Een B560 of Z590 moederbord biedt een moderne basis voor Intels Core i-11000. Ze bieden extra’s zoals PCI Express 4.0 en snellere USB, maar niet alles is beter. We testen 4 modellen.
Met Intels Core i-11000 kun je een leuk systeem samenstellen. De processor ondersteunt zaken als PCI Express 4.0 voor snellere ssd’s en bijvoorbeeld snellere usb met 20 Gbit/s, maar alleen met een geschikt moederbord.
We hebben vier moederborden met de B560- en Z590-chipsets eens uitgebreid getest. Moederborden met H510 zijn beperkt in mogelijkheden en weinig goedkoper, H570-moederborden zijn er niet veel te vinden.
Geteste moederborden
In deze test hebben we de volgende moederborden bekeken:
- MSI B560M Pro, een voordelig B560 moederbord
- Asus Prime B560M-A, een B560 moederbord dat geschikt is voor all-round pc’s
- Asrock Z590 Extreme, een luxe Z590 moederbord
- Gigabyte Z590 Aorus Ultra mini-ITX, een high-end model voor erg compacte pc’s
Testresultaten Core i-11000 moederborden
We konden bij geen van de vier geteste moederborden grote uitglijders vinden. Kleine blunders, zoals een verkeerde geheugencontroller-modus, vreemde Power Limit-settings of onnodig hoog idle energieverbruik, gaven wel de indruk dat de BIOS-versies nog niet volwassen waren.
Asrock Z590 Extreme – luxe Z590 moederbord
Dit high-end Z590 moederbord biedt plaats aan twee grafische kaarten en twee M.2-ssd’s. Het eerste slot is verbonden met de cpu via PCI Express 4.0, het tweede met de Z590-chipset via PCIe 3.0. Het is het enige moederbord dat is uitgerust met twee netwerkpoorten.
Een ervan levert data aan met een snelheid tot 300 MB/s. De type-C poort aan de voorkant werkt in USB 3.2 Gen 2×2-modus en vult externe ssd’s met ongeveer 2 GB/s. De Z590 Extreme springt er positief uit als het gaat om de analoge audiokwaliteit. Bij het opnemen bedraagt het dynamisch bereik 94 decibel, wat 8 tot 15 decibel hoger is dan bij de andere drie geteste modellen.
Voor casefans of liefhebbers van een waterkoelingssysteem biedt de Z590 Extreme in totaal zes 4-pins headers. Uitgeschakeld en op stand-by verbruikt het Asrock-moederbord meer dan 5 watt door de blauwe underglow ledverlichting. Alleen als de ErP-modus is ingeschakeld, blijft de verlichting donker en daalt het energieverbruik tot minder dan 0,3 watt in de soft-off-modus. Het ontwaken via het netwerk valt dan echter ook weg.
Met de Core i9-11900K draait de Z590 Extreme de geheugencontroller onnodig op halve snelheid met DDR4-3200 RAM, wat onder andere bij games een paar procent aan prestatie kost.
Plus-/minpunten
+ twee netwerkpoorten
+ goede audiokwaliteit
– traag opstarten
Asus Prime B560M-A – voor multimonitor-opstelling
De Asus Prime B560M-A is ook zonder losse grafische kaart geschikt voor multimonitor-systemen. Dankzij twee HDMI 2.0-poorten en een DisplayPort 1.4-aansluiting kan hij drie 4K-schermen tegelijk aansturen met een refreshrate van 60 Hz. Uiteraard moet je dan wel een processor met geïntegreerde gpu gebruiken.
De Asus biedt een hoop functies voor zijn geld: er zijn twee PEG-sleuven voor grafische kaarten, vier DIMM-slots voor maximaal 128 GB RAM en twee M.2-slots voor NVMe-ssd’s. Asus heeft echter bespaard op de usb-poorten: op het I/O-panel zitten een USB-C- en een USB-A-poort met 10 Gbit/s.
De overige vier usb-poorten zijn alleen geschikt voor trage USB 2.0-snelheden. Maar Asus rust de Prime B560M-A intern uit met twee 19-pins headers voor een totaal van vier USB 3.0-frontpoorten (5 Gbit/s).
Het moederbord kan worden uitgebreid met wifi: behalve een geschikt M.2-2230-slot, levert Asus ook een metalen houder voor de kaart en de antenneconnectors.
Na vele jaren heeft Asus eindelijk een van onze punten van kritiek verholpen: de fanheaders kunnen nu 3-pins fans regelen tussen 0 en 12 volt en niet alleen vanaf ongeveer 8 volt zoals voorheen. Daardoor draaiden ze bij vorige moederbordgeneraties onnodig veel rondjes..
