Photoshop alternatief voor Windows & macOS: voordelige beeldbewerking

Professionele beeldbewerkers gebruiken standaard voornamelijk Photoshop. Maar voor veel thuisgebruikers is het programma van Adobe veel te uitgebreid en prijzig. Gelukkig zijn er genoeg programma’s die kunnen dienen als Photoshop alternatief, waaronder gespecialiseerde niche-producten en wat minder bekende nieuwkomers. We testen verschillende programma’s voor Windows en macOS.

Een programma om foto’s te bewerken moet zeer goede algoritmes en omvangrijke toolboxen bieden. Je moet er verder snel mee aan de slag kunnen en het moet een niet te fors prijskaartje hebben. De marktleider in het professionele circuit is Photoshop, maar die voldoet alleen aan de eerste twee eisen. Maar voor thuis en voor de hobby zijn een betaalbare prijs en eenvoudig aanleren ook belangrijk. De negen tools die we hebben bekeken kosten maximaal 100 euro. Een aantal is zelfs gratis.

Programma’s om te installeren

Affinity Photo, PhotoLine en Photoshop Elements zijn zowel in een versie voor Windows als macOS te krijgen. De gratis fotobewerkingstool Gimp is ook nog voor Linux beschikbaar. Luminar was tot recent alleen voor macOS verkrijgbaar. In 2017 heeft producent Macphun zijn naam veranderd in Skylum en de tool naar Windows geport. Acorn en Pixelmator Pro zijn alleen voor macOS uitgekomen, PaintShop Pro en de freeware Paint.Net zijn er alleen voor Windows.

Web-apps

Daarnaast hebben we ook een blik geworpen op de web-apps Fotor, Pixlr en Polarr. Dit is een aparte categorie, aangezien ze minder functies hebben dan de versies die geïnstalleerd moeten worden. Als je niets mag of wilt installeren, heb je in ieder geval een keuze uit meerdere alter­natieven. Fotor en Polarr draaien op het moderne HTML5, Pixlr gebruikt nog het onveilige antieke Flash.

Ondertussen zijn alle lokaal te installeren programma’s in 64-bit te krijgen. Dit zorgt er echter niet voor dat je foto’s ook snel te bewerken zijn. Wat belangrijk is, is een snel reagerende interface. Op dit punt is het een pré als een programma gpu-functies kan gebruiken. Affinity Photo, Photoshop en Photoshop Elements gebruiken de grafische chip om snel je foto’s tevoorschijn te halen. Paintshop Pro werkt daarentegen wat traag. Onder Windows reageren ook Gimp en Paint.Net prettig snel. De Mac-versie van Gimp heeft bij wijzigingen aan een foto wat langer nodig om het beeld weer op te bouwen. PhotoLine berekent filters zoals een gaussian-blur zeer snel dankzij het gebruik van alle cpu-kernen, maar scoort weer minder als het om het tekenen van maskers gaat. Het intelligente masker reageert zo enorm traag dat er niet mee te werken valt.

RGB versus CMYK

Digitale foto’s en webafbeeldingen vallen onder het RGB-model. Ook online fotoservices verwachten RGB-bestanden. Dat is de reden dat de beeldbewerkingsprogramma’s vooral met kanalen voor rood, groen en blauw werken. Er is nauwelijks een thuisgebruiker die CMYK nodig heeft, wat wordt gebruikt voor pre-printing. Affinity Photo en PhotoLine ondersteunen het. Voor het bewerken is de kleurmodus Lab interessant, die de helderheids­informatie van de kleurwaarden scheidt. Dat maakt contrastcorrecties mogelijk zonder de verzadiging te beïnvloeden. In Affinity Photo en PhotoLine kun je curves heel simpel van RGB naar Lab omzetten. Pixelmator Pro biedt in het curvesvenster een keuze in luminantiewaarde en bij de correctie van verzadiging in de kanalen. Alle andere programma’s rekenen alleen met RGB.

Hoge kleurdiepte zie je vooral bij het werken met Raw-cameradata. JPEG-foto’s hebben 8 bit per kleurkanaal. Voor rood, groen en blauw heb je dus 2 ^ 8 = 256 waarden tot je beschikking. Als je probeert de belichting wat terug te schroeven, heb je slechts zo’n 50 helderheidswaarden opnieuw te verdelen. Dit levert al snel lelijke overgangen op.

Raw-foto’s bieden een veel hogere kleurdiepte van 12 of 14 bit. Zodra je deze in een Raw-ontwikkelaar bewerkt die met 16- of zelfs 32-bit kleurdiepte per kanaal werkt, heb je geen last van het zonet beschreven effect. Raw-bestanden bieden dus veel meer ruimte om te corrigeren dan JPEG-bestanden. Het heeft even geduurd voordat de producenten hun beeldbewerkingsprogramma’s hadden omgebouwd voor het werken met een hoge kleurdiepte. Als noodoplossing werden vaste plug-ins voor het werken met RAW-bestanden gebruikt. Deze bestaan nog steeds.

Veel tools in Photoshop Elements zijn beperkt tot 8 bit per kanaal. Adobe Camera Raw ontwikkelt foto’s echter met een hogere kleurdiepte. Nadat een foto via de plug-in is ontwikkeld, is bij montage of voor een teksttitel de hoge kleurdiepte niet meer nodig. Affinity Photo en PaintShop Pro bieden ook Raw-plug-ins, maar werken in het hoofdprogramma met 16 bit per kanaal. Acorn, Luminar en Pixelmator Pro rekenen met 16 bit, PhotoLine werkt bij het corrigeren van kleur en helderheid zelfs met 32-bit kleurdiepte en opent Raw-foto’s zonder tussenstation. Gimp en Paint.Net zijn niet geschikt voor het werken met Raw. Voor Gimp heb je wel de plug-in UFRaw, maar daarmee krijg je nauwelijks een goed in elkaar gezette Raw-foto.

Er zijn twee verschillende manieren van werken voor het corrigeren van kleuren en helderheid: met behulp van regelaars zoals in Raw-software of met behulp van curves en tintcorrectie zoals in beeldbewerkers. Veel producenten werken bij de ene manier volgens het principe van Photoshop en bij de andere volgens Lightroom.

Curves horen bij de basistools van elke fotobewerkingstool. Erg belangrijk is een grijswaardepipet voor snelle en simpele witbalans. Als dit ontbreekt (zoals bij Acorn of Paint.Net), wordt het corrigeren van kleurzwemen giswerk. De pipet in Affinity Photo werkt niet goed. Die corrigeert alleen de kleurtemperatuur, maar niet de kleurtoon. In het Raw-venster werkt de pipet wel goed. De kleurcorrectie heet in PaintShop Pro ‘Histogram aanpassen’, in PhotoLine ‘Histogram Correction’, in Gimp ‘Waarde’. Het venster ziet er echter grotendeels identiek uit. Luminar heeft een dergelijke functie niet en Paint.Net maakt het venster zo ingewikkeld dat ze hem beter hadden kunnen weglaten.

Luminar en Pixelmator lijken op een Raw-ontwikkelaar, het venster voor tint en gradaties is meer een aanvulling dan een basisonderdeel. Bij Affinity Photo, Photoshop Elements en in beperkte mate PaintShop Pro kun je beide manieren gebruiken. Acorn, Gimp, Paint.Net en PhotoLine bieden geen losse regelaarsets voor foto’s ontwikkelen.

Een foto retoucheren of een motief er achter plaatsen werd 100 jaar geleden ook al gedaan. Alleen kostte het toen veel tijd omdat het compleet met de hand moest worden gedaan. Digitale beeld­bewerking maakt het een stuk simpeler. De kloonstempel is te gebruiken om vlekken te retoucheren of stukken motief die niet bevallen op te pakken en ergens anders neer te zetten. Het kan nog eenvoudiger: Affinity Photo, Pixelmator Pro, PaintShop Pro, PhotoLine en Photoshop Elements hebben reparatietools die bepaalde gebieden repareren door de inhoud van een bepaald stuk op te bouwen op basis van informatie van omliggende delen.

Bij het in elkaar zetten zijn er semi­-automatische tools die je helpen bij het croppen. Gimp, PaintShop Pro en PhotoLine bieden ook hulptools voor het bijsnijden, maar die kunnen alleen goede resultaten halen bij simpele taken, zoals een onderwerp voor een blauwe lucht. De selectietools van Affinity Photo en Photo­shop Elements werken als een penseel. Door de herkenning van randen wordt het werk makkelijker en de omgang met gedeeltelijk transparante delen zoals haren lukt ook goed. Pixelmator Pro heeft een selectie­tool met randherkenning die AI gebruikt. Die is makkelijk te bedienen en werkt beter dan elke andere tool in de test.

In Pixelmator Pro biedt AI ook ondersteuning bij de reparatietool en de tool om recht te trekken. Luminar heeft zijn AI-inbreng beperkt tot foto-optimalisatie en haalt daarmee zeer goede resultaten bij het optimaliseren van belichtingsverhoudingen en het omzetten naar zwart-wit.

Paint.Net heeft geen grijswaardepipet en Gimp heeft geen aanpassingslagen. Paint.Net werkt niet met een hogere kleurdiepte, Gimp inmiddels wel. Deze ‘mankementen’ betekenen niet dat het slechte tools zijn. Paint.Net is wat minder uitgebreid, maar daardoor een overzichtelijk en simpel te bedienen programma. Als je screenshots bewerkt en exporteert voor gebruik op internet, is Paint.Net prima. Gimp heeft als voordeel dat het opensource is, op meerdere platforms te gebruiken is en ook prima geschikt is voor complexer werk.

Luminar is wat beperkt in hoe je het kunt gebruiken. Als je foto’s wilt optimaliseren met AI zit je bij Luminar goed. Voor samengestelde foto’s en posters is het totaal niet geschikt. Pixelmator Pro ziet er op het eerste oog vergelijkbaar uit, maar heeft duidelijk meer tools voor het bewerken van portretten, lay-out en samenvoegen. Een aantal tools zijn behoorlijk innovatief. Photoshop Elements scoort punten met de vele wizards en PaintShop Pro heeft zijn ‘Studiecentrum’. Affinity Photo is de juiste tool voor gebruikers die veel functies willen, net als bij Photoshop, maar geen zin hebben in het abonnementsmodel van Adobe.

(André Kramer, c’t magazine)