AMD heeft zijn eerste twee laptopprocessors met Zen 5-architectuur geïntroduceerd: de Ryzen AI 9 HX 370 en Ryzen AI 9 365 (codenaam Strix Point). Deze AMD Ryzen 300 AI-cpu’s vormen de eerste high-end modellen van AMD die zijn samengesteld als hybride processor met diverse cores. De eerste laptops met deze cpu’s zullen beschikbaar zijn vanaf juli 2024.
Het topmodel, de Ryzen AI 9 HX 370, combineert vier Zen 5-cores met acht Zen 5c-cores; de Ryzen AI 9 365 heeft 4 + 6 cores. Tot nu toe heeft AMD geen details vrijgegeven over de verschillen maar naar verwachting hebben de c-varianten minder cache en bereiken ze niet dezelfde hoge klokfrequenties.
Meer lezen over de nieuwe AMD Ryzen 300 AI?
Schrijf je in voor de gratis nieuwsbrief:
Verbetering van Zen 5
AMD heeft de Zen 5-kern verbreed ten opzichte van Zen 4 om de doorvoer te vergroten. De eerste twee cacheniveaus zijn versneld en de vertakkingsvoorspelling zou ook nauwkeuriger moeten zijn. Dit zou gemiddeld een toename van 16 procent in prestaties per klokstap (IPC) moeten opleveren, vergelijkbaar met de Ryzen 9000 voor desktop-pc’s.
Dankzij deze verhoogde IPC zijn de nieuwe processors ook sneller dan hun voorgangers in single-threaded applicaties, hoewel de maximale boost-kloksnelheid iets daalt. Zo haalt de Ryzen AI 9 HX 370 bijvoorbeeld tot 5,1 GHz, wat 100 MHz minder is dan het vorige topmodel, de Ryzen 9 8945HS. Wat betreft multithreading-taken, zouden de nieuwe processors over het algemeen sneller moeten zijn dankzij maximaal vier extra cpu-kernen.
Bovendien breidt de chipfabrikant de geïntegreerde grafische eenheid uit van 12 naar 16 rekeneenheden (CU’s), waardoor het aantal shader cores stijgt van 768 naar 1024. AMD heeft ervoor gekozen om de naam RDNA3.5 te gebruiken in plaats van RDNA3, wat architectonische verbeteringen impliceert, hoewel het bedrijf hier geen commentaar op heeft gegeven. De klokfrequentie stijgt lichtjes van 2,8 naar 2,9 GHz.
De volledige uitbreiding met 16 CU’s is in eerste instantie alleen beschikbaar in de Ryzen AI 9 HX 370. De Ryzen AI 9 365 heeft 12 actieve CU’s. Hoewel AMD nog geen andere modellen heeft aangekondigd, is de kans groot dat deze snel zullen volgen.
AI-versneller is theoretisch een voorsprong op Apple, Intel en Qualcomm
De geïntegreerde eenheid voor AI heeft een enorme prestatiesprong gemaakt, met de mogelijkheid om 50 biljoen operaties per seconde (50 TOPS) uit te voeren. Voorheen adverteerde AMD de vorige Ryzen 8040 met maximaal 16 TOPS. Dit betekent dat de nieuwe processors snel genoeg zijn om Microsoft Copilot lokaal te draaien, waardoor laptopfabrikanten hun apparaten als Copilot+ op de markt kunnen brengen.
Bedrijven baseren hun TOPS-informatie doorgaans op eenvoudige integerberekeningen met een breedte van acht bits (INT8), die voor veel AI-algoritmen voldoende zijn. De XDNA2-accelerator in de Ryzen AI 300 ondersteunt echter ook het vrij nieuwe dataformaat Block Floating Point (BFP) voor drijvende-kommaberekeningen met 50 teraflops. Dit formaat combineert de snelheid van INT8 met de nauwkeurigheid van FP16.
Waar gewone drijvende-kommatypen elk getal afzonderlijk vertegenwoordigen met een significantie (mantisse), een exponent en een teken, groepeert blok-drijvende-komma meerdere waarden samen en gebruikt het een gemeenschappelijke exponent voor het hele blok met waarden. Met deze aanpak bespaart AMD ook chipruimte.
