Welke Windows heb ik? Welke Windows-versies zijn er eigenlijk?

Microsoft brengt verschillende Windows 11 versies uit, met duidelijke verschillen in de functionaliteit. En voor sommige licenties kun je een gratis upgrade krijgen, mits aan enkele voorwaarden wordt voldaan. Maar welke zijn dat? En wat krijg je dan precies? Zijn er ook andere manieren om te upgraden?

Wat de nieuwe Windows 11 betreft, is er veel te melden over nieuwe functies en de sterk toegenomen hardware-eisen. Maar er is meer. De nieuwe Windows-versie kan immers gratis zijn voor jou.

Om precies te zijn: een van de vele edities die zullen worden uitgebracht. Want net als bij zijn voorgangers zijn er meerdere edities. Denk hierbij aan edities van Home tot Enterprise, die verschillen in het ­scala aan functies die ze bieden.

In dit artikel lichten we toe we wat de verschillen zijn tussen de edities en welke je gratis kunt krijgen, wanneer en onder welke voorwaarden. Voor alle duidelijkheid: alleen voldoen aan de hardware-eisen is niet voldoende. Een uitgebreide beschrijving van de mogelijkheden tot upgrade van Windows 11 is te vinden in: Windows 11 – licentie en upgrade

Windows 11 Enterprise bevat alle functies van Windows 11 en is exclusief beschikbaar via volumelicentieovereenkomsten met Microsoft of een geautoriseerd partnerbedrijf. Een Visual Studio-abonnement is ook een optie, maar alleen voor testdoeleinden. Wees voorzichtig met het kopen van Enterprise-edities buiten deze kanalen, dit kan leiden tot juridische problemen.

Windows 11 Home is gericht op particuliere klanten, terwijl Windows 11 Pro zich tussen Home en Enterprise bevindt. Bekijk de tabel hieronder voor meer informatie over de verschillen.

Allereerst de functies die de Pro-edities missen in vergelijking met Enterprise  (Microsofts documentatie over de afzonderlijke functies is te ­vinden bij de links):

• Met AppLocker kunnen systeembeheerders het starten of installeren van ongewenste software voorkomen met behulp van complexe zwarte en witte lijsten – het kleine broertje, de Software Restriction Policies, zit in alle Windows 11-edities.
• De BranchCache, die alleen samenwerkt met een Windows Server, controleert alvorens een bestand op een server op afstand te openen of een sneller verbonden lokale pc niet reeds een identieke kopie cachet.
• De Credential Guard maakt gebruik van virtualisatietechnologie om aanmeldingsgegevens in domeinen te isoleren.
• Direct Access biedt transparante en veilige toegang tot het bedrijfsnetwerk voor mobiele werknemers.

Kortom: niets van wat de Pro-versie mist in vergelijking met Enterprise is interessant voor thuisgebruik of voor kleine bedrijven. Wat aan de andere kant wel weer jammer is: bij de Pro-edities werken de groepsbeleidslijnen zelf wel zoals in Enterprise, maar niet in de volle omvang, zoals ook al het geval was bij Windows 10.

Als we naar de Home-versie van Windows 11 kijken, valt gelijk op dat de functiebeperkingen ten opzichte van de Enterprise- en Pro-variant drastischer zijn. Dit heeft voornamelijk invloed op de beveiliging in het besturingssysteem.

• Microsoft onthoudt thuisgebruikers ook bij Windows 11 de bestandsversleuteling EFS.
• De schijfversleuteling BitLocker is alleen beschikbaar in een extreem afgeslankte versie, genaamd Apparaatversleuteling. Deze kan niet worden geconfigureerd, maar alleen worden in- en uitgeschakeld en werkt alleen onder bepaalde voorwaarden, met name als je je bij Windows aanmeldt met een Microsoft-account.
• De groepsbeleid-editor ontbreekt, evenals de optie om de pc in een domein te integreren.
• De computerbeheermodule ‘Lokale gebruikers en groepen’ is niet beschikbaar, wat betekent dat het configureren van gebruikersaccounts slechts beperkt mogelijk is met de muis. Voor meer opties moet je de commandline gebruiken (met de commando’s net user en net localgroup).
• Het Hyper-V-beheer voor het bedienen van virtuele machines wordt niet meegeleverd bij Home.
• Als gevolg daarvan ontbreekt ook Windows Defender Application Control en virtualization-based protection of code integrity (WDAC, voorheen Device Guard), dat is gebaseerd op virtualisatietechnologie en toepassingen isoleert van de rest van het systeem.
• De Windows Sandbox ontbreekt ook, die zelfs zijn eigen virtuele Windows-installatie gebruikt. Ondersteuning voor containers ontbreekt ook.
• De Defender Application Guard bewaakt de Edge-browser en Microsoft Office: alle websites en documenten en dergelijke van bronnen die de beheerder niet als betrouwbaar heeft gedefinieerd, worden geopend in geïsoleerde containers.
• De kioskmodus wordt gebruikt om een pc in de openbare ruimte te laten werken, die alleen kan worden gebruikt om precies te doen wat de systeembeheerder van tevoren heeft gedefinieerd.
• Net als voorheen heeft Home geen server voor remote-desktop-sessies, maar wel de client. Daardoor kun je Windows 11 Home niet op afstand bedienen met Pro of Enterprise, maar Pro, Enterprise en zelfs Windows Server met Home wel. Home wordt echter niet geleverd met de Remote Server Administration Tools (RSAT).

De S-modus is het enige dat exclusief is voor Windows 10 Home. Hiermee draaien alleen applicaties uit de Store, conventionele applicaties kunnen niet worden gestart. Zelfs veel ingebouwde tools werken niet, zoals de Register-editor, Opdrachtprompt en PowerShell. De fabrikanten zullen hun pc’s kunnen leveren met Windows 11 Home in de S-stand.

Als je zo’n pc hebt, kun je de S-modus verlaten zodat Windows 11 zich weer normaal zal gedragen. Het verlaten van de S-modus is echter onomkeerbaar, omdat de S-modus alleen kan worden ingesteld tijdens de installatie van het besturingssysteem.

Behalve de drie hierboven besproken edities hierboven zijn er nog een aantal versies beschikbaar.

Education

Deze edities is eigenlijk uitsluitend beschikbaar voor onderwijsinstellingen met een volume­licentieovereenkomst. Wat betreft de functies is deze editie identiek aan de Enterprise-editie.

Pro Education-editie: 

Deze editie is wederom het bewijs dat Microsoft van dubbelzinnige namen houdt. Aangezien er Pro in de naam zit, zul je vast denken dat het een groter scala aan functies heeft dan de Education-editie. Helaas is dit echter niet zo: het is hetzelfde als bij de Pro-editie. In tegenstelling tot Education is Pro Education ook beschikbaar zonder volumelicentie, namelijk geïnstalleerd op individuele pc’s. Die versie is echter alleen verkrijgbaar bij speciale dealers, en de klantenkring blijft beperkt tot onderwijsinstellingen.

Pro for Workstation

De functieomvang van Pro for Workstation komt ook overeen met die van de Pro-editie, maar hij ondersteunt meer hardware. Microsoft heeft nog geen inzage gegeven in de details, maar als dat het­zelfde blijft als bij Windows 10, zullen er maximaal vier cpu’s in plaats van slechts twee in de pc mogen zitten (dat gaat dan over volledige cpu’s, geen ­cores).

‘N’-versies

Tenslotte zal er van alle edities ook een ‘N’-versie zijn. Die letter staat voor ‘Niet met Media Player’.

Limieten aan RAM

Meer RAM is ook toegestaan. Terwijl de Home Edi­tion een maximum heeft van 128 GB, is de limiet voor alle andere edities 2 TB  met uitzondering van Pro for Workstation, waarbij maximaal 6 TB RAM is toegestaan. Het is echter denkbaar dat die limieten bij Windows 11 zullen worden uitgebreid.

Tot nu toe heeft Microsoft gepromoot dat de Workstation Edition onder meer ReFS ondersteunt, Microsofts opvolger voor NTFS, dat volumes groter dan 256 TB aankan. Dat was echter nogal misleidend, omdat Microsoft daar eigenlijk mee bedoelde dat ze de ReFS-ondersteuning vanaf Windows 10 versie 1709 bij de Home- en Pro-edities hebben uitgebouwd.

Dwang van de EU

Microsoft brengt die N-­edities niet vrijwillig uit, maar onder druk van de EU-­commissie. Met een Media Feature Pack kan een N-editie simpel op het functionele niveau van zijn tegenhanger zonder de N worden gebracht, zodat het enige verschil tussen de twee de naam is.

Het is niet bekend wanneer dat pakket voor Windows 11 zal verschijnen. Als je momenteel een Windows 10 N-editie gebruikt waarin dat pakket is opge­nomen, moet je wachten tot het juiste pakket is uitgebracht voordat je een upgrade naar Windows 11 uitvoert.

Opgelet: ondanks de gelijkenissen aanvaardt een N-editie niet dezelfde installatiesleutels als zijn tegen­hanger zonder N.

Ondersteuning

Dat komt omdat de Home- en Pro-edities slechts twee jaar ondersteuning krijgen (Enterprise: drie jaar), en wanneer die termijn afloopt, moet je zijn overgestapt om beveiligingsupdates te blijven ontvangen.

Die situatie is anders voor de verwachte LTS-edities, die krijgen vijf jaar ondersteuning, maar geen nieuwe functies gedurende die tijd. LTS-edities zijn altijd Enterprise-edities en kunnen ook alleen worden verkregen met een volumelicentieovereenkomst of een abonnement op Visual Studio.

Ten slotte zal de Enterprise-editie opnieuw beschikbaar zijn als een gratis testversie, die alle functies biedt maar slechts gedurende een beperkte tijd werkt.

Op de hoogte blijven van de nieuwste informatie en tips omtrent Windows?

Schrijf je in voor onze gratis nieuwsbrief:

Microsoft biedt al een geruime tijd een upgrade aan naar Windows 11 via Windows Update voor bepaalde edities en met de bijbehorende licenties.

• De pc moet wel voldoen aan de hardware-eisen. Je kunt dat controleren met de Pc-­statuscontrole, een klein testprogramma van Micro­soft.
• Bovendien hangt het van je Windows 10-installatie af of Microsoft je een upgrade aanbiedt. Enterprise-edities zullen de gratis upgrade waarschijnlijk niet krijgen, maar dat is vaak geen probleem. Met een volumelicentiecontract inclusief Software Assurance zijn sowieso alle actuele Windows-versies inbegrepen, en daardoor altijd de nieuwste.
• Als je nog steeds een 32-bit installatie gebruikt, zal Windows Update ook geen upgrade aanbieden. Die zal alleen worden uitgebracht als 64-bit variant, en een upgrade van 32- naar 64-bit is niet gepland. Als je de architectuur wilt veranderen, kan dat alleen door een nieuwe installatie. Als je daar toe bereid bent, staat de gratis upgrade nog steeds voor je open – waarover later meer.
• Als je een nog oudere versie van Windows op je pc gebruikt, krijg je geen gratis upgrade aangeboden. Zo draait zelfs het genoemde testprogramma niet onder de oude versies. Om de gratis upgrade toch te krijgen, is een tussenstap nodig: je kunt nog steeds gratis van Windows 7, 8 en 8.1 overstappen naar Windows 10. Zodra dat is gebeurd en Microsoft je pc compatibel acht, krijg je de upgrade naar Windows 11 aangeboden.

Een uitgebreide beschrijving van de upgrade van Windows 11 is te vinden in: Windows 11 – licentie en upgrade

Op het installatiemedium van Windows 11 staan allerlei verschillende edities om te installeren waar je bij het opstarten uit kunt kiezen.

Het is op zich jammer dat Microsoft ook Windows 11 blijft aanbieden in verschillende edities, waarvan vooral leken aan de buitenkant nauwelijks kunnen zien wat ze aan functionaliteit kunnen verwachten. Windows 11 zal in ­ieder geval, net als Windows 10, in veel gevallen gratis worden aangeboden als update vanuit oudere versies.

Als je niet tot de ontvangers behoort, kun je de nieuwe versie nog steeds aanschaffen. Maar als je geld wilt besparen, willen we je wijzen op het volgende: de goedkoopste, meest tijdbesparende en milieuvriendelijkste manier om geld te besparen bij het kopen van de nieuwe versie is dat gewoonweg niet te doen. De voorganger Windows 10 krijgt nog ondersteuning tot 2025 en draait op je bestaande hardware en wie weet wat er nog meer zal veranderen tussen nu en 2025.

Meer van dit soort handige Windows artikelen lezen?

Schrijf je in voor onze nieuwsbrief: