Muziek mixen met gratis professionele software

Als je met gratis programma’s muziek wilde maken, moest je altijd leven met allerlei beperkingen. Bandlab biedt nu een volwassen muziekproductieprogramma dat ook gratis is, maar toch voldoet aan professionele eisen. We nemen het gratis Cakewalk onder de loep.

Het Amerikaanse bedrijf Cakewalk verkocht hun Digital Audio Workstation (DAW) Sonar vroeger voor prijzen van 90 tot 400 euro, afhankelijk van de uitvoering. Maar nadat het moederbedrijf Gibson de in Boston gesitueerde ontwikkelaars verkocht aan de start-up Bandlab, kun je Sonar nu gratis krijgen onder de naam Cakewalk. Behalve een sequencer voor willekeurig veel MIDI- en audiosporen herbergt het een rijk uitgerust virtueel mengpaneel waar je complete nummers mee kunt produceren – en wat je mist, kun je toevoegen met plug-ins (VST2/3).

Het moederbedrijf Bandlab beheert vanuit Singapore een gelijknamig sociaal netwerk waarop muzikanten net als bij Soundcloud hun nummers online kunnen publiceren. Na een gratis aanmelding download je de Bandlab-app waarmee je Cakewalk kunt installeren. Bovendien staan in Bandlab bijna 50 pakketten met gratis audioloops in verschillende muziekstijlen, die je via drag&drop eenvoudig naar de audiosporen van Cakewalk kunt slepen.

Bandlab behoudt zich bij de gebruiksvoorwaarden wel het recht voor om van de gebruikers willekeurige data te verzamelen en daar mee te handelen. Daarom moet je je bij de dienst met een anoniem of tijdelijk mailadres aanmelden en dat account na het installeren van Cakewalk niet meer gebruiken. Cakewalk werkt onder Windows namelijk ook offline, onafhankelijk van het Bandlab-netwerk. Bij de setup van Cakewalk selecteer je bij ‘Analytics’ dan het item ‘I don’t want to participate at all’ als je niet wilt dat Cakewalk gebruiksgegevens naar de producent stuurt.

De bedieningsinterface is via het knopje ‘Lenses’ rechtsboven aan je eigen wensen aan te passen.

De basis van Sonar is bij Cakewalk behouden gebleven, alleen sommige extra functies waar licenties voor nodig zijn, zoals Melodyne, zijn verwijderd. De belangrijkste elementen van de arranger en de sequencer-besturing tot en met de mixer staan in vensters naast elkaar op een scherm. Elk venster is los te maken en naar een tweede scherm te verplaatsen.

Als je een andere DAW gewend bent, kun je na een uurtje of twee de weg wel vinden. Als je echter nieuw bent op het gebied van muziekproductie, zul je je van veel dingen afvragen wat ze doen. Op dit moment krijg je in het hulpvenster alleen maar korte uitleg over wat de afzonderlijke knoppen doen als je daar met de muis overheen beweegt. Een pdf-handleiding ontbreekt nog. Er is wel een online quick guide.

Cakewalk ondersteunt alle bij Windows gangbare audio- en MIDI-interfaces. Als je die niet hebt, moet je de gratis ASIO4All-driver installeren, waarmee de latency bij de output duidelijk minder is dan bij de WDM-driver. Met het toetsenbord van je pc kun je noten een voor een inspelen.

Voor het bewerken van audio zijn de belangrijkste basisfuncties aanwezig. Je kunt bijvoorbeeld het tempo van een originele clip met timestretching aanpassen aan een andere snelheid en met automation-curves het volume, de toonhoogte en elke andere effectparameter van de plug-ins aansturen.

MIDI-sporen kunnen virtuele instrumenten en externe synthesizers afspelen. Voor het bewerken van de tonen staan onder andere een piano-roll en een eenvoudige step-editor voor drums ter beschikking. Een handvol MIDI-tools vergemakkelijken arpeggio’s en transposities.

Het aanbod aan MIDI-instrumenten is echter karig: de drums, bas, piano en strijkers klinken nogal gewoontjes. De General-MIDI-module TTS-1 is verbonden via de DirectX-interface en bracht Cakewalk bij het testen reproduceerbaar aan het crashen.

Veel andere freeware DAW’s leggen beperkingen op in hun resources, bijvoorbeeld het maximum aantal sporen, maar bij Cakewalk mag je er zoveel gebruiken als je wilt. Afzonderlijke sporen zijn te groeperen en hun signalen zijn om te leiden naar bussen – van stereo tot en met 8.1-surround. Zelfs grote en complexe arrangementen houd je hier goed mee onder controle.

Daar zorgen ook de goed uitgeruste channelstrips voor. Die zitten verborgen achter de knop ‘ProCH’. In elk spoor kun je een parametrische equalizer, een compressor en vier verzadigingsplug-ins invoegen, die het zachte oversturen van een analoge channelstrip of een taperecorder simuleren. Daar komen twee reverbs bij (parametrisch en convolution), evenals acht zogeheten ‘Style Dial FX’, die met slechts één knop bijvoorbeeld bepaalde delen kunnen benadrukken of dempen.

Buiten de channelstrips zijn op elk spoor willekeurig veel plug-ineffecten toe te voegen. Cakewalk levert een kleine basisuitrusting mee. Bij de dynamiekplugins zit zelfs een multiband-compressor. Gitaristen zullen blij zijn met de eenvoudige ampsimulator TH3. Voor surround-mastering zijn daarnaast nog een panner met Doppler-effect en een surroundcompressor aanwezig. De afgewerkte nummers kun je in verschillende formaten renderen en exporteren (waaronder wav, mp3, ogg en flac) of meteen op een cd branden.

De bediening en de geluidskwaliteit halen zeker het niveau van commerciële DAW’s en geven je als producer al het wezenlijke in handen dat je voor een basismaster nodig hebt. Bij de filters, echo’s en modulatie moet je via VST’s echter voor uitbreiding zorgen. Ook een analyzer moet je nog toevoegen. Daarvoor kun je bijvoorbeeld kiezen uit deze aanbevolen gratis plug-ins.

Het pronkstuk van Cakewalk is de mixer met de geheel zelf te configureren channelstrip-effecten.

Cakewalk blinkt als gratis DAW vooral uit door zijn goed uitgeruste mengpaneel. Daar vind je alles om zelfs grote arrangementen te mixen. De gebruikelijke effecten als EQ en compressor klinken goed en zijn precies in te stellen, net als de omvangrijke channelstrip-effecten. Het is af en toe wel een beetje friemelen om al die kleine knopjes met de muis te bedienen, maar in het freeware-domein is Cakewalk op dit moment de best uitgeruste DAW.

Cakewalk biedt een solide basis voor het arrangeren van audioclips en MIDI-noten. Commerciële DAW’s hebben meestal meer handige tools, meer effecten en beter klinkende instrumenten. De geteste versie 24.04.0 crashte bovendien nog wel eens – Bandlab beschouwt deze versie nog als ‘Early Access’.

Beginners zullen mede door het ontbreken van een pdf-handboek lastig hun weg kunnen vinden. Dan is de goed gedocumenteerde, ook freeware DAW Tracktion T6 wellicht een betere keus. Muzikanten en bands die hun live ingespeelde sporen willen mixen en bezitters van beperkte introductieversies van andere DAW’s hebben aan Cakewalk echter een aan te bevelen tool – al moet de stabiliteit nog wat beter worden.

Cakewalk by Bandlab