Wat betreft AI-toepassingen zou de Ryzen AI 300 sneller zijn dan alle andere mobiele processors. Concreet noemt AMD Apple’s M4, Qualcomm’s Snapdragon. Er werd nog steeds geen melding gemaakt van een eigen AI-interface in de aankondiging, wat betekent dat AMD onder Windows 11 nog steeds zou moeten vertrouwen op de nogal slecht geoptimaliseerde DirectML van Microsoft. Het is onbekend of dit Block Floating Point in de nabije toekomst zelfs zal ondersteunen.
Benchmarks van de nieuwe Ryzen AI 300
Tot nu toe heeft AMD alleen zelf gemaakte benchmarks getoond, waaruit blijkt dat het eigen topmodel, de Ryzen AI 9 HX 370, in allerlei situaties sneller zou zijn dan de Apple M3, Snapdragon X Elite en Core Ultra 9 185H.
De verschillen zijn aanzienlijk bij multithreading-applicaties die op de cpu-kernen draaien en bij 3D-rendering. Zo beweert men dat de Ryzen AI 9 HX 370 de Core Ultra 9 185H met 47 procent verslaat in de Cinebench 2024 multithreading-test, en de Apple M3 met maar liefst 70 procent. AMD heeft echter de M4 niet opgenomen in het overzicht – in sommige toepassingen zou de voorsprong kunnen verdwijnen.
Fabrikanten presenteren hun producten echter vaak bijzonder gunstig in benchmarks, dus dat is wel zeker iets om rekening mee te houden in dit geval tot er onafhankelijke tests (door onder andere ons) beschikbaar zullen zijn.
Meer lezen over de nieuwe AMD Ryzen 300 AI?
Schrijf je in voor de gratis nieuwsbrief van c’t magazine:
Nieuwe naamgeving: Ryzen AI 300 in plaats van Ryzen 9000
Na slechts anderhalf jaar gooit AMD alweer zijn naamgevingsschema overboord. AMD geeft aan dat de 300-nomenclatuur bedoeld is om de derde generatie AI-versnellers aan te duiden, als de Ryzen 8040-vernieuwing wordt meegerekend. Er wordt gefluisterd dat AMD slechts één cijfer voorsprong wilde hebben op de aankomende Core Ultra 200 van Intel.
De HX staat niet langer voor een TDP-klasse (Thermal Design Power), maar voor het topmodel binnen een processorreeks. TDP-klassen zijn niet meer van toepassing; in plaats daarvan kunnen ;laptopfabrikanten alle Ryzen 300-modellen configureren met een vermogen van 15 tot 54 watt. AMD adviseert echter een TDP van 28 watt voor de Ryzen 9-serie. Als een fabrikant een hoger stroomverbruik toestaat en tegelijkertijd voldoende koeling biedt, kunnen de processors mogelijk langer hoge klokfrequenties behouden.
Aan de ene kant maakt dit de serie overzichtelijk, maar aan de andere kant maakt het het nog moeilijker om te voorspellen welke prestaties de geïnteresseerden kunnen verwachten. In geval van nood kan een aankomende Ryzen 5 in laptop A sneller zijn dan een Ryzen 7 of zelfs Ryzen 9 in laptop B.
Tot slot
Al met al heeft AMD een grote stap gezet met de introductie van de AMD Ryzen 300 AI-cpu’s met Zen 5-architectuur voor laptops. Deze processors beloven aanzienlijke verbeteringen in prestaties en efficiëntie, vooral op het gebied van AI-berekeningen. Met de Ryzen AI 9 HX 370 en Ryzen AI 9 365 komt AMD opnieuw aan de top van de markt voor laptopprocessors. De concurrentie zal ongetwijfeld gespannen toekijken hoe deze nieuwe chips zich in de praktijk zullen bewijzen.
Meer lezen over de nieuwe AMD Ryzen 300 AI?
Schrijf je in voor de gratis nieuwsbrief:
