Test van 8 SATA- en PCIe-ssd’s

Noud van Kruysbergen
0

Inhoudsopgave

Een ssd is de beste manier om een pc sneller te maken. Je kunt voor een betaalbare sata-ssd gaan of wat meer geld uitgeven en een versie met PCIe nemen.

Harde schijven zijn uit, ssd’s zijn in. De schijven met flashgeheugen zijn per gigabyte nog wel steeds duurder dan oude magneetschijven, maar ze versnellen je computer behoorlijk. Als je eenmaal gewend bent aan een ssd, wil je écht niet meer terug. Een sata-ssd met genoeg opslagruimte voor een gemiddelde desktop-pc (240 GB) is al te koop vanaf zestig euro. Een ssd met PCIe-interface is iets duurder, maar ook sneller.

We hebben acht ssd’s in huis gehaald. De modellen met sata-interface zijn de Crucial MX300, Kingston SSDNow UV400, Plextor M7VC, Plextor M7VG, Samsung 750 Evo en de Sandisk Z49. De Toshiba OCZ RD 400 en de Zotac Sonix hebben een PCIe-aansluiting.

Nieuw, vernieuwd en bestaand

De Crucial MX300 is de opvolger van de MX200. Op dit moment is die ssd alleen beschikbaar met een opslagcapaciteit van 750 GB, maar in de loop van het jaar komen daar nog andere modellen bij. Crucial gebruikt bij de MX300 voor het eerst 3D-NAND-geheugen dat wordt gemaakt door een samenwerking van moederbedrijf Micron en Intel, oftewel Intel Micron Flash Technologies (IMFT). De ssd had al eerder beschikbaar moeten zijn, maar door problemen met de firmware heeft het wat langer geduurd. Hoewel de MX-serie boven de goedkopere BX-serie gepositioneerd is, gebruikt Crucial voor de MX300 toch goedkoop TLC-geheugen. Een duurder model met 3D-MLC-geheugen staat op de planning.

Kingston legt met de SSDNow UV400 de nadruk op een zo laag mogelijke prijs. De versie met 240 GB is al voor 65 euro te krijgen. Kingston heeft daar de mainstream Marvell 88SS1074-controller plus goedkoop TLC-geheugen ingestopt. In de Plextor M7V zit dezelfde controller. De geteste 256GB-versie kost ongeveer 80 euro. De uitvoering met 128 GB opslagruimte kost zo’n 50 euro, slechts een paar euro meer dan de 120GB-versie van de Kingston SSD.

De M7V is ook in een M.2-sata-versie verkrijgbaar die qua technische specificaties nauwelijks verschilt van de 2,5″-versie. We hebben beide uitvoeringen benchmarks laten draaien. Normaal gesproken zijn de cellen van ssd’s met TLC-geheugen 1000 keer te herschrijven. Plextor geeft echter een wiscyclus van 2000 aan en maakt reclame voor een enorm hoge endurance van 320 TB. Dat wordt mede mogelijk door een techniek die bij Plextor bekend staat als NANDEdge en die een zeer slimme foutcorrectie bevat.

TLC-NAND

Samsung wil ook meedoen in de instapmarkt voor ssd’s. Dat lijkt ons de enige reden waarom ze nog een model onder de 850 Evo hebben uitgebracht. De 750 Evo is goedkoper en minder goed uitgerust. Ook krijgt hij geen vijf, maar slechts drie jaar garantie. Samsung gebruikt niet het moderne 3D-NAND, maar platte TLC-cellen. De 750 Evo is sinds begin dit jaar verkrijgbaar met 120 of 250 GB. Sinds kort is er ook een versie met 500 GB.

Ook SanDisk gebruikt bij zijn Z410 plat TLC-NAND. Volgens de specificaties is de Z410 vooral bij random access wat traag. Net als bij veruit de meeste andere goedkope ssd’s wordt sequentieel schrijven opgekrikt door een SLC-cache.

Ssd’s met een PCIe-interface en het daarvoor bedoelde NVMe-protocol zijn sneller dan sata-ssd’s. De hier geteste schijven gebruiken vier snelle PCIe 3.0-lanes, in theorie kun je daar 4 GB/s mee halen. Als je boot vanaf een PCIe-ssd, moet je wel een modern moederbord met UEFI-BIOS-ondersteuning voor NVMe hebben.

M2-adapter

Toshiba stuurde ons de OCZ RD400 PCIe-ssd, die in verschillende versies verkrijgbaar is: als kaart voor in een PCIe-slot en als M.2-kaartje, beide in groottes tot 1 TB. Aangezien de insteekkaart alleen dient als adapter voor de M.2-module, hebben we de ssd van de insteekkaart geschroefd en ook in het M.2-slot van ons testmoederbord (Asus Z170 pro Gaming) gemeten. De resultaten waren een tikje minder dan die via het PCIe-slot, waar de ssd ook een beetje gekoeld wordt door een warmtegeleidend plaatje. Daardoor wordt hij bij een flinke belasting niet zo warm en hoeft hij zijn snelheid vrijwel nooit omlaag te schroeven.

Zotac is nieuw in ssd-land. Het merk is tot nu toe vooral bekend door zijn grafische kaarten en mini-pc’s en komt nu dus met de snelle PCIe-ssd Sonix. Onder het dikke koellichaam zit geen M.2-ssd, de chips zitten op de insteekkaart gesoldeerd.

TLC-geheugen en 3D-NAND

Momenteel is TLC-geheugen (Triple Level Cell) het goedkoopst. Dat kan drie bit per cel opslaan, MLC-flashgeheugen daarentegen twee. Flashgeheugen dat in lagen is opgebouwd, heeft als voordelen een groter mogelijke capaciteit en een kleiner chipoppervlak. Ook moeten ze erg robuust zijn. Samsung loopt op dit gebied voorop met 3D-NAND, dat al een tijdje wordt gebruikt in de modellen van de 850-serie. Nu staan ook IMFT en de twee andere grote fabrikanten – SanDisk/Toshiba en SK Hynix – op het punt dat te gebruiken. Consumenten zullen dat prima vinden, want de prijzen zullen daardoor alleen maar verder dalen.

TLC-geheugen heeft echter een kortere levensduur dan MLC-geheugen. In deze test is Plextor de enige die aangeeft hoe vaak een enkele cel gewist mag worden. Meestal is dat echter slechts duizend keer. Bij MLC-geheugen wordt vaak drieduizend keer als verkoopargument genoemd. Nog een stukje degelijker is SLC-NAND. Daarbij wordt slechts één bit per cel opgeslagen, maar zijn 100.000 wiscycli mogelijk. Het is wel veel duurder om te maken. Zelfs bij enterprise-ssd’s komt SLC nog maar zelden voor. Moderne ssd-controllers overtroeven de vermeende voordelen van SLC door verbeterde algoritmes voor wear leveling, foutcorrecties bij RAID en de hogere opslagcapaciteit van MLC en TLC.

Alle sata-ssd’s in deze test gebruiken TLC-geheugen, maar de twee PCIe-ssd’s werken met MLC-flashgeheugen. Daardoor heeft de Toshiba een goede houdbaarheid van net geen 300 TB. De Zotac heeft daarnaast zelfs een meer dan dubbele endurance. De sata-ssd’s halen met uitzondering van de Plextor veel lagere waarden. Helemaal onderaan staan de Samsung en Crucial. In de praktijk kunnen ssd’s meestal veel meer data aan dan de endurancewaarden suggereren. Toshiba geeft vijf jaar garantie op de RD400, maar Zotac net als bij ssd’s met TLC maar drie jaar.

Sneller maken

Een afzonderlijke flashchip kun je snel lezen, maar langzaam beschrijven. Dat is vooral het geval bij het goedkope TLC-geheugen. De fabrikanten hanteren meerdere methoden om het schrijven te versnellen. Ze gebruiken een DRAM-cache van zo’n 1 MB per GB aan ssd-capaciteit. Kleine schrijftaken worden door die cache volledig opgevangen.

Daarnaast zetten veel fabrikanten een deel van het flashgeheugen in een snelle SLC-modus. In plaats van drie bit wordt dan per cel nog maar één bit opgeslagen, maar dan wel een flink stuk sneller. Als de ssd het even rustig heeft, worden de data vervolgens verplaatst naar het langzamere flashgedeelte. Een aantal fabrikanten reserveren voor de SLC-cache een deel dat afhankelijk is van de totale capaciteit van de ssd. Bij Plextor is dat drie gigabyte, andere fabrikanten gebruiken een dynamische grootte. Het gaat altijd om meerdere gigabytes. Bij een grote kopieeractie kun je met de Verkenner echter zien dat die pseudo- SLC-cache op een gegeven moment volloopt: de sequentiële overdrachtssnelheid daalt dan behoorlijk – soms zelfs onder de 200 MB/s, het niveau van een snelle magneetschijf.

Een derde optie om een ssd sneller te laten schrijven is door zoveel mogelijk geheugenchips te gebruiken in combinatie met een controller die meerdere chips parallel aanstuurt. De meeste ssd-controllers gebruiken tot vier geheugenkanalen, de controller van de Sonix daarentegen acht. Bij kleine ssd’s (met bijvoorbeeld 120 GB opslag) wordt vaak maar één flashchip gebruikt. Dan werkt die versnellende truc dus niet.

Snelheid van de ssd’s

Een sata-ssd is duidelijk sneller dan een normale harde schijf, maar je kunt er nog meer snelheid uithalen. De snelste sata-ssd’s worden bij maximaal 550 MB/s afgeremd door de interface, maar PCIessd’s kunnen die snelheid al halen met een enkele PCIe 3.0-lane. De geteste ssd’s hadden vier van die lanes tot hun beschikking, waardoor niet de interface maar de controller en het flashgeheugen de remmende factor waren. Met onze benchmark hebben we snelheden tot 2,5 GB/s gemeten.

Veel belangrijker om een pc een stuk sneller te maken zijn het aantal gelijktijdige input en output operations per second (IOPS). Die profiteert echter niet zo veel van de snellere PCIe-interface. De performance van de OCZ RD400 en de Sonix is duidelijk meer dan 100.000 IOPS, maar in de praktijk zijn dat soort waarden alleen relevant voor een klein aantal toepassingen zoals databases. Elke moderne ssd, of dat nu een sata- of PCIe-versie is, biedt duidelijk meer IOPS-performance dan een normale harde schijf.

ssd_meetresultaten

Crucial MX 300 ssdCrucial MX 300

+ hoge snelheid

+ eDrive-compatibel

+ laag energieverbruik

De eerste ssd van Crucial met 3DNAND levert hoge schrijf- en leessnelheden. Hij is alleen verkrijgbaar met 750 GB en daardoor niet voor iedereen even interessant. De ssd ondersteunt versleuteling met AES en is door TCG OPAL 2.0 en IEEE 1667 bij Windows te gebruiken als eDrive. In de doos zit ook een voucher voor een volledige versie van Acronis TrueImage, zodat je de bestanden van je oude schijf makkelijk kunt overzetten naar de nieuwe ssd.

 

Kingston SSDNnow UV400 ssdKingston SSDNow UV400

+ goedkoop

– hoog idle energieverbruik

– lage schrijfsnelheid

De Kingston SSDNow UV400 is in deze test de goedkoopste 500GB-ssd. Dat is terug te zien in de meetresultaten. Na enkele seconden volledige belasting zakt de schrijfperformance al in. Voor normaal desktopwerk is dat niet zo erg, maar videobewerking kun je er beter niet mee doen. De tool die we van de website van Kingston hebben gedownload herkende de ssd niet: misschien was de UV400 op het moment van testen nog te nieuw.

 

 

Plextor M7V ssdPlextor M7V

+ 2,5″- en M.2-versie

– gemiddelde schrijfperformance

– hoog idle energieverbruik

Plextor biedt zijn M7V in twee versies: een 2,5″- en een M.2-uitvoering. De M.2-versie is wat trager bij het lezen, maar schrijft daarentegen weer wat sneller. De resultaten zijn al met al gemiddeld. Door de Plex Turbo-software kun je een deel van het werkgeheugen gebruiken om de ssd sneller te laten schrijven. Krijg je dan echter met stroomuitval te maken, dan ben je wel je data kwijt.

