Windows configuratie via de Microsoft Management Console (MMC)

Wat hebben logboeken, schijfbeheer, apparaatbeheer en taakplanning met elkaar gemeen? Het zijn allemaal snap-ins voor de Microsoft Management Console. Die kun je gebruiken om met een paar muisklikken alle verspreide tools in één venster te combineren. Op die manier regel je nog makkelijker op één centrale plek de Windows configuratie via de Microsoft Management Console.

De meeste dialoogvensters voor de configuratie van Windows bevinden zich in het Configuratiescherm en sinds Windows 8 bij de Instellingen. Maar er is nog een derde plaats: de Microsoft Management Console (MMC). Veel gebruikers weten niet eens van het bestaan ervan, hoewel ze er af en toe toch mee te maken hebben, maar het niet als MMC herkennen. In plaats daarvan hebben ze het gevoel dat ze te maken hebben met Computer-, Schijf- of Apparaatbeheer, Hyper-V Manager, Groepsbeleid enzovoort – maar dat zijn allemaal niet meer dan ‘snap-ins’ van de MMC.

Dat ze vaak niet als zodanig worden ervaren, is ook te wijten aan het feit dat ze meestal niet op een uniforme manier gestart worden. Sommige zijn te vinden in het Windows+X-menu. Bij andere, zoals het Groeps­beleid, moet je de bestandsnaam (gpedit.msc) typen in het vak Uitvoeren (Windows+R) en veel mensen starten het Apparaatbeheer via het Configuratiescherm onder Systeem (Windows+Pause).

Je kunt met een paar muisklikken echter ook een eigen MMC-snap-in maken. Die kun je daarna dan met twee keer klikken oproepen. De snap-in kan bijvoorbeeld alle modules bevatten die je in het dagelijks leven nodig hebt.

Veel configuratiedialogen voor Windows zijn eigenlijk snap-ins voor de beheerconsole. Ze kunnen worden gecombineerd in een enkel venster.

Wat je ook configureert bij een snap-in, de instellingen komen niet in de snap-in zelf terecht. Je kunt snap-ins zien als een soort sjabloonbestand dat je in de MMC laadt – meer precies in mmc.exe. In werkelijkheid bevatten snap-ins zelfs geen configuratiedialogen, omdat het slechts XML-bestanden zijn. De XML-code verwijst daarbij naar GUID’s die ook in het register te vinden zijn – dat is immers de plek waar de infor­matie wordt opgeslagen over welke DLL-bestanden het eigenlijke werk doen.

De snap-ins worden meestal opgeslagen in C:\Windows\System32, herkenbaar aan de bestandsextensie .msc (MMC Snap-in Control). De snelste manier om ze te vinden is door die map te openen met Verkenner, de weergave om te schakelen naar Details met de kleine knop rechtsonder en dan te klikken op het kleine pijltje in de kolomkop Type. Selecteer ‘Microsoft Common Console-document’ in het uitklapmenu.

Hoeveel er daar staan is afhankelijk van de editie van je Windows-installatie. Windows Home heeft er minder dan Pro en Enterprise, omdat Home onder andere Groepsbeleid mist. Het hangt ook af van welke Windows-­functies zijn ingeschakeld: Als Hyper-V bijvoorbeeld niet is geïnstalleerd, ontbreekt ook virtmgmt.msc ­(Hyper-V Manager). Extra snap-ins kunnen op de computer terechtkomen door het achteraf installeren van applicaties. De tabel hieronder toont een selectie van de meest voorkomende snap-ins.

In plaats van het moeizaam onthouden van alle namen in de tabel, is het veel handiger om je eigen snap-in te maken. Zoals eerder vermeld, kunnen snap-ins andere snap-ins bevatten, en het meest voorkomende voorbeeld daarvan is waarschijnlijk Computerbeheer: die bevat de Task Scheduler, Logboeken, Apparaat­beheer en nog meer snap-ins.

Het samenstellen van een eigen snap-in is vrij eenvoudig: druk op de Windows-toets en typ mmc.exe in. Daarmee start je een leeg venster genaamd ‘Con­sole1’ – Microsoft noemt snap-in-compilaties een con­sole. Klik in het menu op ‘Bestand / Module toevoegen/verwijderen’. Er wordt een selectiedialoogvenster geopend waar je snap-ins aan je console kunt toevoegen die je handig vindt of nodig hebt. Je moet de modules die je niet kent of die je niets zeggen gewoon overslaan, en ze niet uit nieuwsgierigheid toch activeren. Sommige snap-ins zijn namelijk zo krachtig dat je iets kapot kunt maken als je ze verkeerd gebruikt. Je kunt je selectie later altijd nog aanpassen.

Om er een te selecteren, markeer je de snap-in en klik je op Toevoegen. In sommige gevallen wordt gevraagd of je de snap-in wilt gebruiken om je lokale computer te beheren of een andere computer. Voor je eigen pc is ‘De lokale computer’ de juiste keuze.

Snap-ins kun je met de muis samenstellen en naar believen rangschikken.

Soms kun je een vinkje zetten voor “Er mag een andere computer worden gekozen wanneer de con­sole vanaf de opdrachtregel wordt gestart’. Je kunt dat negeren, want als je een snap-in toevoegt die deze functie niet ondersteunt, zal dat toch niet werken. ­Bovendien is er ook een meer betrouwbare manier om een console later te veranderen – waarover zo meer.

De snap-ins verschijnen later in de console als een lijst aan de linkerkant van het venster. Je kunt de volgorde waarin de snap-ins op de lijst verschijnen aanpassen. Selecteer gewoon een snap-in in het selectiedialoogvenster en klik op Omhoog of Omlaag om hem een positie in de betreffende richting te verplaatsen. Voor veel snap-ins kun je ook klikken op de knoppen ‘Uitbreidingsmod. bewerken’ en ‘Geavanceerd’. Als het slechts een snap-in is om een enkele pc te beheren doen die verder weinig, dus die moeite kun je jezelf besparen.

Wanneer je selectie voltooid is, klik je op OK onderaan het venster, waarna de snap-ins verschijnen in een boomstructuur aan de linkerkant. Klik op ‘Opslaan als’ in het menu Bestand. Selecteer bijvoorbeeld het bureau­blad en een naam naar keuze als bestemming. Alleen de bestandsextensie is al ingesteld op .msc.

Je kunt je console nu al gebruiken, maar die heeft nog één klein nadeel: zodra je het venster sluit, wordt je gevraagd of je de console-instellingen in je MSC-bestand wilt opslaan. In het dagelijks leven wordt dat al snel vervelend, want wat je ook wilt configureren met je eigen MSC-bestand, je eigen console hoort daar meestal niet bij.

De achtergrond van dat alles is dat de MMC consoles kan openen in verschillende modi, en voor jouw console is dat standaard de ‘Auteursmodus’ waarin hij kan worden geconfigureerd. Maar als dat eenmaal gedaan is, heb je die modus niet meer nodig, dus kun je deze wijzigen: klik in het Bestand-menu van je console op Opties. Daar verander je de Consolemodus in ‘Gebruikersmodus – volledige toegang’ en verwijder je het vinkje bij ‘De gebruiker kan weergaven aanpassen’. Klik op Toepassen, sluit het venster en beantwoord voor de laatste keer de vraag of de instellingen moeten worden opgeslagen – maar deze keer met Ja! Vanaf de volgende keer dat je de console opent, blijft die vraag bij het afsluiten achterwege.

Als je later iets aan je console wilt veranderen, roep hem dan op met een Opdrachtregel-commando (gebruik het juiste pad en de naam voor je MSC-bestand):

mmc m:\mmc\axv.msc /a

De toegevoegde parameter /a zorgt ervoor dat MMC je console weer opent in de auteursmodus, zodat de bewerkingscommando’s weer beschikbaar zijn.

Aangezien snap-ins alleen XML-code bevatten met verwijzingen naar lokale bibliotheken, zou je verwachten dat ze overdraagbaar zijn – wat dan ook zou moeten opgaan voor je zelfgemaakte consoles. Dat is ook zo, maar met enkele beperkingen. Een snap-in kan alleen werken als op een pc alles daarvoor beschikbaar is. Het heeft dus geen zin om bijvoorbeeld de snap-ins voor het Groepsbeleid of de Hyper-V Manager over te zetten naar een Windows 10 Home-installatie via een MSC-bestand. Het oproepen daarvan leidt dan alleen tot een foutmelding omdat op die pc geen Groepsbeleid en Hyper-V beschikbaar zijn. Andere snap-ins daarentegen werken zonder problemen, zelfs na het overzetten op een andere pc.

Soms kunnen echter ook andere problemen ertoe leiden dat een snap-in niet werkt. De snap-in ‘Lokale gebruikers en groepen’ bevat informatie over op welke pc de console is toegevoegd. Op elke andere pc zal die snap-in van je console dan klagen over een ongeldig netwerkadres waardoor hij geen toegang tot de broncomputer kan krijgen. Dat houdt overigens dus ook in dat MSC-bestanden persoonlijke informatie kunnen bevatten, zoals hier de computernaam van de machine. Je kunt die snap-in daarom beter niet verspreiden.

In de praktijk is dit geen serieus probleem: als je het concept eenmaal begrijpt, is het bij elkaar klikken van een nieuwe console zo snel voor elkaar dat je het makkelijk op al je eigen pc’s kunt doen.

(Axel Vahldiek en Noud van Kruysbergen, c’t magazine)

Blijf op de hoogte van de nieuwste informatie en tips!
Schrijf je in voor de nieuwsbrief: