Intel NUC 9 Extreme: mini gaming-pc met Intel Compute Element

In de mini-pc Intel NUC 9 Extreme kun je tot een GeForce RTX 2070 inbouwen. Hij is daardoor geschikt als krachtige gaming-pc. De processor, ssd en het RAM zitten op een verwisselbare insteekmodule, wat upgraden makkelijker moet maken.

Intel richt zich met de nieuwste telg in de mini-pc-serie Next Unit of Computing duidelijk op gamers, misschien als voorbereiding op de komende Xe-kaarten. Tot nu toe waren NUC’s alleen beschikbaar met geïntegreerde graphics, zodat de 3D-prestaties alleen voldeden voor full-hd-resolutie. De NUC 9 Extreme Ghost Canyon geeft je daarentegen meer vrijheid: de gangbare grafische dual-slot-kaarten kunnen erin geïnstalleerd worden. Alleen de lengte mag niet meer zijn dan 20 centimeter omwille van de ruimte.

Intel maakt ook gebruik van een modulair ontwerp voor de overige hardware: er is geen klassiek moederbord, maar in plaats daarvan bestaat de NUC 9 Extreme uit een kale behuizing met een interne voeding van 500 watt en een baseboard. Dat biedt een slot voor M.2, PCIe x16, PCIe x4 en voor de verwisselbare module genaamd Compute Element. Die lijkt op het eerste gezicht erg op een grafische kaart. Onder de afdekplaat bevindt zich echter een gesoldeerde mobiele processor en twee slots voor DDR4 RAM en M.2-ssd’s. Een groot deel van de externe aansluitingen bevindt zich ook op de slotplaat van die module. In de toekomst zal het Compute Element ook worden gebruikt in mini-pc’s van andere fabrikanten.

We ontvingen een volledig uitgerust systeem van Intel met 16 GB RAM, een Optane- en flash-ssd en een GeForce RTX 2070. De sterkste mobiele processor van de negende Core i-generatie Coffee Lake was op het Compute Element gesoldeerd. De acht cores van de Core i9-9980HK gaan standaard tot 2,4 GHz. Een van hen kan in turbo tot 5 GHz halen als de core-temperatuur lager is dan 50 graden. We haalden bij onze test een maximum van 4,9 GHz omdat de cpu-temperatuur bij belasting op één kern onmiddellijk naar 60 graden schoot. Intel heeft de Thermal Design Power (TDP) verhoogd van 45 naar 65 watt, waardoor de cpu langer in hogere turbo’s kan blijven staan.

Het rekenvermogen van deze getunede mobiele octacore is gelijk aan dat van de desktop-hexacore AMD Ryzen 5 3600 met 65 watt bij single- en multithreaded-toepassingen. De NUC 9 Extreme is daarmee geschikt als allround-pc voor kantoor, beeld- en videobewerking en gamen.

Bij de aanschaf van een NUC 9 Extreme is geen grafische kaart inbegrepen, je moet er zelf een kopen. Ons testsysteem was uitgerust met een Asus Dual GeForce RTX 2070 MINI OC. Die benut met een lengte van 19,7 centimeter de resterende ruimte in de barebone volledig. De RTX 2070 levert voldoende 3D-prestaties voor gamen met een WQHD-resolutie van 2560 × 1440 pixels met zeer hoge grafische details. Met een gemiddelde kwaliteit lukt dat zelfs in 4K (3840 × 2160). De in de Core i9- 9980HK geïntegreerde UHD-630-graphics kunnen daarnaast worden ingeschakeld via het BIOS. In dat geval biedt die nog eens 1 × HDMI 2.0 en 2 × Thunderbolt (DisplayPort 1.2 via USB-C).

Bij het uitrusten van de barebone moet je als eerste een van de M.2-slots op het Compute Element benutten, omdat de grafische kaart en de PCIe x4- en M.2-sloten op het baseboard 16 lanes van de processor delen via een PCIe-switch. Bij een tweede M.2-ssd op het Compute Element wordt de DMI-aansluiting van de CM246-chipset echter een knelpunt, omdat die slechts vier PCIe 3.0 lanes breed is.

In de behuizing is het extreem krap. Het Compute Element steekt in het slot maar heeft daarnaast nog verschillende, deels vertakte aansluitingen voor de frontaansluitingen en de stroomvoorziening. Er is nog maar een paar millimeter ruimte over voor de aangrenzende dual-slot grafische kaart. Inbouwmogelijkheden voor schijven in 2,5”- of 3,5”-formaat zijn er niet. Het deksel van de behuizing en de zijpanelen zijn makkelijk te verwijderen, maar het installeren of verwijderen van de grafische kaart of het Compute Element (voor bijvoorbeeld het upgraden van werkgeheugen of ssd) vereist meer vaardigheid dan bij een gewone miditower.

Het hart van de NUC 9 Extreme is het Compute Element, waarop de cpu, het RAM en de ssd zitten. Die module kost zonder barebone tussen de 600 en 1200 euro.

Ondanks de Optane-ssd had de NUC na het inschakelen 25 seconden nodig om tot het bureaublad van Windows te komen. Andere systemen doen dat sneller. Alle usb-aansluitingen werken in de SuperSpeed 10 Gbps-modus, maar de USB-A-aansluitingen aan de voorzijde halen slechts 765 MB/s in plaats van de gebruikelijke 900 tot 1000 MB/s. Dat is echter snel genoeg voor de meeste externe opslagapparaten. De geheugenkaartlezer is razendsnel en haalt 270 MB/s met een sd-kaart. De geïntegreerde Wi-Fi 6-adapter overtuigt ook met hoge snelheden. De 3,5 millimeter audio-aansluiting aan de achterzijde geeft geluid ook optisch door via S/PDIF.

Bij volledige cpu-belasting verbruikt de computer inclusief grafische kaart meer dan 100 watt. De ventilatoren zijn duidelijk hoorbaar, maar subjectief gezien was het geluid niet storend. Als de GeForce RTX 2070 ook vol belast wordt, is de NUC luidruchtig voor een mini-pc die vaak op het bureau geplaatst zal worden. De NUC 9 Extreme is idle een stuk rustiger, hij heeft dan genoeg aan 30 watt inclusief de grafische kaart en is bijna stil (< 0,1 sone).

Intel laat met de NUC 9 Extreme Mini PC zien wat er mogelijk is met het mobiele platform, niet alleen wat betreft prestaties, maar ook qua uitbreidbaarheid. In vergelijking met zijn voorganger NUC8i7HVK Hades Canyon met een combo processor bestaande uit Intel-cpu en AMD Radeon Vega- graphics, is de huidige premium-NUC veel flexibeler in gebruik. Dat gaat wel ten koste van aanzienlijk grotere afmetingen. Op de uitrusting en kwaliteit van de NUC 9 Extreme valt niets aan te merken.

Intel vraagt daar echter wel een zeer hoge prijs voor. Alleen al voor de barebone wordt zo’n 1500 euro in rekening gebracht. Als je de kosten voor de grafische kaart, het RAM en de twee ssd’s van ons testsysteem erbij optelt, kom je uit op 2700 euro. Een goedkoper gaming-alternatief van vergelijkbare grootte is Zotacs MEK mini, die 1700 euro kost als complete pc met een octacore Core i7-9700 en een GeForce RTX 2070 Super.

Klik op de tabel voor een grotere weergave.

(Dit artikel is verschenen in c’t 12/2020, p.110, met medewerking van Christian Hirsch en Marco den Teuling)

Wil je op de hoogte blijven van het laatste IT-nieuws en de nieuwste online-artikelen? Meld je dan hier aan voor onze nieuwsbrief: