Elon Musk neemt Twitter over en wil de korte berichtendienst op zijn kop zetten. Dit klinkt onheilspellend omdat Twitter een sleutelrol speelt in de oververhitte nieuwswereld. Is het een farce of zelfspot dat Musk zich opwerpt als hoeder van het vrije woord?
Elon Musk wilde Twitter hebben, voor 44 miljard dollar koopt hij het platform. Op het eerste gezicht klinkt dit niet bijzonder spectaculair: met zijn 200 miljoen actieve gebruikers is Twitter relatief klein in vergelijking met Facebook, YouTube, WeChat en TikTok. En kocht Amazon baas Jeff Bezos niet de Washington Post een paar jaar geleden?
Elon Musk wil Twitter
Maar Twitter is niet slechts één van de vele mediabedrijven, en de vergelijking van de omvang is ook misleidend. Want ondanks het relatief kleine aantal gebruikers is Twitter de belangrijkste hotspot in de online nieuwswereld.
Ondernemers en activisten, NGO’s en politici gebruiken deze nieuwszender om hun boodschappen en meningen rechtstreeks aan hun volgers over te brengen en er – soms zelfs controversieel – van gedachten te wisselen. Voor journalisten is Twitter dan ook een belangrijke bron van informatie.
Ontvang gratis informatie en nieuws, schrijf je in voor de nieuwsbrief:
Negatieve impact Twitter, Elon Musk en Trump
Hoe dit werkt en welke negatieve uitwerking de algoritmisch gegenereerde versterkende effecten van dit netwerk kunnen hebben, kon een paar jaar lang worden waargenomen bij de voormalige Amerikaanse president Donald Trump, die Twitter beter inzette dan bijna ieder ander.
Met zijn dagelijkse aanvallen op tegenstanders bepaalde hij de politieke agenda en de krantenkoppen van de massamedia. Trump provoceerde met polariserende tweets en nepnieuws totdat Twitter zich genoodzaakt voelde strengere regels in te voeren.
Na de bestorming van het Capitool en de bemoedigende tweets van Trump daarover, heeft Twitter Trump vervolgens volledig van zijn platform verbannen.
Musk stelt platform open voor vrijheid van meningsuiting?
Musk wil nu blijkbaar het roer weer omgooien. Hij wil het platform weer meer openstellen voor “vrije meningsuiting”. Dat klinkt in eerste instantie goed. Men mag deze term echter niet verwarren met het Europese recht op vrije meningsuiting. De term, zoals gebruikt in de Amerikaanse grondwet, staat de verspreiding van nepnieuws toe.
Ook al heeft Trump al aangekondigd dat hij niet wil terugkeren naar Twitter, maar bij zijn eigen platform, Truth Social, wil blijven: Als de bijl wordt gezet in de zorgvuldig uitgebalanceerde mechanismen die Twitter de afgelopen jaren tot een half aanvaardbaar centrum voor nieuws en meningen hebben gemaakt, zullen haat, nepnieuws en trollen waarschijnlijk opnieuw opleven.
De vereniging D64 vreest terecht dat dan “het verbale vuistrecht, het recht van de sterkste” zal gelden. “Het gevaar van sociale verdeeldheid groeit wanneer luidruchtige en radicale mensen de indruk van het publieke debat nog meer kunnen bepalen dan ze al doen, vooral in de ogen van politici en journalisten,” schrijft hij in een Twitter thread.
Radicalisering dreigt onder Musk
Elon Musk zal niet onder de indruk zijn van dergelijke bezwaren; integendeel, de miljardair met zijn 86 miljoen volgers is al lang een van degenen die het graag uitdelen op Twitter: Wie bij Elon Musk uit de gratie valt, wordt soms bespot of beledigd met een bijtende meme, bijvoorbeeld bestempeld als “pedofiele vent”.
De uitbarstingen van Musk hebben ertoe geleid dat hij door de Amerikaanse beurswaakhond is gesommeerd om elke tweet met betrekking tot zijn bedrijf Tesla voor publicatie voor te leggen aan een interne bedrijfsmedewerker, de zogenaamde Twitter-sitter.
Bij verschillende gelegenheden zijn journalisten die kritisch over hem of Tesla hebben bericht, het doelwit van Musk’s aanvallen geweest. Het meest recente voorbeeld is dat een ZDF-team tijdens de opening van de Tesla-fabriek in Brandenburg het bedrijfsterrein niet mocht betreden, kennelijk omdat een ZDF-tijdschrift vooraf kritisch over Tesla had bericht. Tegen deze achtergrond lijkt het bespottelijk dat uitgerekend Elon Musk zich opwerpt als hoeder van het vrije woord. Hij is waarschijnlijk meer bezorgd over Elon Musk’s vrijheid van meningsuiting.
Europese regels voor Twitter en andere platforms
In dit opzicht komen de nieuwe Europese regels voor platforms zoals Twitter precies op het juiste moment. Europa heeft veel strengere beperkingen op welke inhoud legaal is. En met de Digital Service Act (DSA) zullen platforms zoals Twitter in Europa dergelijke inhoud binnenkort onmiddellijk moeten verwijderen zodra zij daarvan op de hoogte zijn.
In commentaren werd Twitter al “de nieuwe speeltuin van Elon Musk” genoemd. Om bij dit beeld te blijven: We kunnen alleen maar hopen dat de DSA een doeltreffende opvoeder blijkt te zijn die zijn regels ook daarin handhaaft.
Door Jo Bager
Ach, Musk mag dan wel hier tekeer gaan, maar als het ‘te erg wordt, wordt Musk met het badwater en al gewoon de Atlantische Oceaan in gepleurd en kan deze gewoon met zijn badeendje daar gaan spelen.
Nou C’T, ik zou maar oppassen met dit soort verhalen. Er is geen middenweg als het gaat om verspreiden van het vrije woord – elk woord – hoe abject ook. Want elke vorm van modereren leidt tot censureren (als modereren dat al niet is, want het gaat altijd om een subjectief oordeel).
Nee, niet elke vorm van moderatie is direct censuur. Van censuur spreek je als het van een overheid of door een overheidsinstantie plaatsvindt. Als een private partij zoals Twitter modereert, dan is dat precies dat: moderatie, geen censuur.
wanneer alleen bepaalde politieke ideeen worden weggefilterd en één specifieke ideologie wordt uitgedragen, heeft dat niets met moderatie te maken, maar alles met censuur