevelen. Ten tweede kun je het controleren nadat je opstart met de c’t-rescue-Windows en ten derde kun je het controleren na het opstarten vanaf een Windows-installatiestick voor een herinstallatie. Deze methoden zijn betrouwbaar en voorkomen onnodig tijdsverlies door verkeerde diagnoses. We bespreken ook andere, minder betrouwbare methoden, waaronder het controleren van de BIOS-instellingen.

Om de opstartmodus van je Windows-computer te achterhalen, kun je gebruikmaken van het programma Systeeminformatie. Dit programma werkt op alle versies en edities van Windows en is eenvoudig te vinden door op de Windows-toets te drukken en “msinfo32” te typen.

Zodra je Systeeminformatie hebt geopend, kun je de benodigde informatie vinden op de startpagina. De regel “BIOS-modus” geeft aan of de computer opstart met UEFI of met een “Verouderde” modus. Als “Verouderd” wordt weergegeven, betekent dit dat de computer opstart met klassieke legacy-BIOS-mechanismen, ook wel bekend als CSM.

Als je de naam van het programma wilt onthouden, is de bestandsnaam “msinfo32.exe” een handige manier om het te vinden. De “ms” staat voor Microsoft en de “32” aan het einde van de naam duidt erop dat het programma oorspronkelijk een 32-bits Windows-toepassing was die niet onder DOS draait. Tegenwoordig is het meestal een 64-bits toepassing, maar dat maakt geen verschil voor het gebruik ervan.

Wanneer Windows niet meer functioneert en je de pc hebt opgestart met onze c’t-rescue-Windows, kun je dezelfde procedure volgen om te controleren met behulp van het programma Systeeminformatie. Ook hier kun je zoeken naar “msinfo32”. Het zoekresultaat wordt echter niet Systeeminformatie genoemd, maar MSinfo32.

Het resultaat dat je verkrijgt in het rescuevenster is alleen van toepassing op het rescuevenster zelf. Dit geldt meestal voor de Windows-installatie op de interne harde schijf, maar niet altijd. In sommige gevallen start de pc op vanaf een USB-stick via UEFI, zelfs als de installatie op de harde schijf traditioneel opstart. Het omgekeerde is ook mogelijk, maar dat is nog niet eerder voorgekomen. Als je niet zeker bent, kun je ook de onderstaande methoden proberen met de c’t-rescue-versie van Windows. Deze zijn echter minder betrouwbaar. Als meerdere methoden echter tot hetzelfde resultaat leiden, is de kans groot dat het juist is. Als laatste redmiddel kun je ook “msinfo32” bekijken terwijl Windows actief is.

Gratis het laatste nieuws ontvangen over Windows? Schrijf je in voor de nieuwsbrief:

Maak een Windows-installatiestick met behulp van Microsofts gratis Media Creation Tool (MCT). Start de pc op vanaf de MCT-stick en open een Opdrachtprompt door Shift+F10 te gebruiken. Typ de volgende commando’s: “wpeutil updatebootinfo” en “regedit”, om de opstartmodus te controleren in het register. Ga naar de sleutel HKEY_LOCAL_MACHINE\System\CurrentControlSet\Control. Als de waarde van PEFirmwareType 1 is, betekent dit dat het systeem klassiek is opgestart. Als het 2 is, betekent dit dat het systeem is opgestart via UEFI.

Onthoud dat de eerste letters in “wpeutil” staan voor Windows PE, wat verwijst naar de Preinstallation Environment waarin het installatieprogramma werkt. PE is een onafhankelijk besturingssysteem, dus de informatie over de opstartmodus wordt opgeslagen in het register van PE en niet van het interne Windows-besturingssysteem.

Let op dat de pc niet noodzakelijk op dezelfde opstartmodus zal starten vanaf de MCT-stick als bij een installatie op de interne schijf. Dit kan problemen veroorzaken bij een geplande installatie als de interne schijf niet leeg is. In dat geval kan het installatieprogramma het partitieschema niet automatisch instellen en weigeren te werken vanwege een verkeerd schema. Je kunt de schijf dan volledig wissen en het installatieprogramma de partitie-indeling laten beheren, of je kunt een andere opstartmodus forceren vanaf de MCT-stick in je BIOS. Houd er echter rekening mee dat dit enige experimentatie vereist.

Bij het opstarten van een systeem lijkt het vanzelfsprekend om de BIOS-instellingen te controleren, maar dit is niet altijd voldoende. Sommige fabrikanten hebben geen Compatibility Support Module (CSM) geïnstalleerd of tonen de bijbehorende instellingen niet. Bovendien kan de opstartmodus in de BIOS anders geconfigureerd zijn dan daadwerkelijk gebruikt wordt.

In het geval van een oude grafische kaart of een verouderd besturingssysteem, zoals Windows 7, kan het systeem automatisch gebruikmaken van CSM om op te starten, zelfs als UEFI is geconfigureerd als opstartmodus. Dit kan zelfs nog voorkomen na een upgrade naar Windows 8 of 10.

Het is ook mogelijk dat de opstartmodus verschilt per opstartmethode. Bijvoorbeeld, als je een UEFI-compatibele Windows-installatiestick gebruikt om een Windows 7-pc op te starten, kan deze via UEFI opstarten, terwijl de interne Windows-installatie onveranderd blijft en via het legacy-BIOS opstart.

Als je snel genoeg bent nadat je de computer hebt ingeschakeld, kun je proberen te raden hoe de computer zal opstarten. In het geval van een UEFI-opstart verschijnt vaak het logo van de fabrikant of het moederbord, maar het is belangrijk op te merken dat fabrikanten niet verplicht zijn om dit te tonen. Bij opstarten via CSM (Compatibility Support Module) verschijnt vaak het Windows-logo, maar zelfs dit is geen gegarandeerde indicatie.

Het valt bovendien op dat de aanwijzing ‘UEFI met fabriekslogo, CSM zonder’ buitengewoon vaak juist is. Dit komt doordat de firmware het logo doorgeeft aan de grafische processor om tijd te besparen, waardoor een tekstconsole wordt vermeden.

Windows kan worden opgestart met behulp van UEFI vanaf een schijf met een GPT-partitie, terwijl legacy-boot alleen mogelijk is vanaf een schijf met MBR. Het is echter belangrijk om te weten dat deze regel alleen van toepassing is op de bootloader. Het is mogelijk om Windows op een andere opslaglocatie te installeren dan de bootloader, en het partitieschema kan verschillen.

Om te achterhalen welk partitieschema wordt gebruikt door de opslaglocatie van je computer, druk op Windows+X en selecteer Schijfbeheer.

Bij het booten via UEFI is het bestandssysteem ook belangrijk, maar het is niet verplicht. Voor Windows is FAT32 het meest gangbare bestandssysteem. Als er echter een ander stuurprogramma beschikbaar is, kan het booten ook werken vanaf een andere partitie.

Windows is beschikbaar in zowel 32- als 64-bits architectuur, en je kunt dit eenvoudig controleren in Windows door de sneltoetscombinatie Windows+Pause te gebruiken. Tegenwoordig is de standaardarchitectuur 64-bit. De gekozen architectuur heeft invloed op de opstartmodus van Windows. Een beknopte, maar onjuiste uitleg voor relatief recente computers (vanaf Windows 8) zou kunnen zijn: 32-bit Windows kan alleen worden opgestart via legacy-boot, terwijl 64-bit Windows ook kan worden opgestart via UEFI.

Echter, deze uitleg klopt niet helemaal. Beide versies van Windows kunnen worden opgestart via zowel legacy-BIOS als UEFI. Er zijn niet alleen 32- en 64-bits versies van Windows, maar ook van UEFI-BIOS. Deze twee moeten bij elkaar passen. Daarom kan 32-bit Windows alleen worden opgestart in UEFI-modus als het BIOS ook 32-bit is. Dit komt slechts voor bij een beperkt aantal tablets, goedkope laptops en mini/stick-pc’s met een Intel Atom-processor. In de meeste gevallen is de UEFI-firmware echter 64-bit, en dan kan alleen 64-bit Windows worden opgestart in UEFI-modus.

Om 32-bit Windows op te starten op computers met 64-bit firmware, moet je de BIOS-instellingen wijzigen van UEFI naar CSM. Daarna maakt het niet meer uit of Windows 32- of 64-bit is, omdat beide versies kunnen worden opgestart.

Als je je afvraagt of 64-bit Windows kan worden opgestart via CSM op een pc met 32-bit UEFI-firmware, dan is het antwoord nee. Dit komt echter niet door de firmware, maar doordat dergelijke pc’s over het algemeen niet in staat zijn om 64-bit besturingssystemen uit te voeren.

Je kunt alleen aan het gedrag van de firmware zien of deze 32- of 64-bit is. Als een 64-bit Windows (of een 64-bit rescue-Windows of MCT-stick) wordt opgestart in UEFI-modus, betekent dit dat de firmware ook 64-bit is. Op dezelfde manier werkt het voor 32-bit. De aanwezigheid van een 64-bit processor in het systeem is geen indicatie, omdat de 64-bit functies niet worden gebruikt bij een 32-bit besturingssysteem.

Zoveel manieren om te achterhalen of Windows via UEFI of klassiek is opgestart, en zo weinig manieren zijn betrouwbaar. Onthoud msinfo32 om het systeeminformatieprogramma aan te roepen, en je bent voorbereid op bijna alle gevallen. Als je naar het opstartlogo kijkt, weet je in sommige situaties nog sneller wat de opstartmodus is, maar houd er rekening mee dat het logo je kan misleiden. Als je twijfelt over eventuele conclusies op basis van het logo, kun je beter het systeeminformatieprogramma gebruiken.

Gratis het laatste nieuws ontvangen over Windows? Schrijf je in voor de nieuwsbrief: