Dit is waarom moederborden steeds minder aansluitingen hebben

De aansluitingen op nieuwe moederborden verschuiven steeds vaker richting M.2 en USB-C, terwijl klassieke SATA-poorten en audiojacks verdwijnen. Dit heeft duidelijke gevolgen voor iedereen die bij het samenstellen van een nieuwe desktop-pc nog rekent op de vertrouwde configuratie.

Wie anno 2025 meerdere SATA-ssd’s of harde schijven in zijn desktop-pc wil stoppen, moet bij het samenstellen van een nieuwe pc beter opletten dan ooit. Hoewel de moderne chipsets in theorie ruim voldoende SATA-lanes ondersteunen, kiezen moederbordfabrikanten er steeds vaker voor om deze simpelweg niet door te voeren naar fysieke poorten.

Dat wordt goed zichtbaar bij de recente AM5-moederborden met X870(E)-chipsets en de LGA1851-borden voor Intel’s verse Core Ultra 200S-processors. Vier SATA-poorten is bij veel modellen tegenwoordig het maximum — en bij sommige luxere, op M.2 gefocuste varianten moet je het zelfs met slechts twee exemplaren doen. Wie dus nog een handvol klassieke 3,5″-schijven wil inbouwen of zijn bestaande stack aan 2,5″-ssd’s wil hergebruiken, kan zich beter vooraf goed verdiepen in de specificaties van het gekozen moederbord. Anders kom je tijdens de montage wellicht voor onaangename verrassingen te staan.

Schrijf je in voor onze gratis nieuwsbrief:

In het tijdperk van de Intel Core i-4000-serie — inmiddels alweer ruim elf jaar geleden — boden zelfs moederborden uit het middensegment, zoals de modellen met de Intel B85-chipset, standaard nog zes SATA-poorten.

Neem bijvoorbeeld de MSI B85M-G43, die destijds al voor minder dan 65 euro over de toonbank ging. Het illustreert hoe anders de prioriteiten toen lagen. Inmiddels speelt SATA een steeds kleinere rol, en de reden daarvoor laat zich vrij eenvoudig raden: de snelle opmars van NVMe-opslag en compacte interfaces heeft de noodzaak voor een veelvoud aan SATA-aansluitingen grotendeels weggenomen.

De opmars van M.2-slots voor NVMe-ssd’s is een belangrijke aanjager achter de uitdunning van het aantal SATA-aansluitingen op moderne moederborden. Zelfs instapmodellen worden tegenwoordig standaard uitgerust met drie M.2-slots, terwijl de meer high-end varianten met gemak richting de vijf of zes stuks gaan.

Behalve de aanzienlijke ruimtebesparing — en het bijkomende voordeel dat er minder kabels weggewerkt hoeven te worden — bieden M.2-ssd’s via PCIe 4.0 en 5.0 simpelweg veel hogere snelheden dan hun SATA-voorouders. Voeg daar de almaar dalende prijzen van NVMe-ssd’s aan toe, en het is niet moeilijk te begrijpen waarom veel gebruikers de overstap maken. SATA-ssd’s zijn daarmee langzaam maar zeker gedegradeerd tot een budget- of archiefoplossing, terwijl NVMe de nieuwe standaard zet voor primaire opslag.

Net als de SATA-poorten raken ook de 3,5mm-audiojacks op moederborden steeds meer uit beeld. Waar een moederbord met vijf of zes analoge audioaansluitingen vroeger nog een indicatie was van een hoogwaardige audiocodec — en daarmee interessant voor gebruikers met headsets of uitgebreide luidsprekersetups — is dat tegenwoordig eerder uitzondering dan regel.

Veel moderne moederborden beperken zich tot de basis: een stereo-uitgang en microfooningang, soms aangevuld met een line-in of een optische S/PDIF-uitgang. Wie nog behoefte heeft aan meerdere 3,5mm-jacks moet gericht zoeken. Een positieve uitzondering is bijvoorbeeld de Asus TUF Gaming X870-Plus Wi-Fi, die nog steeds vijf analoge aansluitingen biedt voor wie zijn surroundset rechtstreeks wil aansluiten.

Ook de geleidelijke verdwijntruc van de traditionele audiojacks past in een bredere trend: de tijd dat 5.1-surroundsets rechtstreeks op de pc werden aangesloten, ligt grotendeels achter ons. Steeds vaker wordt het audiosignaal via USB doorgegeven aan een externe digitaal-naar-analoog-converter (DAC), die feitelijk fungeert als een externe geluidskaart. Dat biedt niet alleen de mogelijkheid om de geluidskwaliteit naar een hoger plan te tillen, maar ook om flexibeler te zijn in het aansluiten van koptelefoons, speakers en andere audioapparatuur.

Daarbij wint HDMI aan terrein als digitale interface voor (surround) audio, zeker in combinatie met moderne AV-receivers en soundbars. Voor het moederbord betekent dit simpelweg: minder fysieke audiopoorten nodig, meer digitale alternatieven beschikbaar.

Ook het aantal traditionele DisplayPort-aansluitingen op moederborden met de nieuwe 800-serie chipsets loopt langzaam terug. Een belangrijke oorzaak ligt bij AMD’s eis dat alle borden met USB4-ondersteuning ook DisplayPort Alternate Mode moeten bieden.

Hierdoor verdwijnen de klassieke, omvangrijkere DisplayPort-connectoren steeds vaker ten gunste van compacte USB-C-poorten. Die kunnen immers niet alleen data en stroom leveren, maar via DisplayPort Alt Mode ook gewoon als beelduitgang fungeren. Dit maakt het moederbordontwerp flexibeler en past in de bredere trend waarin losse poorten plaatsmaken voor multifunctionele aansluitingen — met alle voor- en nadelen van dien.

De verschuiving in het aansluitingslandschap op moderne moederborden markeert vooral een verandering in de manier waarop pc’s vandaag de dag worden opgebouwd. Compactere, snellere interfaces als M.2 en USB-C krijgen duidelijk de voorkeur, terwijl traditionele aansluitingen langzaam terrein verliezen. Voor wie graag vasthoudt aan oudere opslagmedia of randapparatuur, betekent dat goed opletten bij de aanschaf van een nieuw moederbord — of simpelweg meegaan met de nieuwe standaard.

Heb je nog een stapel oudere harde schijven of SATA-ssd’s liggen die niet meer rechtstreeks op het moederbord passen? Dan zijn externe behuizingen of dockingsystemen een praktische manier om ze alsnog nuttig in te zetten, bijvoorbeeld voor back-ups of als extra opslag.

Schrijf je in voor onze gratis nieuwsbrief: