Kun je geen M.2 ssd kwijt op je moederbord ? De topklasse SATA-ssd’s heeft drie nieuwe leden: Samsung met zijn twee nieuwe aanwinsten uit de 860-serie en de MX500 van Micron-dochter Crucial. Het grootste verschil met de voorgangers zit hem in het 3D-flashgeheugen dat nu uit 64 lagen is opgebouwd.
Zowel Crucial als Samsung gaan bij hun nieuwe modellen SATA-ssd voor flashgeheugen in 3D met 64 lagen. Crucial’s MX500 en de Samsung 860 Evo gebruiken TLC-geheugen (Triple Level Cell, 3 bit per cel) en de Samsung 860 Pro gaat wederom voor het snellere MLC-flashgeheugen met twee bit opslagcapaciteit per cel. In 2017 kondigde Samsung QLC-geheugen aan (Quadruple Level Cell, 4 bit per cel), maar dat wordt hier nog niet toegepast. De MX500 werd aan het eind van 2017 voorgesteld in een versie met 1 TB en deze hebben we ook als testsample ontvangen. Ondertussen zijn er versies met 250 GB, 500 GB en 2 TB verschenen. En er zijn ook M.2-SATA-ssd’s met tot 1 TB aan opslagcapaciteit te krijgen.
Samsungs 860 Pro topmodel SATA-ssd is alleen in een normale 2,5″-versie te krijgen, de Evo is ook als M.2- of mSATA-ssd te krijgen voor in dunne notebooks. De capaciteit van de 2,5″-modellen gaat van 250 GB tot 4 TB, de notebook-varianten vallen met maximaal 2 respectievelijk 1 TB wat kleiner uit.
Samsung geeft vijf jaar garantie op de 860-reeks. Bij het Pro-model uit de eerdere serie was dit nog tien jaar. De garantie eindigt eerder als de maximale hoeveelheid weggeschreven data is bereikt. Die waarde is vergeleken met die van de voorganger wel flink opgeschroefd: per TB opslag ligt de endurance bij de Evo op 600 TB en bij de Pro op 1200 TB.
Normaal gezien houden ssd’s het een stuk langer uit dan dat. In onze duurtest van ssd’s viel een 256 GB 850 Pro pas uit na meer dan 9 PB aan schrijfacties. De MX500 biedt vijf jaar garantie en een endurance van 360 TB, maar zelfs deze waarde is flink hoger dan wat in veel gevallen wordt weggeschreven in vijf jaar.
Ssd: flashgeheugen en controllers
Het fabriceren van 3D-flashgeheugen is duurder dan van normaal geheugen. Volgens informatie van kenners binnen de branche is 3D-flashgeheugen pas lonend geworden met de overstap naar 64 lagen. Dit zou ook lagere prijzen kunnen betekenen. Analisten verwachten voor 2018 wat meer rust op de markt, ondanks dat er geen sprake is van een overschot.
Crucial gebruikt in zijn MX500 SATA-ssd de SM2258-controller. Deze heeft vier geheugenkanalen en kan zo vier flashchips tegelijk beschrijven. Samsungs nieuwe MJX-controller zou acht geheugenkanalen hebben en met een gefinetunede foutcorrectie werken. Maar meer details over de controller heeft Samsung nog niet prijsgegeven.
De controllers ondersteunen niet alleen de gangbare AES-versleuteling. Dankzij TCG/OPAL 2.0 kunnen de ssd’s met behulp van Microsofts Bitlocker worden gebruikt als versleutelde eDrive. Dit is vooral voor zakelijk gebruik van laptops een grote stap op veiligheidsgebied.
Snellere ssd
TLC-flashgeheugen is trager dan MLC-flash. Om de boel wat te versnellen gebruiken Crucial en Samsung bij de TLC-modellen een pseudo SLC-cache waarbij een deel van de opslag slechts met een enkele bit per cel wordt beschreven.
Crucial noemt deze techniek Dynamic Write Acceleration, Samsung noemt het Intelligent Turbowrite. De grootte van de cache hangt af van de totale capaciteit van de ssd. Bij de MX500 met 1 TB is dat ongeveer 30 GB, bij de 860 Evo is dat volgens Samsung 42 GB. Samsung gebruikt een klein deel van de reservecapaciteit van de ssd en een deel dat afhankelijk is van de grootte van de beschikbare opslagruimte.
Met behulp van de SLC-cache halen de TLC-modellen bij benchmarks vrijwel dezelfde performance als de 860 Pro met MLC. Die heeft geen SLC-cache nodig aangezien het flashgeheugen vlot genoeg is. Nadelen door het langzamere flashgeheugen merk je slechts in enkele gevallen, bijvoorbeeld bij het kopiëren van grote hoeveelheden data naar de ssd. Door het grotere aantal flashchips geldt dat niet bij de modellen vanaf 1TB. Alleen voor de twee kleinste modellen geeft Samsung aan dat de schrijfsnelheid inzakt tot ongeveer 300 MB/s na het vullen van de SLC-cache. Kleinere modellen van de MX500 hadden we tijdens de test niet voorhanden.
SATA-ssd blijft SATA
Bij de sequentiële datatransfers zien we bij alle drie de modellen SATA-ssd prima waarden: meer dan 560 MB/s bij lezen. Flashgeheugen en controllers kunnen misschien sneller zijn, maar de SATA-interface is de beperkende factor. Samsung wil de performance bij random access nog wat meer opschroeven, maar in de praktijk zul je daar weinig van merken. Zoals we in c’t 12/2017 beschreven loont de hogere prijs van een PCIe-ssd ten opzichte van een SATA-ssd alleen in specifieke gevallen. Het prijsverschil wordt echter steeds kleiner.
We hebben alle ssd’s twee keer gemeten: voor en na de updates tegen de Spectre en Meltdown-gaten. Er waren alleen verschillen die binnen de foutmarge vielen. Bij tragere cpu’s dan de door ons gebruikte Core i5-6500 kan dat er anders uitzien. Maar in de praktijk hebben de patches nauwelijks invloed op een SATA-ssd, anders dan bij snellere ssd’s (zie c’t 3/2018 voor meer informatie over de invloed van Spectre/Meltdown-patches op ssd-snelheden).
Geteste modellen
Crucial MX500
Crucial springt van de MX300 direct door naar de MX500. De 400 wordt overgeslagen vanwege de angst voor het getal 4 in Aziatische landen. Via de Crucial website worden de tools Crucial Storage Executive en de clonetool Acronis True Image aangeboden.
Ondanks het gebruikte TLC-geheugen haalt de MX500 hoge schrijf- en leessnelheden. Dit geldt dan zowel voor sequentiële als random toegang.
De endurance is vergeleken met de Samsungs een stuk lager, maar met tegen de 200 GB per werkdag is het voor de meeste gebruikers goed genoeg.
De capaciteit is de helft van de twee Samsungs hier getest, maar de prijs minder dan de helft.
+ snel
+ goedkoop
– relatief lage endurance
Samsung 860 Evo
De 860 Evo van 2TB die we getest hebben, kan in praktisch alle gevallen de duurdere 860 Pro bijhouden. Alleen de opgegeven endurance is lager.
Bij de 860 Evo-modellen met lagere capaciteit zakt bij schrijven over langere tijd de performance in door de pseudo SLC-cache. Als je vaak grote hoeveelheden data verplaatst, kun je beter de Pro-versie met MLC-geheugen pakken.
De prijzen voor de nieuwe Evo-modellen liggen al behoorlijk dicht bij de prijzen van de 850 Evo’s. Als de prijzen nog iets verder gaan zakken, wordt het verschil zo klein dat ze de op dit moment zeer populaire 850 Evo-serie als favoriet van de troon
gaan stoten.
+ snel
+ ook in M.2 en mSATA
+ hoge endurance
Samsung 860 Pro
Constant en langdurig hoge performance: dat belooft Samsung met de 860 Pro. Maar dat komt wel met een bijbehorend prijskaartje: het verschil tussen beide geteste 2TB-modellen is 300 euro. Bij de metingen gaan beide ssd’s vrijwel gelijk op. De meerprijs is alleen de moeite voor de hogere endurance en de geruststellende gedachte dat je robuust MLC-flashgeheugen in je ssd hebt zitten. De grotere capaciteiten van de 860 Pro zijn meer om mee te patsen dan nuttige extra geldbesteding.
Ook de extra’s zijn identiek aan wat bij de 860 Evo wordt meegeleverd: de eigen clonetool van Samsung om je besturingssysteem te migreren vanaf je oude schijf en de ssd-beheertool Magician.
+ snel
+ zeer hoge endurance
– behoorlijk prijzig
Shoplinks, uitvoeringen en winkelprijzen
Crucial MX500 1 TB circa 250 euro, 250 GB circa 80 euro, 500 GB circa 125 euro, 2 TB circa 500 euro
Samsung 860 Evo 2 TB circa 470 euro, 250 GB circa 80 euro, 500 GB circa 120 euro, 1 TB circa 240 euro, 4 TB circa 1225 euro
Samsung 860 Pro 2 TB circa 750 euro, 256 GB circa 120 euro, 512 GB circa 200 euro, 1 TB circa 400 euro
Conclusie
Crucial en Samsung waarderen vooral bestaande modellen op, maar dan wel goed. De verschillen tussen de drie modellen zijn klein. De MX500 heeft vooral de gunstiger prijs als voordeel, de 860 Pro heeft weer een zeer goede endurance. Maar de gehalveerde garantie ten opzichte van het vorige model kan wat klanten wegjagen. Bij de performance liggen de 860 Evo en 860 Pro dicht bij elkaar. Alleen bij modellen van 500 GB of minder is het de moeite waard om voor het Pro-model te gaan.
(Lutz Labs / Alieke van Sommeren, c’t magazine 4/2018)
