Als economische factor speelt de virtuele munt Bitcoin nog geen grote rol. Toch kunnen webwinkels en contentaanbieders profiteren van betalingen met deze cryptomunt.
Het begon allemaal met een pizza. Op 22 mei 2012 bestelde Laszlo Hanyecz, een ontwikkelaar uit Jacksonville, Florida, waarschijnlijk de beroemdste en duurste deeglekkernij ooit. Hij betaalde voor zijn bestelling van twee pizza’s van samen 25 dollar namelijk met 10.000 bitcoins. Op dit moment komt dat omgerekend neer op bijna 5 miljoen euro. Het was de eerste vastgelegde commerciële transactie waarbij een cryptografisch betaalmiddel werd ingeruild voor een fysiek goed.
Sinds deze smakelijke start is er op bitcoingebied heel wat gebeurd: eerst was er gedurende anderhalf jaar een enorme koersexplosie, gevolgd door een al net zo spectaculaire koersval door het faillissement van bitcoinbeurs Mt. Gox. Sindsdien duikt de bitcoin steeds weer op in de media – zowel positief als negatief. Hoe dan ook wordt steeds duidelijker dat de bitcoin meer is dan een speeltje van een paar slimme speculanten. Het aantal locaties waar de cryptomunt wordt geaccepteerd neemt steeds verder toe. Coindesk, leider op het gebied van prijzen, nieuws en informatie over bitcoin en andere digitale munten, gaat uit van zo’n 63.000 bedrijven wereldwijd. Daarbij zitten nu ook de eerste grote merknamen. De hamvraag is nu hoe een decentraal netwerk transacties betaalbaar en fraudebestendig kan beheren en welke voordelen daardoor ontstaan voor bedrijven en consumenten.
Betalen zonder bank
Bij bitcoins moet je eigenlijk onderscheid maken tussen de munt en het decentrale netwerk waarin de betalingen afgehandeld worden. Het bitcoinnetwerk wordt geken- merkt doordat het opensource, decentraal en transparant is. Iedereen heeft de optie om een client te installeren en een deel van het netwerk te worden. Alle transacties worden in een verdeelde database (blockchain) opgeslagen en kunnen door alle deelnemers bekeken worden. Daarbij worden in de database – net als bij een dubbele boekhouding – de inkomende en uitgaande bedragen zichtbaar. Daarnaast is er nog een tegen fraude beschermde timestamp om de transacties op chronologisch volgorde te kunnen indelen.
Net als bij andere betaalmiddelen is de veiligheid het belangrijkste aspect. Deze wordt bij de bitcoin op twee manieren gewaarborgd: de afzender van de betaling moet door een geldige handtekening tegenover het netwerk kunnen aantonen dat hij een bepaald bedrag ook daadwerkelijk in zijn bezit heeft. Daarvoor gebruikt bitcoin public keyprincipes op basis van elliptic curves (ECDSA – Elliptic Curve Digital Signature Algorithm). Zodra de transactie in de distributed database is opgenomen kan de ontvanger van de betaling aan de hand van de timestamp bewijzen dat het bedrag ook echt aan hem toebehoort. Je kunt dus niet zomaar munten kopiëren of dezelfde bitcoins meerdere keren uitgeven, omdat de eerste transactie altijd de enige juiste is.
Dit betekent dat het bitcoinsysteem ideaal is voor internationale betalingen, omdat het geen last heeft van landsgrenzen en de daarmee gepaard gaande kosten. In principe hoeven er ook geen partijen tussen te zitten zoals banken, wat zorgt voor zeer lage transactiekosten van op dit moment 0,03 euro per betalingstransactie. De kosten liggen bij de verzender; ontvangen is gratis. De transactie is binnen een paar seconden bij de ontvanger zichtbaar. Na gemiddeld tien minuten beschikt hij al over het volledige bedrag en kan hij er nieuwe transacties mee uitvoeren.
Twee pizza’s voor 10.000 bitcoins – omgerekend naar nu vertegenwoordigt dat een waarde van bijna vijf miljoen dollar.
Niche ecosysteem
Kort na de start van het bitcoinnetwerk ontstonden de eerste beurzen, waar elke bitcoingebruiker zijn bitcoins in andere valuta kon omwisselen. Daardoor werd het voor elke ondernemer mogelijk om zijn waren in bitcoins aan te bieden, zonder dat hij zich zorgen hoefde te maken over een afnemer voor zijn digitale geld. Veel handelssites zijn vanwege problemen inmiddels opgeheven, maar als ondernemer hoef je je tegenwoordig niet meer te vermoeien met het aanbod van een beurs. Inmiddels is het proces helemaal geautomatiseerd. Dienstverleners als Coinbase of Bitpay bieden voor alle winkelsystemen interfaces of plug-ins aan om bitcoinbetalingen te kunnen accepteren.
Daarbij is het aan de ondernemer of hij de bitcoins houdt of de waarde in euro’s op zijn bankrekening bijgeschreven wil krijgen. Hierdoor zijn koerswisselingen ook geen issue meer, je kunt bitcoinbetalingen ontvangen en tegelijkertijd de prijzen in euro’s vastleggen. De clou zit hem in de voorwaarden en kosten voor de ondernemer. Bij gebruik van het bitcoinnetwerk heb je geen last van storneren en de transactiekosten zijn duidelijk lager dan bij creditcards of PayPal.
Voordat een nieuwe technologie in huis wordt gehaald, zou elk bedrijf zich moeten afvragen of het (op termijn) winst oplevert. Dat geldt ook voor het invoeren van de bitcoin als extra betaalmethode. Het antwoord op die vraag valt niet ondubbelzinnig in het voordeel van de bitcoin uit. Vooral het extra werk in de backend moet je niet onderschatten. De meeste boekhoudsoftware biedt van huis uit nog geen bitcoinondersteuning aan. Je moet dus van tevoren goed uitzoeken of en hoe je bitcoins in je boekhoud- en/of ERP-software kunt integreren. Volgens een onderzoek van marktonderzoeker Multiscope eind 2013 had driekwart van de Nederlanders wel eens van bitcoins gehoord en had 0,8 procent van de ondervraagden ook bitcoins in bezit. In Duitsland was de situatie omgekeerd: in 2013 had daar volgens een enquête van marktonderzoeker Forsa 85 procent nog nooit van bitcoin gehoord. Maar dat ze ervan gehoord hebben, betekent nog niet dat de meeste mensen weten hoe betalen met een cryptomunt als de bitcoin in zijn werk gaat. Daar komt bij dat de Nederlands Bank in juni van dit jaar de banken en betaalinstellingen in een publicatie nog voor virtuele valuta zoals de bitcoin waarschuwde: “DNB kwalificeert de huidige virtuele valuta’s (bitcoin en overige altcoins) als producten met een zeer hoog risico profiel” (zie link onderaan). Als je daar de negatieve berichtgeving over virtuele valuta (de heftige koersschommelingen en de teloorgang van Mt. Gox) bij optelt, is dat niet goed voor de populariteit en de verspreiding van de bitcoin.
Doelgroep bereiken
En toch zijn er goede redenen dat grote Amerikaanse bedrijven als Overstock – dat expliciet ook in Nederland levert – of Expedia – nog alleen op proef in de VS – bitcoinbetalingen aanbieden. De blog coincourant.nl bericht hierover met enige regelmaat. Zelfs Michael Dell kon niet nalaten om de wereld via Twitter te laten weten dat Dell bitcoins accepteert: ‘Dell is now the world’s largest ecommerce business to accept bitcoin’. Laten we eens kijken naar de gemiddelde gebruiker van het bitcoinsysteem. Volgens een online enquête uit 2013, die sociaal wetenschapper Lui Smyth op zijn blog Simulacrum heeft gepubliceerd (zie link), is dit een man (95,2 %), 32,1 jaar oud, in fulltime dienstverband (44,7%) met een vaste relatie (55,6%).
Uit deze informatie kun je een aantal conclusies trekken. Allereerst hebben de gebruikers van de bitcoin voldoende koopkracht. Cijfers van marktanalysebureau Quantcast uit 2013 ondersteunen dat. Ten tweede is bitcoin nog altijd vast in handen van mannelijke early adopters. Ongeveer 26 procent gaf aan dat ze bitcoins gebruikten voor het betalen van IT-diensten, 17 procent voor het kopen van hardware. Het is dan ook geen verrassing dat de twee grootste elektronica- concerns ter wereld, Newegg (levert ook in Nederland) en Tigerdirect, graag bitcoinbetalingen accepteren.
Op basis van deze informatie kunnen er een aantal adviezen worden gegeven: ten eerste moeten bedrijven die producten verkopen aan een overwegend mannelijke doelgroep met een affiniteit voor techniek, eens goed gaan nadenken over het implementeren van bitcoins. Bij veel Amerikaanse bedrijven zorgde alleen al de invoering van de nieuwe betaalmethode voor een duidelijke stijging in de omzet. Een voorbeeld is Tigerdirect, dat na minder dan twee maanden via bitcoins al een omzet van een miljoen dollar haalde – de hogere marge door de lagere transactiekosten buiten beschouwing gelaten. In Nederland loopt het niet echt storm, maar zijn er al wel bedrijven die stappen hebben gezet. Het bekendste voorbeeld is Thuisbezorgd. nl, dat sinds vorig jaar bitcoins als betaalmiddel heeft toegevoegd. Jitse Groen, CEO van de Takeaway.com-holding waar Thuisbezorgd onder valt, liet weten dat bijvoorbeeld in Duitsland 5 procent van de online betalingen met bitcoin worden gedaan. Dit komt per maand neer op ongeveer 80.000 euro aan transacties: pizza blijft toch een geliefd item in de wereld van de cryptovaluta’s.
Afgezien daarvan is bitcoin bij grensoverschrijdende betalingen zeer vlot. De succesverhalen zijn op globaal niveau klein, maar gaan van een Iraanse schoenmaker die zijn schoenen in het buitenland kan verkopen, tot freelancers uit verafgelegen landen en aanbieders van digitale content. Allemaal kunnen ze betalingen ontvangen uit welk land ter wereld ook.
Korting bij de introductie: ook Dell zet in op betalingen via bitcoin.
Gemak of zelf doen
Als je als bedrijf hebt gekozen voor het invoeren van bitcoin als betaalmethode, heb je twee keuzes. De eerste is om gebruik te maken van dienstverleners. Inmiddels zijn er genoeg paymentproviders zoals Coinbase en Bitpay uit de VS, BIPS uit Denemarken of Paymium uit Frankrijk, die bedrijven een compleet bitcoinpakket aanbieden dat bestaat uit plug-ins voor de gebruikte webwinkelsystemen, een automatische berekening van de uiteindelijke prijs aan de hand van de actuele wisselkoers, omzetten van de bitcoins in euro’s waarna het bedrag direct wordt overgemaakt op de rekening van je bedrijf. Op die manier kom je als bedrijf niet in aanraking met de bitcoin zelf en gebruik je ze alleen als extra betaalmethode.
Deze manier wordt door de meeste online shops gebruikt en is in de praktijk de beste keus. Wanneer rapper 50 Cent een nieuw album uitbrengt op Shopify dat ook met bitcoins te betalen is of wanneer Dell pc’s verkoopt die je met de cryptomunt kunt afrekenen, is er altijd een paymentprovider die op de achtergrond de transactie uitvoert. Deze ontvangt hiervoor hooguit 1 procent van de transactiewaarde. Hiermee hoef je jezelf niet te verdiepen in de bitcoin, maar is het een van de vele paymentmogelijkheden die sites tegenwoordig aanbieden. Je koopt er bovendien de sterk wisselende koersen mee af en ontvangt het bedrag in euro’s een dag later op je rekening.
Een tweede manier is om zelf de infrastructuur in te richten en geen gebruik te maken van tussenpersonen. Dat kun je bijvoorbeeld doen met de Woocommerceplug- in van Bitcoinway.com. De complete installatie bestaat uit twee onderdelen: een bitcoinwallet en een plug-in. Met de wallet ontvang je betalingen en voer je betalingen uit, terwijl de plug-in de koper de betaal- informatie geeft en de inkomende betaling verifieert. Wat daarbij belangrijk is, is de beveiliging van je wallet, want iedere gebruiker is binnen het bitcoinsysteem volledig verantwoordelijk voor zijn eigen coins. Omdat er geen centrale instantie is, is ook storneren niet mogelijk. Om die reden kun je je wallet het beste opslaan op een speciaal daarvoor bestemde computer die beschermd is tegen aanvallen van buitenaf. En natuurlijk moet je ook zelf zorg dragen voor het omwisselen van je coins naar andere valuta.
Microtransacties
Opmerkelijk is bovendien dat de bitcoin niet alleen geschikt is voor grote bedragen, maar ook lonend is voor microtransacties. Dat is bijvoorbeeld handig voor een blogger die er wat bijklust of voor vrijwel ieder ander in de mediale productieketen tot de grote mediaconcerns aan toe. Ze hebben immers allemaal hetzelfde dilemma: hoe verdien ik geld met digitale content? Op het moment heeft iedere aanbieder de keuze tussen twee extremen: de klant betaalt niks maar in ruil daarvoor krijgt hij veel reclame te zien, wat weer leidt tot het gebruik van adblockers. Of de gebruiker betaalt vooruit via een abonnement, maar dat is niet echt een populaire optie.
De gulden middenweg, waarbij de klant alleen voor de geleverde prestatie betaalt, wordt echter door weinig ondernemingen gebruikt. De reden hiervoor is eenvoudig. Voor kleine transacties zijn de diensten van de betalingsaanbieders niet geschikt omdat de kosten de opbrengsten teniet doen of zelfs overstijgen. Het bitcoinsysteem biedt hiervoor een makkelijke oplossing. De kosten van een normale bitcointransactie liggen zoals aangegeven op 3 eurocent en worden betaald door de verzender. Daardoor kan een aanbieder al bij een prijs van een paar cent inkomen genereren. Ter vergelijking: PayPal vraagt bij microtransacties 10 procent van het bedrag plus 10 cent als toeslag van de ontvanger. Bij een transactie van 50 cent betekent dat dat je al 15 cent aan toeslagen kwijt bent. Maar ook hier moet je naar de doelgroep blijven kijken. Wat handig is voor het online aanbod van een techbedrijf, hoeft nog niet nuttig te zijn voor een blog met cosmetica-tips.
Een betaling via Bitpay.
Big spender
Ook donaties zijn via bitcoin relatief simpel te regelen. Hiervoor is het al voldoende om met een willekeurige wallet-client een bitcoinadres aan te maken en dit openbaar te maken. Zo kan elke bitcoingebruiker zonder registratie of aanmelding je project ondersteunen. Je ziet deze optie steeds meer op websites van ontwikkelaars die in hun vrije tijd een handig programmaatje in elkaar hebben geknutseld en op die manier een kleine bijdrage vragen voor een kopje koffie of pizza tijdens de uren dat ze aan het programmeren zijn. Zo accepteert het Tor Project bijvoorbeeld donaties in bitcoins en biedt daarvoor een bitcoinadres dat er zo uitziet: 1N8CDgn3n6zDfDv2ruKPQMsvyfXnnpkQTY. Volgens de al eerder genoemde Simulacrum-enquête geven mensen met bitcoins deze ook graag uit: zo’n 35 procent van de gebruikers gaven aan bitcoins aan goede doelen te besteden. Via plug-ins voor bijvoorbeeld WordPress kun je aan iedere blogpost verschillende adressen toewijzen en zo extra informatie over de donatie-inkomsten verzamelen.
Een andere manier is om een paywall voor je blog op te zetten. Een paywall heeft tegenover een donatieverzoek zowel voordelen als nadelen, maar is technisch gezien net zo makkelijk in te stellen. Je kunt bijvoorbeeld de opensourceplug-in van Bitmonet. com gebruiken. Daarmee heb je de optie om de prijzen en de afbeelding die wordt getoond te wijzigen. En je kunt zelfs via de Bitpay-API het ontvangen bedrag in euro’s elke dag op je rekening laten bijschrijven.
Ook aanbieders van digitale content kunnen hun muziek, grafische ontwerpen of e- books makkelijk te koop aanbieden. Bij start- ups als Coindl.com of Coinlock.com kun je content uploaden en de prijs en het adres waarop je de betalingen wilt ontvangen opgeven, waarna je je werk te koop kunt aanbieden. Hierbij kun je opgeven of je in een catalogus opgenomen wilt worden of liever zelf een link publiceert.
Groeipotentieel
Hoewel de bitcoin pas vijf jaar bestaat, heeft het aardig wat in gang gezet. Als alternatieve betaalmethode biedt het iedereen met een internetverbinding de mogelijkheid om internationaal, snel en goedkoop geld over te boeken. Er zijn veel experts die denken dat de bitcoin als puur betalingsnetwerk nog lang niet zijn maximale potentie heeft bereikt.
Onder de motorkap wordt de programmeertaal Script gebruikt, die duidelijk meer kan dan alleen overschrijven van de ene rekening naar de andere. Een eenvoudig voorbeeld zouden ‘m of n’-transacties zijn, waarbij bijvoorbeeld 2 van 3 privésleutels nodig zijn om bitcoins over te maken. Daarmee zijn concepten als trust-management of two-factor authentication technisch makkelijk te realiseren. De bitcoineconomie staat dus nog in de kinderschoenen. Zo heeft de simpele bestelling van een pizza een ontwikkeling in gang gezet, waarbij op den duur wellicht hele goederenstromen via het bitcoinnetwerk verhandeld worden.
Literatuur
[1] Axel Kannenberg, Multifunctionele munt, De langzame opmars van de crypto-munt bitcoin, c’t 12/2013, p.52
(Stanislav Wolf / avs, c’t 12/2014, p.52)
De bitcoincommunity
Alles begon met de registratie van het domein bitcoin.org in augustus 2008. Twee maanden later verscheen een whitepaper waarin werd beschreven hoe de bitcoin precies werkt. Beide acties werden toegeschreven aan een anonieme ontwikkelaar met de naam Satoshi Nakamoto. Om hem heen verzamelde zich al snel een groep van personen met interesse in cryptografie, die het concept verder ontwikkelden. Maar pas in de zomer van 2011, toen de koers van bitcoin voor het eerst de grens van 30 dollar doorbrak, werd het project bekend bij het grote publiek. Inmiddels vind je alleen al via Meetup.com zo’n 549 groepen in 72 landen die regelmatig bij elkaar komen om over bitcoingerelateerde onderwerpen te praten. Ook vinden er steeds meer bijeenkomsten en conferenties plaats, bijvoorbeeld de Inside Bitcoins die in grote wereldsteden wordt gehouden. Zo waren er de afgelopen maanden Inside Biticoins-bijeenkomsten in Londen, Las Vegas en Tel Aviv en is deze maand Parijs aan de beurt. In Nederland is het allemaal wat kleinschaliger, bijvoorbeeld met meetups als Bitcoin Wednesday in Amsterdam, Bitcoin Monday in Nijmegen of Arnhem Bitcoinstad/Bitcoincity.
Bitcoins voor een pizza
Jitse Groen, directeur van takeaway.com, het bedrijf achter Thuisbezorgd.nl
Thuisbezorgd is een handelsmerk van takeaway. com en is opgericht door Jitse Groen. De website accepteert sinds begin november vorig jaar bitcoins als betaalmiddel. De bekendmaking leverde enorm veel media- aandacht op, ze waren namelijk een van de eerste bekende bedrijven in Nederland die aangaven bitcoins te accepteren. Volgens het bedrijf is eerst wel goed onderzoek verricht naar de risico’s en of de doelgroep van Thuisbezorgd overeenkwam met die van bitcoin. Het bedrijf werkt samen met Bitpay, dat de bitcoins omwisselt naar euro’s.
Bij het ook internationaal actieve Thuisbezorgd loopt iets minder dan 5 procent van de online betalingen via bitcoin. Bij onze oosterburen wordt er per maand met bitcoins voor 80.000 euro aan eten besteld. In Nederland loopt het nog niet zo storm, maar worden er op een drukke zondag enkele honderden bitcoinbetalingen verricht. Dit is echter slechts minder dan 1 procent van alle betaalmethodes die beschikbaar zijn.
Bitcoins voor online games
Jochen Siegert, directeur payment services en managing director van Bigpoint Luxemburg.
“Bigpoint biedt bitcoin als betaalmethode sinds de zomer van 2013 aan voor games. We verwachtten geen significante omzetten vergelijkbaar met creditcards of PayPal. We wilden begrijpen door welke groepen klanten in welke landen bitcoin gebruikt zou gaan worden. Daarom hebben we besloten om bitcoin eerst via de dienstverlener Bitpay in te zetten. We krijgen het bedrag van de transactie realtime uitgekeerd in omgewisselde valuta. Het aandeel van bitcoin in de gehele omzet is nog zeer gering. Tot nu toe hebben we in geen enkele maand sinds we het aanbieden meer dan 10.000 euro omzet via bitcoin binnengekregen. Na een aantal maanden hebben we daarom ook de optie om via bitcoin te betalen weggehaald bij de landen waar het nauwelijks werd gebruikt. Bitcoin wordt het meeste gebruikt in Noord- en Oost-Europa. Qua online games lijkt het erop dat bitcoin nog niet helemaal uit de nerd-hoek is gekomen”.
