Dit is waar je op moet letten bij het kopen van een (nieuwe) ssd

Tegenwoordig zijn ssd’s opvallend betaalbaar: 2TB-modellen zijn al verkrijgbaar voor minder dan 75 euro. Toch loont het om verder te kijken dan de prijs want waar moet je op letten bij het kopen van een ssd? In dit artikel zetten we de belangrijkste aandachtspunten op een rij voor je. Zo kun jij met een gerust hart een nieuwe ssd aanschaffen.

Goedkope ssd’s maken vaak gebruik van oudere controllers en NAND-flash van mindere kwaliteit. Zulke controllers sturen minder flashkanalen aan en missen meestal DRAM-cache, wat ten koste gaat van de prestaties bij langere schrijfoperaties. Zelfs met PCIe 3.0-ondersteuning blijven de doorvoersnelheden vaak ruim onder de theoretische limiet. Voor licht gebruik – zoals surfen, kantoorwerk of softwareontwikkeling – is dit zelden merkbaar.

Budget-ssd’s gebruiken doorgaans TLC- of QLC-flash en vertrouwen op een SLC-cache om korte schrijfacties te versnellen. Zodra deze buffer vol is, daalt de snelheid soms drastisch, vooral bij grote datatransfers of gebruik met virtuele machines. Voor incidenteel gebruik blijft de impact beperkt.

De duurzaamheid is meestal bescheiden: 200 TBW volstaat voor de meeste toepassingen, maar biedt weinig marge. Garantieperiodes zijn kort en firmware-ondersteuning ontbreekt vaak. Sommige modellen ontvangen nooit updates of bieden geen tools voor monitoring of diagnostiek.

Datasheets zijn niet altijd transparant; variatie in controller- en NAND-configuratie binnen één productlijn komt voor. Het ontbreken van duidelijke specificaties, Nederlandstalige ondersteuning of een EU-contactpunt maakt sommige merken onaantrekkelijk voor kritische gebruikers.

De prijs van een ssd zegt lang niet alles over de prestaties, maar vormt wel een belangrijke indicator voor de kwaliteit van componenten en firmware-ondersteuning. Vooral bij budget-ssd’s schuilt er een risico: betrouwbare langetermijndata over foutpercentages ontbreken, maar de kans op latente fouten of compatibiliteitsproblemen is reëel. Die ontstaan vaak door gebrekkig of ontbrekend firmwareonderhoud – iets waar gevestigde merken als Samsung doorgaans aanzienlijk beter op scoren.

Goedkopere ssd’s worden vaak samengesteld uit wisselende combinaties van controllers en NAND-flashchips, afhankelijk van wat op dat moment voordelig verkrijgbaar is. Dat maakt kwaliteitscontrole lastig en bemoeilijkt gerichte firmware-optimalisatie. Kleinere fabrikanten missen bovendien vaak de testinfrastructuur en ontwikkelcapaciteit om firmware op systeemniveau te valideren, wat de kans op subtiele prestatie- of stabiliteitsproblemen vergroot.

Samsung onderscheidt zich hier juist door zijn verticale integratie: het bedrijf ontwerpt en produceert zowel NAND, DRAM als de eigen controllerchips, en ontwikkelt de firmware in huis. Dat zorgt voor een goed afgestemde architectuur, langdurige firmwareondersteuning en consistente prestaties over verschillende productseries. In de praktijk vertaalt zich dat in een voorspelbaarder gedrag onder zware belasting en een lagere kans op onverwachte degradatie bij langdurig gebruik.

Het is belangrijk onderscheid te maken tussen interne ssd’s (SATA, PCIe) en externe modellen via USB. Vooral de laatste zijn gevoelig voor vervalsingen, met name op platforms als eBay en AliExpress. Capaciteiten van 10 TB of meer voor minder dan 100 euro zijn een duidelijk waarschuwingssignaal. Flashgeheugen is niet zo goedkoop – prijzen onder de 40 euro per terabyte zijn niet realistisch.

Vervalsingen van interne ssd’s zijn zeldzamer, maar incidenteel zijn nepmodellen opgedoken die sterk leken op merkproducten, maar geen merknaam of typeaanduiding hadden. Aankoop via onbekende webshops of marktplaatsen is dan ook af te raden. Grote webwinkels als Amazon of gespecialiseerde aanbieders als Alternate bieden doorgaans meer transparantie en betrouwbaarheid.

Kies idealiter een model van een gerenommeerde fabrikant — bijvoorbeeld de Samsung 9100 Pro — dat bij voorkeur is getest door onafhankelijke bronnen. Controleer of er een officiële productpagina bestaat met het volledige typenummer én een compleet productgegevensblad. Essentiële specificaties zoals capaciteit, interface (SATA 6 Gbit/s, PCIe 5.0), vormfactor, TBW, garantie en IOPS moeten expliciet zijn vermeld. Als je deze gegevens vooraf verifieert, verklein je de kans op onaangename verrassingen en vergroot je de kans op een betrouwbare aankoop.

Elke NAND-flashcel heeft een beperkte levensduur: na enkele duizenden schrijf- of wiscycli is overschrijven niet meer mogelijk, al blijven gegevens vaak nog leesbaar. Ssd-controllers gebruiken wear leveling en foutcorrectie (ECC) om slijtage te spreiden, waardoor ssd’s in de praktijk vaak langer meegaan dan de opgegeven TBW-waarde.

Een kantoor-pc schrijft gemiddeld minder dan 20 GB per werkdag, goed voor zo’n 4,5 TB per jaar. Zelfs bij tienmaal zoveel belasting blijft een instapmodel met 240 TBW theoretisch meer dan vijf jaar bruikbaar. In deze prijsklasse is drie jaar garantie gebruikelijk; modellen als de Samsung 990 EVO Plus bieden meer duurzaamheid en langere garantie.

Wie regelmatig grote hoeveelheden data schrijft – zoals bij videobewerking of VM’s – kiest beter voor een model met expliciete uithoudingsspecificaties. Het ontbreken daarvan, gecombineerd met beperkte firmwareondersteuning, is een risico bij budget-ssd’s.

Met tools zoals CrystalDiskInfo kun je het schrijfvolume van een bestaande ssd meten. Dit helpt bij het inschatten van de belasting en het plannen van een passende upgrade.

Vrijwel altijd maken ssd’s met TLC- of QLC-flash gebruik van een snelle schrijfcache in SLC-modus. Deze buffer gebruikt een deel van de beschikbare capaciteit en kan, zolang de schijf grotendeels leeg is, enkele honderden gigabytes bedragen. Is de schijf bijna vol, dan blijft er soms minder dan 20 GB over. Zodra de cache vol is, daalt de schrijfsnelheid drastisch – bij sommige modellen tot onder de 100 MB/s, wat zelfs trager is dan bij moderne harde schijven. Binnen de cache liggen de snelheden vaak boven de 2 GB/s.

In de praktijk worden zelden grote hoeveelheden data ineens geschreven. Meestal verwerkt de ssd-controller kleine pakketten die na verloop van tijd van de cache naar het langzamere NAND worden verplaatst. Daardoor speelt de langdurige schrijfsnelheid zelden een rol bij doorsnee gebruik. Wie regelmatig grote hoeveelheden data wegschrijft, is beter af met een snellere ssd of een model met een grotere statische cache.

Sommige fabrikanten assembleren ssd’s met verschillende componenten, afhankelijk van de batch – zelfs bij identieke typeaanduidingen. Daarbij kunnen zowel de controller als de NAND-flash variëren, bijvoorbeeld tussen TLC en QLC, of tussen chips van verschillende leveranciers. Ook de firmware kan per variant verschillen.

De prestaties van één testexemplaar zeggen daardoor weinig over latere exemplaren. Verschillen in configuratie kunnen van invloed zijn op snelheid, IOPS, stroomverbruik, thermisch gedrag, compatibiliteit en levensduur. Fabrikanten zijn alleen gebonden aan de specificaties in het datasheet dat gold op het moment van verkoop. Controleer en archiveer deze informatie dus vooraf bij aankoop.

Ondanks hun lage prijs brengen goedkope ssd’s duidelijke beperkingen met zich mee. Ze bevatten vaak oudere NAND, trage controllers en missen doorgaans een DRAM-cache, wat merkbaar is bij langdurige schrijfoperaties. Ook ontbreekt het regelmatig aan firmware-ondersteuning en tools voor updates of diagnostiek.

Hopelijk biedt dit artikel voldoende handvatten om bij de aanschaf van een ssd op de relevante technische details te letten.