Plus-/minpunten
+ drie digitale display-outputs
+ start snel op
– relatief hoog verbruik
Gigabyte Z590I Aorus Ultra – met snelle verbindingen
De Z590I Aorus Ultra combineert compacte mini-ITX-afmetingen met overklokopties. In het I/O-paneel is een Wi-Fi 6-module geïntegreerd. Met twee antennes haalt die een prima 187 Mbit/s op de 5GHz-band (20 meter). Op korte afstand haalt hij een zeer goede 688 Mbit/s.
Gigabyte heeft het dit Z590 moederbord uitgerust met poorten voor alle drie de snelheidsklassen van USB 3.2 (5, 10 en 20 Gbit/s): de USB-C-poort gebruikt de snelste modus en haalt 2 GB/s met zeer snelle externe ssd’s. Gigabyte moest vanwege de beperkte ruimte wel enkele compromissen sluiten. Het M.2-slot dat aan de chipset is verbonden (PCIe 3.0) zit aan de achterkant van het bord. Daarin passen echter alleen ssd’s zonder koellichaam.
Voor sommige fanheaders en usb-poorten zijn bijgeleverde adapterkabels nodig. Het BIOS kan makkelijk worden bijgewerkt vanaf een usb-stick via de Q-Flash+-functie met een druk op de knop, en dat zelfs zonder cpu en RAM.
Idle heeft de Z590I Aorus Ultra met 31 watt de meeste energie nodig. We konden het energieverbruik bijna halveren (17 watt) door de Package C-States te activeren bij de BIOS-instellingen. De analoge audio-uitgang pakt de toppositie van de geteste moederborden met een signaalruisverhouding van 122 decibel.
Plus-/minpunten
+ snel bedraad/draadloos netwerk
+ USB-C met 20 Gbit/s
– geen diagnose-leds
MSI B560M Pro – voordelig moederbord
De MSI B560M Pro is gericht op de mensen met een wat lager budget. Met een prijs van 100 euro is het niet alleen één van de goedkoopste moederborden met een B560-chipset, maar ook de goedkoopste optie met een lekker snelle 2,5 Gbit/s-netwerkpoort en zes SATA 6G-poorten. Dat maakt hem ook geschikt voor het bouwen van een kleine server.
Via DisplayPort 1.4 en HDMI 2.0 kunnen twee 4K-monitoren tegelijk worden aangestuurd met een refreshrate van 60 Hz. Op een aantal andere gebieden moeten echter compromissen worden gesloten. Er zijn slechts twee DIMM-slots en maar één aansluiting voor een casefan op het moederbord te vinden. Bovendien biedt MSI alleen usb-poorten met 5 Gbit/s, hoewel de B560-chipset op zich ook poorten kan bieden met snelheden van 10 en 20 Gbit/s.
Voor snelle externe ssd’s is de overdrachtssnelheid daarom beperkt tot zo’n 460 MB/s. Je kunt kiezen tussen drie verschillende instellingen voor de Power Limit bij de BIOS-instellingen. We raden daarbij aan om als instelling de optie voor een boxed koeler te gebruiken, dan gedraagt het MSI-moederbord zich volgens de opgegeven specificaties van Intel. De andere twee opties hebben weinig zin, zoals we uitgebreider beschrijven in c’t 8-9/2021.
Plus-/minpunten
+ start snel op
+ 2,5 Gbit/s-netwerkpoort
– slechts één casefan-header
Meer informatie en details over de geteste moederborden vind je in c’t magazine, 8-9/2020 en in de tabel. Klik op onderstaande afbeelding om de complete tabel (in pdf-vorm) te downloaden.
Conclusie
Positief en negatief liggen dicht bij elkaar bij de moederborden met een 500-serie chipset. Met de Core i-11000 heeft Intel aansluiting gevonden bij het AM4-platform van AMD voor de Ryzen-processors.
De high-end Asrock Z590 Extreme en Gigabyte Z590I Aorus Ultra moederborden zijn geschikt voor krachtige pc’s met uitgebreide uitrusting en maken gebruik van bijna alle mogelijkheden van het nieuwe platform. Maar daarvoor moet je wel flink aan de geldboom schudden.
Krijg gratis informatie over moederborden en pc-hardware, schrijf je in voor de nieuwsbrief:
De Asus Prime B560M-A en de MSI B560M Pro zijn de moeite waard voor als je wat meer op je budget let en een goedkope kantoor- of all-round-pc in elkaar wilt zetten. Ze kosten rond de 100 tot 115 euro en hebben drie beeldschermuitgangen die geschikt zijn voor een 4K-resolutie of 2,5 Gbit/s-netwerkpoorten, zoals tot voor kort alleen maar op veel duurdere moederborden te vinden waren.
Meer details over PCIe 4.0, usb-snelheden, Power Limits, energieverbruik en display-issues onder Linux vind je in c’t 8-9/2021.
(Deze informatie is afkomstig uit het artikel van Christian Hirsch en Alieke van Sommeren uit c’t magazine 8-9/2021, p. 54)
