Nieuw-menu sneller maken in Windows Verkenner

Voor veel Windows-gebruikers staat niet het Startmenu centraal, maar Windows Verkenner. Daar kun je bestanden openen en verwijderen, maar ook nieuwe bestanden aanmaken. Je kunt het bijbehorende Nieuw-menu sneller maken of op andere manieren aanpassen.

Bij het werken met bestanden biedt Windows in principe twee verschillende benaderingen aan: begin vanuit het programma of ga uit van het bestand. ­Werk je liever op de eerste manier, dan start je eerst een programma via het Startmenu of op een andere manier. Met de opdrachten in het Bestand-menu open je vervolgens een document of maak je een nieuw document aan, dat je na afloop opslaat.

Maar misschien wil je liever in Windows Verkenner naar een te bewerken bestand navigeren en erop dubbelklikken om het betreffende programma te starten. Dan maak je een nieuw bestand misschien vanuit een bestaand document, of door met Verkenner naar de gewenste locatie te gaan, daar met de rechtermuisknop te klikken voor het het contextmenu en daarin de gewenste bestandsindeling te kiezen in het submenu Nieuw.

Hetzelfde menu staat in Windows Verkenner op het lint van het tabblad Start bij de sectie Nieuw onder ‘Nieuw item’. Als je een van de gebruikers bent die op die manier werkt, dan heb je je waarschijnlijk wel eens geërgerd aan de items in dat menu die je bijna nooit nodig hebt, en mis je wellicht ook een bepaald bestandstype. Daar kun je wat aan doen.

Anders dan je misschien denkt, is er geen centrale map of registersleutel voor de inhoud van het Nieuw-menu. Het wordt samengesteld uit items die behoorlijk verspreid staan in het register. Het gaat om subsleutels met de naam ShellNew, die op hun beurt in subsleutels van HKEY_CLASSES_ROOT (afgekort HKCR) staan, en wel die sleutels waarvan de naam begint met een punt, en die dus horen bij een geregistreerde bestandsextensie.

Je kunt dus snel een storende optie uit het Nieuw-­menu verwijderen. Stel dat die dient om XYZ-bestanden te maken, dan hoef je alleen de registersleutel HKCR\.xyz\ShellNew te verwijderen. Als je daarbij een beetje voorzichtig wilt zijn, dan kun je hem beter gewoon her­noemen, zodat hij snel hersteld kan worden als je je ­later bedenkt.

Alle hier beschreven wijzigingen in het register hebben direct invloed op Windows Verkenner: de volgende keer dat je het snelmenu opent, worden de relevante onderdelen van HKCR helemaal opnieuw ingelezen. Het is dus niet nodig je af en opnieuw aan te melden, laat staan Windows opnieuw op te starten.

Voor je een vermelding in het menu Nieuw toevoegt, moet je eerst controleren of het bestandstype dat je wilt maken in het systeem geregistreerd is. De minimum­vereisten kunnen we het beste uitleggen aan de hand van een – fictief – voorbeeld. Stel dat je een toepassing hebt met de naam Astroman om horos­copen mee te maken. Die slaat het programma op in bestanden met de extensie .hor.

Controleer dan eerst of de sleutel HKCR\.hor in het register aan­wezig is. Daarin moet de (Standaard)-waarde de zogeheten ProgId voor horoscoopbestanden bevatten. We nemen aan dat die ‘Astroman.hor’ is. Het is ook gebruikelijk om de naam van de fabrikant ervoor te zetten, maar alleen ‘horfile’ kan ook.

We gaan verder in de subsleutel van HKCR waarvan de naam overeenkomt met de ProgId, dus in HKCR\Astroman.hor. Die heeft een waarde (Standaard) met een beschrijving van het bestandstype die bedoeld is voor weergave, bijvoorbeeld ‘Astroman Horoscoop’. Wat daar staat, verschijnt onder andere in Verkenner in de kolom Type als je de weergave instelt op Details.

De sleutel bevat ook de subsleutelhiërarchie shell\open\command. In de (Standaard)-waarde van command staat dan de opdrachtregel waarmee een bestand van dat type wordt geopend bij dubbelklikken, in het voorbeeld zoiets als “C:\Program Files\Astroman\Astroman.exe” “%1”. De placeholder %1 wordt bij de aanroep vervangen door de bestandsnaam.

Of het registreren van een bestandstype voltooid is, kun je op de opdrachtprompt snel controleren.

Om voortaan Astroman-horoscopen te kunnen maken via het Nieuw-menu, moet je eerst de subsleutel ShellNew toevoegen aan de registersleutel HKCR\.hor. De inhoud daarvan is afhankelijk van de manier waarop een nieuw bestand gemaakt moet worden. Er zijn vier verschillende manieren.

De eenvoudigste manier is om een leeg bestand te maken. Of dat voor een toepassing werkt, moet je proberen. Sommige programma’s melden een bestandindelingsfout als je ze een 0-bytebestand meegeeft, andere beginnen zoals gewenst met een leeg document, wat dat ook betekent in de context van het programma. Om te testen of Astroman lege bestanden zonder klagen accepteert, maak je een leeg tekstbestand, wijzig je de extensie van de bestandsnaam in .hor en dubbelklik je op het bestand. Als dat naar wens verloopt, kun je de tekenreeks­waarde met de naam NullFile toevoegen aan de sleutel Shell­New. De waardengegevens laat je leeg. Het ­nieuwe menu-item maakt vervolgens een volledig leeg HOR-bestand aan wanneer je die optie kiest.

De tweede manier om een nieuw bestand te maken, is door Verkenner een sjabloonbestand te laten kopiëren. Daarvoor maak je eerst een nieuwe horoscoop in het programma en vul je bijvoorbeeld de naam van de auteur in of stel je de afdrukopties in die je vaak gebruikt, en sla je dat bijvoorbeeld op als ­sjabloon.hor. De sleutel ShellNew hoort vervolgens een tekenreekswaarde te krijgen met de naam ­Filename, die je het volledige pad naar het sjabloonbestand als waardengegevens meegeeft. Als je het bestand opslaat in de map C:\Windows\ShellNew, kun je het pad weglaten.

De items in het Nieuw-menu worden door Verkenner bij elkaar gezocht in het register. Daar kun je ze aan je eigen wensen aanpassen.

De derde manier om nieuwe bestanden te maken is niet zo geschikt voor eigen gebruik. Het werkt hetzelfde als de vorige, behalve dat het sjabloon niet uit een bestand komt, maar uit het register. Het bijbe­horende item in ShellNew heet Data, moet van het ­binaire type zijn en heeft als waarde de hele inhoud van het sjabloon.

Als laatste alternatief kun je een tekenreeks­waarde met de naam Command maken in ShellNew en daar een opdrachtregel aan toewijzen die bestaat uit het pad naar een programma of batchbestand, met mogelijke opdrachtregelopties. Dat is bijvoorbeeld handig als de toepassing een wizard voor nieuwe bestanden heeft, die je kunt oproepen met een opdracht­regeloptie.

Je kunt natuurlijk ook je eigen script te schrijven om een bestand te maken. Dat kan een idee zijn als het bestandstype alleen uit tekst bestaat, bijvoorbeeld met een HTML-, XML- of JSON-opmaak. Dan kan het script statische tekst combineren met dynamisch verkregen informatie, zoals de datum of de naam van de aangemelde gebruiker. Zo kun je bijvoorbeeld programmacode- of scriptbestanden maken die in de header al direct de gebruikelijke informatie bevatten. Om ervoor te zorgen dat dit werkt, moet de opdrachtregel als een van de argumenten de uitdrukking “%1” bevatten. Bij het uitvoeren van het script vervangt Verkenner dat door de naam en het pad van het aan te maken bestand.

Er zijn talloze instructies op internet te vinden hoe je andere opties aan de sleutel ShellNew kunt toevoegen. Je zou bijvoorbeeld met de tekenreeks­waarde MenuText kunnen bepalen dat de nieuwe optie in Nieuw voor bijvoorbeeld het horoscoopvoorbeeld niet ‘Astroman-horoscoop’ is, maar een zelfgekozen naam. Met een andere tekenreekswaarde, Item­Name, zou je de bestandsnaam voor nieuwe bestanden kunnen wijzigen van het automatisch gegenereerde ‘Astro­man Horoscoop (nieuw).hor’ in iets speciaals.

Dat kan zo zijn geweest bij eerdere versies van Windows, maar bij onze experimenten met de huidige Windows 10 deden ze niets, zelfs niet in het register van een wat oudbakken Windows 10-installatie op een alledaagse pc. Dat weerhoudt ontwikkelaars er echter niet van om hun installatieprogramma’s nog steeds dergelijke registervermeldingen te laten maken. Maar storen doen ze ook niet.

Een fenomeen dat we op sommige computers tegenkwamen, moeten we echter iets anders beoordelen. Bij de bestandsextensiesleutels onder HKCR staat vaak een groot aantal lege ShellNew-subsleutels. Gedeeltelijk bevinden die zich direct in sleutels zoals HKCR\.xyz, maar soms in andere subsleutels met het patroon HKCR\.xyz\SomeApp.XYZFile.1. Veel van die sleutels lijken restanten van oudere Microsoft-Office-­pakketten, maar andere konden we niet goed koppelen aan een toepassing.

In principe doen die sleutels geen kwaad, ze zorgen tenminste niet voor nutteloze vermeldingen in het Nieuw-menu. Verkenner loopt ze echter wel elke keer af als hij het menu wil weergeven. Dat kost op een trage computer al gauw een paar milliseconden bij het openen van het menu. Het is dus aan te raden om die verweesde sleutels te verwijderen of te hernoemen.

Sommige Windows-installaties hebben een groot aantal overbodige registersleutels die het openen van het Nieuw-menu vertragen. Met een klein PowerShell-script ben je die snel kwijt.

We hebben een klein PowerShell-script dat dit automatisch doet dat je kunt downloaden. Veel bijzonders staat daar niet in: omdat PowerShell het register benadert via virtuele stations, definieert het script eerst zo’n station voor de sleutel HKCR. Vervolgens zoekt het daar naar alle ShellNew-sleutels die directe subsleutels zijn van bestandstypen (zoek­masker .*) of een verdieping lager liggen en geen vermeldingen bevatten (ValueCount -EQ 0). Als er dergelijke sleutels gevonden zijn, verwijdert het script die met de opdracht Remove-Item.

Heb je zelf interessante en slimme scripts of sjabloon­bestanden voor het Nieuw-menu gemaakt? Laat het dan ons en andere lezers weten.

(Hajo Schulz en Noud van Kruysbergen, c’t magazine)