Ssd back-up maken: hoe lang blijft je data veilig?

Externe ssd’s zoals de Kingston XS1000 zijn snel, stil en inmiddels betaalbaar genoeg voor back-ups — maar spanningsloos kunnen ze na verloop van tijd data verliezen. hoe lang blijft je data veilig bij het maken van een back-up met een ssd?

De levensduur van gegevens op een ssd hangt nauw samen met de slijtage van de geheugencellen — hoe vaker beschreven, hoe kwetsbaarder ze worden. Gebruik je een nieuwe ssd voor je back-up, dan blijft de data waarschijnlijk jarenlang intact. Maar is de schijf al zwaar belast, dan kan dat flink afnemen — in het slechtste geval zijn gegevens na enkele maanden al niet meer betrouwbaar leesbaar.

Flashgeheugen slaat data op via elektrische ladingen in een floating-gate of charge-trap, omgeven door een isolerende oxidelaag. Die laag raakt bij elke programmeer- of wisbewerking een beetje beschadigd — dat is wat we slijtage noemen. Na verloop van tijd wordt die schade onomkeerbaar. Hoe vaker cellen worden gewist, hoe groter de kans dat elektronen gaan lekken — met als gevolg dat bij het uitlezen een verkeerde waarde verschijnt. De foutcorrectie van de ssd-firmware vangt dat in eerste instantie op, maar ook die heeft z’n grens. Vroeg of laat meldt de controller een leesfout — en dan is het te laat.

Voor een inschatting van de houdbaarheid van data op een ssd is de zogeheten TBW-waarde — terabytes written — een nuttig uitgangspunt. Die specificatie geeft aan hoeveel data er totaal naar de cellen geschreven mag worden voordat slijtage problematisch wordt. Met een SMART-tool zoals Smartmontools kun je controleren hoeveel daarvan al is verbruikt. Op basis van die proportionele slijtage valt dan te schatten hoe lang een ssd data nog kan vasthouden zonder spanning — al blijft dat bij benadering, geen garantie.

De grafiek hieronder biedt daarbij houvast, maar is geen harde voorspeller. Wie aan de veilige kant wil blijven, houdt liefst zoveel mogelijk vrije ruimte op de ssd aan — of sluit het apparaat af en toe aan om vers storing van de lading te voorkomen. Maak je regelmatig nieuwe back-ups, dan is dataretentie minder kritisch. En zoals altijd geldt: een robuuste back-upstrategie bestaat uit meerdere kopieën, op verschillende dragers én op gescheiden locaties.

Data Retention Time – grafiek

De grafiek laat zien hoe de dataretentie afneemt naarmate de ssd intensiever is beschreven — gebaseerd op typische opgaven van fabrikanten. Een vuistregel: bij een verdubbeling van de schrijfbelasting halveert de periode waarin data spanningsloos bewaard kan blijven. In het gunstige scenario van slechts 10 procent celgebruik blijft de data bij veel ssd’s zo’n vijf jaar intact. Maar is de volledige schrijfcapaciteit benut, dan zakt dat terug naar ongeveer zes maanden.

Voor back-up en archivering telt vooral dat eerste stuk van de curve. Vooral bij ssd’s die nog geen honderd schrijfcycli hebben doorlopen, zijn in het lage gebruiksbereik retentietijden van meerdere jaren haalbaar — een belangrijk gegeven bij langdurige offline-opslag.

Wie een ssd inzet als back-upmedium doet er verstandig aan die niet als digitaal vriesvak te beschouwen — gegevens blijven niet oneindig vers zonder stroom. Zeker bij langdurige opslag buiten een actief systeem is het cruciaal om periodiek te controleren of alles nog leesbaar is, en liefst af en toe een nieuwe kopie te schrijven. Zo voorkom je dat bitrot toeslaat op een moment dat je de data écht nodig hebt.

Een ssd kan een uitstekende back-updrager zijn — snel, robuust en compact — mits je hem gebruikt binnen zijn technische grenzen. Combineer hem met een tweede opslagmedium en een consistente back-uproutine, en je houdt je gegevens niet alleen veilig, maar ook toekomstbestendig.