Intel Core Ultra 5 245K, 7 265K & 9 285K in de test

Intel streeft met de nieuwe Core Ultra 200S processors voor desktops, die beschikken over versterkte cpu-kernen en een chiplet-ontwerp, naar een verbeterde efficiëntie om de concurrentie aan te gaan met de Ryzen 9000-serie van AMD. Wij hebben de nieuwe cpu’s uitgebreid getest voor deze Intel Core Ultra 200S review.

Na 16 jaar en 14 generaties neemt Intel afscheid van de Core i-serie. Met de introductie van de nieuwe Core Ultra 200S “Arrow Lake”-processors kiest Intel voor een nieuwe aanpak: ze maken gebruik van meerdere gespecialiseerde “tiles,” waarvan de meeste extern worden geproduceerd. Deze processors bevatten krachtigere kernen met iets lagere kloksnelheden, waardoor ze efficiënter maar ook sneller werken. Bovendien zijn krachtigere geïntegreerde graphics en ondersteuning voor Thunderbolt 4 toegevoegd.

De Arrow Lake-serie wordt gelanceerd met vijf overklokbare K-modellen, waaronder het vlaggenschip Core Ultra 9 285K, de Core Ultra 7 265K en de Core Ultra 5 245K, die de overklokbare modellen van de 14e Core i-generatie vervangen. De prijzen voor deze modellen variëren tussen de 320 en 640 euro. Er zijn ook KF-varianten van de Core Ultra 5 en 7 beschikbaar, zonder grafische functies.

Voor de Core Ultra 200S-processors zijn nieuwe moederborden met een LGA1851-socket vereist. In eerste instantie zullen high-end Z890-chipsets beschikbaar zijn, die de snelle CUDIMM-geheugentechnologie ondersteunen. Tegen het einde van het jaar worden ook goedkopere processors en moederborden verwacht.

Intel hield lange tijd vast aan monolithische ontwerpen bij cpu’s voor desktops, terwijl chiplet-architecturen al diverse voordelen boden, zoals meer flexibiliteit en productie-efficiëntie, vooral in mobiele en server-cpu’s. Chiplet-architecturen maken het mogelijk om verschillende componenten, zoals rekenkernen en I/O-functies, apart te produceren en te optimaliseren. Met de komst van de Arrow Lake-processors schakelt Intel over naar een “tile”-architectuur, waarbij zes tiles samenkomen in één pakket. De centrale “Base Tile,” vervaardigd met Intels eigen 22-nanometertechnologie, zorgt voor efficiënte communicatie tussen de onderdelen, mogelijk gemaakt door Intels Foveros-technologie.

Een belangrijke tile is de SoC-Tile, geproduceerd door TSMC met een 6-nanometerproces. Deze tile omvat onder andere een geheugencontroller, een Neural Processing Unit (NPU) voor AI-toepassingen en een media-engine. Daarnaast bevat de architectuur een GPU-Tile met verbeterde Xe-LPG grafische kernen, die sterkere prestaties levert dan eerdere generaties, hoewel deze nog wat achterblijft bij de instapmodellen van losse GPU’s. De Arrow Lake-serie beschikt verder over een nieuwe Compute-Tile met 24 cpu-kernen, gebouwd op TSMC’s N3B-procestechnologie, wat zorgt voor efficiënter warmtebeheer.

Intel richt zich daarnaast op een verbeterde hybride cpu-architectuur met geoptimaliseerde prestatiekernen, waarbij Hyperthreading is weggelaten om ruimte- en energieverbruik te reduceren. De CPU-pijplijn is verder verfijnd, met onder andere een uitgebreidere frontend, een grotere Level-1-instructiecache en een verbeterd sprongvoorspellingsmechanisme.

Schrijf je in voor de gratis nieuwsbrief:

In de nieuwste architectuurupdate heeft Intel een aanzienlijke herstructurering doorgevoerd in het Out-of-Order-systeem, iets wat niet meer was gebeurd sinds de introductie van de Core i-12000-serie. De integer- en floating-point-uitvoereenheden hebben nu elk hun eigen scheduler, in plaats van de eerder gedeelde scheduler, wat zorgt voor een efficiëntere taakverdeling. Daarnaast is elke van de 18 uitvoereenheden nu voorzien van een exclusieve toegangspoort en is er een wachtrij geplaatst tussen de scheduler en de reorder buffer om overloop te vermijden. De reorder buffer zelf kan meer opdrachten opslaan, wat de verwerking soepeler laat verlopen.

Binnen de integer-eenheden zijn eveneens verbeteringen doorgevoerd, zoals de uitbreiding van het aantal ALU’s van vijf naar zes, specifiek gericht op sprongopdrachten en vermenigvuldigingen, wat een duidelijke vooruitgang is ten opzichte van de Raptor Cove-architectuur. Hoewel de vector-eenheden hetzelfde zijn gebleven, zijn er toevoegingen zoals een extra floating-point-divisie-eenheid en een aanvullende SIMD-ALU, waardoor de capaciteit voor parallelle dataverwerking toeneemt.

Intel heeft ook de datadoorvoer verbeterd met de introductie van een nieuwe Level-0 cache van 48 KB, wat snellere lees- en schrijfbewerkingen mogelijk maakt. Bovendien is de TLB-capaciteit vergroot en een buffer van 192 KB tussen de L1- en L2-caches toegevoegd voor een snellere data-overdracht. Verder is de L2-cache per kern vergroot tot 3 MB, een aanzienlijke toename vergeleken met eerdere architecturen, wat bijdraagt aan een verdere optimalisatie van de prestaties.

Met de introductie van de nieuwe “Skymont”-efficiëntiekernen zijn er aanzienlijke verbeteringen gerealiseerd ten opzichte van de voorgaande “Gracemont”-generatie. Het aantal instructies per klokcyclus (IPC) is met 32% gestegen voor gehele getalbewerkingen en met 72% voor floating-point-berekeningen, waarmee deze upgrade groter uitvalt dan die van de prestatiekernen. Een belangrijke verbetering is de 50% uitbreiding van het frontend, inclusief een extra decoderblok, wat zorgt voor een verhoogde decoderingscapaciteit en een vloeiendere verwerking van acht micro-opcodes. Daarnaast is een nanocode-functionaliteit toegevoegd, wat de parallelle verwerkingscapaciteit versterkt.

De instructiecache is uitgebreid naar 96 bytes x86-instructies per cyclus, een aanzienlijke toename ten opzichte van de eerdere 64 bytes, hoewel er geen micro-opcache aanwezig is. De Reorder Buffer in de verwerkingspijplijn is vergroot van 256 naar 416 opdrachten, wat past bij de uitbreiding van de uitvoeringseenheden. Voor gehele getalbewerkingen zijn er nu acht ALU’s, waarvan vier met vermenigvuldigingscapaciteit, waardoor de capaciteit verdubbelt ten opzichte van de vorige generatie. Voor floating-point-berekeningen is de prestaties eveneens verdubbeld dankzij vier 128-bit FMA-vector-units, wat zorgt voor een aanzienlijke verbetering in verwerkingscapaciteit op dit eerder zwakke punt.

Ook de cacheprestaties zijn verbeterd. De Level-1-datacache kan nu 48 bytes per cyclus lezen in plaats van 32, en de doorvoer naar de Level-2-cache is verdubbeld naar 64 bytes. Vier kernen delen een grotere L2-cache van 4 MB, en de Translation Lookaside Buffer (TLB) kan nu 4096 adresvertalingen opslaan. Deze verbeteringen leiden tot efficiëntere verwerking en snellere gegevensbeschikbaarheid, wat de algehele prestaties van Intels nieuwe efficiëntiekernen aanzienlijk verbetert.

Het nieuwe chiplet-ontwerp van Intel plaatst de geheugencontroller in de SoC-tegel, waardoor niet alleen de cpu-kernen maar ook componenten zoals de gpu en npu toegang tot het geheugen krijgen. Deze opzet maakt gebruik van CUDIMM, een nieuwe DDR5-geheugenstandaard met een versterkerchip die hogere snelheden mogelijk maakt. Een belangrijk voordeel van CUDIMM is de compatibiliteit met bestaande DDR5-poorten, zodat dezelfde LGA1851-boards gebruikt kunnen worden. Dit stelt de Arrow Lake-processors van Intel in staat sneller geheugen te ondersteunen zonder aanpassingen aan het moederbord.

CUDIMM-modules kunnen snelheden tot DDR5-6400 bereiken, mits het moederbord over slechts twee poorten beschikt en er per kanaal één DIMM wordt gebruikt. Tests met het Asus ROG Maximus Z890 Hero-moederbord tonen aan dat twee CUDIMM’s stabiel presteren op deze snelheid. Intel wil op termijn CUDIMM’s standaardiseren, al liggen de kosten nu aanzienlijk hoger dan die van DDR5-5600-modules. De hogere bandbreedte van DDR5-6400 (98 GB/s) biedt vooral voordelen voor geheugenintensieve toepassingen zoals bestandscompressie en complexe berekeningen, met prestatieverbeteringen tussen de 5 en 14%.

Voor gaming en grafische toepassingen blijft de impact van CUDIMM beperkt. De geïntegreerde GPU en 3D-games profiteren nauwelijks van het snellere geheugen, al is er een lichte verbetering in de minimale framesnelheid in intensieve scènes. Voor zware render- en kantoorapplicaties is de winst bescheiden. Gezien de hoge kosten is CUDIMM vooralsnog niet rendabel voor de meeste gebruikers.

De nieuwe Intel Core Ultra 200S-processors hebben we getest op prestaties, energiebeheer en beveiliging onder Windows 11 24H2 en vergeleken met oudere Intel-modellen en AMD’s Ryzen-processors. In multithreading presteren de Ryzen 9 9950X en de Core Ultra 285K bijna gelijk, maar de Core Ultra 285K scoort 16% hoger in de Cinebench 2024-benchmark, ondanks beperkingen in kloksnelheid en het ontbreken van Hyperthreading.

Bij taken zoals videobewerking met Handbrake presteert de Core Ultra 200S indrukwekkend, waarbij de Core Ultra 9 285K de Ryzen 16-core met 25% overtreft. Voor toepassingen zoals Blender en de Linux-kernel compilatie zijn de prestaties van Ryzen en Core Ultra vergelijkbaar, al scoort Ryzen iets beter bij wetenschappelijke berekeningen door de grotere Level-3 cache.

Qua gaming presteren de Core Ultra-processors teleurstellend. De verbetering ten opzichte van de Core i9-14900K is slechts 11%, en in cpu-intensieve games zoals F1 22 zijn de prestaties zelfs lager. AMD’s Ryzen 7 7800X3D is door zijn grotere cache in gaming een betere keuze, met een prestatiewinst van 9 tot maar liefst 20 procent.

Ook in single-threading blijft de Core Ultra 200S achter, waarschijnlijk door een lagere kloksnelheid van de Ring Bus vanwege voorlopige BIOS-instellingen. In de Cinebench 2024 scoorde hij 108 punten, maar door de energie-instelling op “Hoge prestaties” te zetten, steeg dit naar 142 punten. Intel belooft met toekomstige BIOS- en Windows-updates de prestaties te optimaliseren.

*De testopstelling zag er als volgt uit:

*De testopstelling zag er als volgt uit:

(1) Met een GeForce RTX 4090 in full HD resolutie (2) 32 GB DDR5-5600 werkgeheugen

Schrijf je in voor de gratis nieuwsbrief:

Met de nieuwe Intel Core Ultra 200S-cpu’s belooft Intel een stap voorwaarts in zowel prestaties als energie-efficiëntie. Door een verfijnde productietechniek en verbeterde klokregeling kunnen de Core Ultra 200S-processors hun kloksnelheid preciezer afstemmen, namelijk in stappen van 16,67 MHz in plaats van de gebruikelijke 100 MHz. Elke cpu-kern beschikt bovendien over een eigen digitale spanningsregelaar (DLVR), wat het mogelijk maakt om de kernspanning met maximaal 160 millivolt te verlagen en zo aanzienlijke energiebesparingen te realiseren.

Een andere belangrijke innovatie is de vernieuwde “Thread Director”. Nieuwe taken worden hierbij eerst toegewezen aan een zuinige efficiency-kern (E-kern) en alleen wanneer extra rekenkracht nodig is, schakelt de processor over naar een prestatiegerichte kern (P-kern). Dit gebeurt nagenoeg ongemerkt, wat de algehele efficiëntie verbetert. Hoewel de K-processors nog steeds relatief veel stroom verbruiken, is het energieverbruik van de Core Ultra 5 245K teruggebracht naar 159 watt, vergeleken met 181 watt in de vorige generatie. Op het gebied van efficiëntie scoren de Core Ultra 200S-processors gemiddeld hoger dan de Ryzen 9000-serie, met een Cinebench-2024 score van 8,0 tot 8,3 punten per watt, op enkele uitzonderingen na.

De nieuwe Intel Core Ultra 200S-cpu’s blijven bovendien koel onder zware belasting en schakelen pas terug bij temperaturen van 105 graden Celsius. Tijdens onze tests bleven ze echter binnen de 80-90 graden met luchtkoeling. De nieuwe LGA1851-sockets zijn ook compatibel met koelers van eerdere modellen, wat de flexibiliteit ten goede komt.

Al met al kunnen we concluderen dat de nieuwe Intel Core Ultra 200S-processors verrassend goed presteren. Hoewel Intel geen gebruik meer maakt van hyperthreading, weten ze de prestaties in veel toepassingen te verbeteren ten opzichte van de Core i-14000, dankzij krachtigere kernen. Deze processor kan zich goed meten met de Ryzen 9000-serie en werkt bovendien een stuk efficiënter – een punt waarop we eerdere generaties vaak bekritiseerden.

Voor gamers bieden de nieuwe Intel Core Ultra 200S-cpu’s gemiddeld genomen echter geen prestatiewinst; de X3D-varianten van Ryzen blijven op dat gebied onovertroffen. Daarnaast ondervonden we enkele planningsproblemen bij single-threaded prestaties, iets wat Intel hopelijk tijdig met updates zal aanpakken.

De keuze van Intel voor een chipletontwerp en het uitbesteden van de productie van de Core Ultra 200S lijkt ons de moeite waard. Voor de meeste kopers zullen de goedkopere varianten, die in het begin van 2025 met een lager energieverbruik verschijnen, waarschijnlijk nog aantrekkelijker zijn dan de hier geteste overklokbare versies.

+ Verbeterde efficiëntie + Prestatieverbetering – Beperkte winst voor gaming en single-threaded prestaties

Schrijf je in voor de gratis nieuwsbrief: