Grafische kaarten onder Linux

Geen van de gangbare grafische drivers voor Linux kan aan alle wensen voldoen. Daarom is het handig om bij het kopen van een nieuwe grafische kaart de eigenschappen van de driver mee te laten wegen.

Bij de meeste pc’s hebben Linux-­gebruikers eigenlijk geen omkijken naar de graphics-drivers omdat die tijdens het installeren al worden geïnstalleerd.

Bij AMD- en Intel-gpu’s zijn dat ook meestal de beste drivers die beschikbaar zijn. Maar ook daar liggen er problemen op de loer.

Wat de grafische processors van Intel betreft is er weinig nieuws te melden: dankzij een redelijke serie opensource grafische drivers zijn die gpu’s onder Linux zoals voorheen prima geschikt voor veel verschillende doeleinden.

De opensource driverfamilie ‘Amd­gpu’, waarbij AMD zelf het voortouw in de ontwikkeling neemt, werkt inmiddels net zo goed als die van Intel.

Bij steeds meer games levert de standaard geconfigureerde 3D-driver zelfs meer prestaties dan de propriëtaire driverserie AMDGPUPRO, die met name interessant is voor professioneel gebruik (CAD, HPC, et cetera).

Inmiddels zijn ook de grote gebruiksbeperkingen verholpen die er een jaar geleden nog waren.

Bij de GeForce-kaarten is de serie opensource Nouveau-drivers, die bij de meeste distributies standaard meegeleverd wordt, voldoende om mee te internetten en voor officewerkzaamheden.

Voor veel andere doeleinden echter niet, omdat Nvidia het de opensourcegemeenschap moeilijk maakt.

Nvidia’s propriëtaire Linux-drivers werken stukken beter. Ze leveren al lang goede 3D-prestaties en hebben een goede reputatie bij Linux-gamers.

Het inrichten is en blijft een ingewikkeld verhaal als er geen of alleen maar oude driverpakketten beschikbaar zijn voor bepaalde Linux-distributies. De laatste tijd zijn er ook steeds vaker berichten van gebruikers die stabiliteitsproblemen melden.

Tegenwoordig zitten in de meeste Linux-distributies wel 3D-drivers voor de programmeerinterface Vulkan. Die OpenGL-­opvolger wint bij Linux-games aan populariteit.

Bovendien grijpen conversielagen op Vulkan terug, waaronder Dxvk, dat bijvoorbeeld bij Proton van Steam wordt gebruikt en waarmee ­Direct3D 11 en 12 bij Linux kan worden gebruikt.

Zo nu en dan moeten de Vulkan-­drivers nog worden na-geïnstalleerd, bijvoorbeeld bij Ubuntu via het pakket mesa-vulkan-drivers.

De Linux-distributies installeren voor de AMD- en Intel-chips automatisch de beste grafische drivers. De driver voor een Nvidia-gpu moet je meestal zelf installeren.

Steeds meer distributies installeren de drivers voor de hardwarematige versnelling bij videoweergave standaard. Boven­dien is de afgelopen jaar versie 3 van de populaire videospeler VLC verschenen, die het decoderen via de gpu effectiever weet te benutten.

De Linux-versies van Chrome en Firefox gebruiken
echter nog steeds geen moderne videoversnellingsfuncties, en het lijkt er niet op dat daar op korte termijn verandering in komt.

Voor gebruikers die nieuw verschenen gpu’s aanschaffen, raden we nog steeds het gebruik van een distributie aan met de nieuwste drivers of die de drivers met grote regelmaat bijwerkt, bijvoorbeeld Fedora of rolling-release distributies als Arch Linux.

Dat raden we ook aan voor gamers die de laatste spellen willen proberen, omdat nieuwe drivers vaak de prestaties verbeteren en fouten van nieuw verschenen games corrigeren. Dat geldt al helemaal voor games die Vulkan ondersteunen.

De genoemde voor- en nadelen van de verschillende driverseries zijn maar een kleine greep uit een complex geheel. Daar zouden we pagina’s over kunnen vullen.

Er zijn bijvoorbeeld ook grote verschillen bij het encoderen van video’s met ondersteuning van de gpu, want daar zijn ook weer allerlei verschillende drivers voor nodig. Dat geldt ook voor het rekenen met grafische chips via CUDA en OpenCL.

Ook bij het inschakelen van gpu’s in Linux, zoals dat bij notebooks met Nvidia Optimus kan, loopt alles nog lang niet zoals het zou moeten.

Door de permanente doorontwikkeling van drivers en Linux-distributies, verandert de situatie bij de grafische drivers continu. Wat vandaag nog niet werkt, kan morgen perfect draaien.

En misschien werkt dat ook wel andersom. Maar over het geheel genomen is de boel het afgelopen jaar stukken verbeterd.

(Thorsten Leemhuis / Daniel Dupré)