 

 

Samsung 750 Evo ssdSamsung 750 EVO

+ hoge leessnelheid

– laag idle energieverbruik

– lage endurance

De instapper uit de stal van Samsung kost iets minder dan de populaire 850 Evo en is slechts een klein beetje trager. In de praktijk merk je daar niets van. De Samsung ssd-tool Magician en de software om over te stappen kun je ook bij deze goedkope ssd gewoon gebruiken. Als je de bestanden met Bitlocker wilt versleutelen, is de 750 Evo de goedkoopste ssd die dat kan. De lagere endurance is bij normaal desktopgebruik en bij laptops geen probleem.

 

 

Sandis Z410 ssdSanDisk Z410

+ laag idle energieverbruik

– lage endurance

– lage schrijfsnelheid

De Z410 van SanDisk is een doorsnee-ssd die kopers probeert te lokken met een lage prijs. Bij het schrijven (zowel sequentieel als random) doet de schijf het in de test echter het slechtst. Voor een simpele desktop-pc is deze ssd daarmee goed genoeg, mits je niet met flinke afbeeldingen of video’s aan de slag gaat. De ssd heeft een keurig laag idle energieverbruik.

 

 

 

Toshiba OCZ RD400 ssdToshiba OCZ RD400

+ lange garantie

+ hoge schrijf- en leesperformance

– prijzig

De RD400 is de snelste ssd in de test. Het is wel wat verwarrend dat de namen Toshiba en OCZ door elkaar gebruikt worden. SSD Utility, de tool om een ssd veilig te wissen, draagt alleen de naam OCZ. Voor moederborden met een NVMecompatibel M.2-slot kun je ook de M.2-versie nemen, die is verder hetzelfde, maar alleen een paar tientjes goedkoper.

 

 

 

Zotac Sonix ssdZotac Sonix

+ zeer hoge endurance

+ zeer hoge performance

– prijzig

Zotac beleeft met de Sonix een uitstekend ssd-debuut. De PCIe-ssd haalt 2 GB/s bij lezen. Ondanks het grote koellichaam zakt de snelheid bij langdurige schrijfacties een beetje. Bij Windows 10 mislukte het installeren van de Zotac NVMe-driver, zodat we de standaard Windows-driver moesten gebruiken. Daardoor kun je de ssd met Windows 10 niet veilig wissen.

 

 

Conclusie

ssd_overzicht

Een sata-ssd voldoet voor een desktop-pc meer dan prima. Die betaalbare ssd’s zijn ondanks de wat mindere schrijfprestaties altijd nog flink sneller dan een harde schijf. Als je je pc niet alleen als veredelde typemachine gebruikt maar met bijvoorbeeld videomontage veel bestanden aanmaakt, moet je de endurance in de gaten houden. Bij de sata-modellen is de Plextor in dat opzicht het beste, gevolgd door Kingston en SanDisk. De PCIe-ssd’s zijn zowel in prijs als performance van een andere categorie. Hun schrijfperformance ligt stukken hoger, maar je hebt er ook een modern moederbord voor nodig. De ssd van Zotac is door zijn goede endurance het beste als je veel typt. De Toshiba is vooral snel bij het sequentieel lezen. Dat is handig bij het bufferen van data. Maar ook als je een fanatiek gamer bent, merk je ten opzichte van een sata-ssd nauwelijks verschil.

(Lutz Labs/Alieke van Sommeren)

Meer over

SSD

Deel dit artikel

Noud van Kruysbergen
Noud van KruysbergenNoud heeft de 'American Dream' doorlopen van jongste bediende tot hoofdredacteur van c't, waar hij zo veel mogelijk de diepgang, betrouwbaarheid en diversiteit wil bewaken.

Lees ook

Cooler Master Tempest GP27U review: monitor met miniLED-technologie

In deze review bekijken we de Cooler Master Tempest GP27U, een premium 4k, 27-inch monitor. Deze monitor beschikt over miniLED-achtergrondverlichting ...

Bambu Lab A1 Mini review: gunstig geprijsde 3D-printer die klein & fijn is

3D-printen is nog steeds geen gemeengoed. Om het voor het grote publiek toegankelijk te maken, moet de prijs omlaag en het gebruiksgemak omhoog. De ni...

0 Praat mee
avatar
  Abonneer  
Laat het mij weten wanneer er