De impact van HDR-video op producenten en consumenten

Apple, Disney en Netflix vechten met hun videostreamingdiensten om elkaars klanten, en lokken je onder meer met contrastrijke video’s in HDR en Dolby Vision. Het produ­ceren daarvan heeft wat haken en ogen. En foutjes of manco’s kunnen bij het afspelen zichtbare gevolgen  hebben voor de kwaliteit.

Met de komst van videostreamingdienst Disney+  zijn er weer tientallen films, series en shows beschikbaar met een grotere kleurruimte en hoger dynamisch bereik (High Dynamic Range). Ook bij Apple TV+ staat contrastrijke videobeelden hoog in het vaandel: alle zelf geproduceerde series kun je met een geschikt scherm bekijken in HDR.

Beide diensten leveren de titels niet alleen in het statische HDR-formaat HDR10, waarbij de bijbe­horende ingestelde metadata voor de hele video gelden, maar ook het dynamische Dolby Vision, waarbij de studio voor elk afzonderlijk beeld andere metadata kan meeleveren.

Het lijkt erop alsof Netflix een inhaalslag wil maken bij die ontwikkelingen. Netflix heeft al een bescheiden aanbod aan HDR-films (zoek in de Netflix-app op HDR), maar men verplicht filmmakers nu om alle nieuwe films die voor Netflix worden geproduceerd in HDR aan te leveren. Dat moet ook gelden voor producties die al lopen, maar lijkt nog niet voor Netflix-series te gelden.

Voor filmmakers is een overstap van een standaard dynamisch bereik (Standard Dynamic Range, SDR) naar HDR niet bepaald eenvoudig. Vaak moet de complete workflow bij de productie worden aangepast.

Er wordt standaard al wel met digitale camera’s gewerkt, maar daarmee kun je alleen met speciale ‘Log-Gamma-profielen’ in HDR draaien. Met een dergelijk Log-formaat kun je een videosignaal genereren dat een op de sensor afgestemd beeld bevat volgens een logaritmische gammacurve. Daarmee is een belichtings­verschil tot 15 stops haalbaar. Dat kan later worden omgezet naar een HDR-beeld voor de kijker.

De profielen benaderen de grenzen van de beeldsensor, wat gevolgen heeft voor de opnames. Bij veel camera’s kun je bij daglicht alleen nog bruikbare opnames maken als je werkt met kortere belichtings­tijden of een kleiner diafragma. Bij de Sony Alpha S7 kun je bijvoorbeeld ten dele alleen nog ISO-waarden vanaf 3200 gebruiken. Het wordt daardoor veel belangrijker om tijdens de opname de juiste belichting te controleren.

Sowieso wordt het lastiger om tijdens de opnames controles uit te voeren. Het beeld van de Log-opnames ziet er op een SDR-monitor juist slechter uit dan een normale opname. Alles oogt mat en contrastarm. Pas als je een bij de beeldsensor passende logaritmische correctiecurve toepast (Lookup Table, LUT), krijg je een bruikbaar beeld.

Fouten bij de opnames kunnen in de postproductie voor een deel slechts moeilijk of helemaal niet gecorrigeerd worden. Uit slecht bronmateriaal ontstaat dan in het ergste geval HDR-content waarbij scènes veel te donker of volledig overbelicht zijn.

Een aantal fabrikanten van productiemiddelen, zoals Atomos, Blackmagic en ViewZ, biedt inmiddels monitoren die geschikt zijn voor HDR. Die hebben enerzijds een bijzonder hoge piekhelderheid en onder­steunen anderzijds de Log-formaten van bekende camera­fabrikanten als Arri en Sony. Die zijn beschikbaar als ingebouwde profielen of als los toe te voegen LUT’s.

Bij veel producties worden voor verschillende opnamesituaties verschillende camera’s gebruikt, die onderling afwijkende logaritmische gammacurves bij Log-opnamen gebruiken. Daarom kom je in de praktijk een aantal verschillende cryptische benamingen tegen, zoals ‘SLog’ (Sony) en ‘Log C’ (Arri Alexa). Daardoor moet al voor de aanvang van een productie erop gelet worden dat bij opnames van alle camera’s een controle mogelijk is.

Hoe het resultaat er op een voor Dolby Vision geschikte tv bij consumenten uiteindelijk uitziet, bleef bij de productie echter ook met HDR-geschikte moni­toren lange tijd onduidelijk. Atomos ontwikkelde samen met Dolby daarom een apparaat dat in Log-formaat aangeleverde camerabeelden in het Dolby-Vision-formaat omzet en weergeeft op een geschikte tv. Het resultaat komt wel niet exact overeen met wat bij postproductie mogelijk is met Dolby Vision, maar het biedt een realistischer beeld dan enkel een HDR10-vertoning.

Als de HDR-productie goed verloopt, is de toename aan beeldkwaliteit bij voor HDR geschikte tv’s duidelijk zichtbaar. Het aanbod aan televisietoestellen dat HDR ondersteunt groeit de laatste jaren stevig. Zo’n beetje elk model 4K-toestel ondersteunt HDR en een groeiend aantal modellen biedt daarnaast ook Dolby Vision.

Van die ontwikkeling profiteer je als bezitter van een Samsung-toestel met HDR-ondersteuning ook, ook al raakt het eigen dynamische formaat HDR10+ van Samsung wel steeds meer op de achtergrond.

Samsung wilde met HDR10+ eigenlijk een dynamische variant van HDR10 ontwikkelen als concurrent voor Dolby Vision. Een van de andere drijvende krachten achter HDR10+ is de filmmaatschappij 20th Century Fox. Bij het uitkomen van de eerste UHD-blu-rays met HDR10+ van 20th Century Fox Home Entertainment (‘Bad Times at the El Royale’) konden we echter geen zichtbaar verschil ontdekken bij een rechtstreekse vergelijking tussen een versie met het statische HDR10 en een variant met het dynamische HDR10+.

Ook bij de eerste HDR10+-titels van filmstudio’s Universal Pictures en Warner Home Video zijn geen verbeteringen te zien. Zo valt bij het in alle drie de HDR-­formaten beschikbare ‘Godzilla – King of Monsters’ wel het grotere contrast van ­Dolby Vision ten opzichte van HDR10 meteen op, maar tussen HDR10 en HDR10+ is geen verschil te zien. Ook het kakelbonte ‘Pets 2’ (eveneens een multi-HDR-schijf) levert geen enkel bewijs dat HDR10+ een beter, of op zijn minst anders ogend beeld oplevert dan HDR10.

Bekijk je daarentegen de versie met ­Dolby Vision, dan maken de kleuren een veel krachtiger en opvallender indruk dan bij de HDR10- en HDR10+-versies. Hetzelfde geldt voor de compleet nieuw geremasterde ‘Shining’, die eveneens alle HDR-formaten biedt, maar alleen een zichtbaar verschil laat zien tussen het statische HDR10 en Dolby Vision. Ook bij ‘X-Men: Dark Phoenix’ (Fox) ziet de grotendeels erg geslaagde kleurweergave in HDR10 en HDR10+ er hetzelfde uit. Dolby Vision biedt die schijf niet.

Heb je trouwens een tv en een afspeelapparaat die beide zowel HDR10+ als ­Dolby Vision ondersteunen, dan moet je oppassen welke versie je uiteindelijk te zien krijgt. Activeer je bij de UHD-blu-rayspeler Panasonic DP-UB824 bijvoorbeeld zowel Dolby Vision als HDR10+ bij de instellingen, dan start het menu van ‘Godzilla – King of Monsters’ aanvankelijk met Dolby Vision. Maar als je de film start, neemt HDR10+ het stokje over en krijgt dat voorrang bij de weergave. Daar moet je dus zelf ingrijpen bij de instellingen als je de versie met Dolby Vision wilt zien.

(Nico Jurran, Marco den Teuling)