Koptelefoons met Active Noise Cancelling getest

Even een schakelaar omzetten en al het geluid om je heen is verdwenen. Dat is het beeld dat veel gebruikers van Active Noise Cancelling-koptelefoons hebben. Helaas, zelfs bij de beste koptelefoon met ANC is dat niet het geval. Toch kan een goede hoofdtelefoon met ANC meer dan voldoende omgevingsgeluid wegfilteren om ervoor te zorgen dat je van muziek kunt genieten zonder dat je het volume hoeft op te schroeven. Wij hebben modellen getest van de merken 233621, Auna, Bang & Olufsen, Bose, Creative, Jabra, JBL, Sennheiser en Sony.

Deze modellen zijn nog goed verkrijgbaar, maar we hebben ook zeven nieuwere modellen koptelefoon met active noise cancelling getest. De term ‘Active Noise Cancelling’ (ANC) wekt de indruk dat dit soort koptelefoons het omgevingsgeluid volledig laten verdwijnen, maar dat lukt niet helemaal. Eigenlijk zou een term als ‘Active Noise Control’ of ‘Active Noise Reduction’ de lading beter dekken. Het omgevingsgeluid wordt namelijk wel behoorlijk beperkt.

Om het omgevingsgeluid te onderdrukken, wordt dit met behulp van microfoontjes opgenomen en digitaal omgekeerd. Hiermee wordt een soort ‘antigeluid’ verkregen, dat vervolgens bovenop het muzieksignaal wordt gelegd om de herrie van buitenaf op te heffen. Of dat ook goed lukt, is afhankelijk van de toonhoogte van het geluid. Lage frequenties zijn het makkelijkst weg te filteren. Het compenseren van hoogfrequent geluid is extreem lastig, omdat de manier waarop je die storende geluiden waarneemt snel verandert als de positie van je hoofd ook maar een klein beetje verandert.

Het aan active noise cancelling ten grondslag liggende principe is behoorlijk oud, het eerste patent werd in 1936 gepubliceerd. De eerste praktische toepassingen waren koptelefoons voor piloten, die ervoor moesten zorgen dat de bemanning met elkaar kon communiceren zonder te worden overstemd door het lawaai in de cockpit. Pogingen om ANC-technologie toe te passen in auto’s en vliegtuigen waren op zich succesvol, maar economisch niet rendabel. Hoe groter de ruimte die gedempt moest worden, hoe meer moeite je moet doen om ervoor te zorgen dat het antigeluid geen storende artefacten produceert. Het systeem werkt dan ook het beste in kleine ruimtes. Gelukkig is de oorschelp van een hoofdtelefoon een behoorlijk kleine ruimte.

Voor actieve ruisonderdrukking registreert de hoofdtelefoon met zijn ingebouwde microfoons welk geluid van buitenaf binnenkomt en probeert deze golfvorm met een precies omgekeerde golfvorm op te heffen.

Tot zover de theorie. Tijdens de voorbereiding van onze serie artikelen over het importeren van luxere artikelen uit China vroegen verschillende collega’s zich af of er bij ANC-hoofdtelefoons ook alternatieven waren voor de tamelijk kostbare modellen van Bose en consorten. Bij onze zoektocht naar goedkope modellen hebben we tig online recensies beoordeeld. We besloten de interessantste modellen te bestellen en te vergelijken met de gevestigde namen. Niet veel later hadden we tien grote afsluitende ANC-hoofdtelefoons in huis met prijskaartjes variërend van 40 tot 400 euro. Om ze goed aan de tand te voelen hebben we ze stuk voor stuk in onze kantooromgeving en serverruimte.

Voor een eerdere grote vergelijking van koptelefoons is een van onze redacteuren destijds in het vliegtuig gestapt. Achteraf ontdekten we dat we dat onze serverruimte eigenlijk hetzelfde soort herrie produceert als in een vliegtuig. De ventilatoren zorgen voor een hoogfrequent geruis en in het middentonengebied hoor je het geratel van de vele harde schijven. Lage tonen worden veroorzaakt door het koelsysteem, waarvan het gebulder tot diep in het sub-laag zakt. Die serverruimte heeft een paar belangrijke voordelen. We kunnen dan steeds dezelfde testomgeving gebruiken die we zonder security checks kunnen betreden, wanneer en hoe lang we maar willen …

Met uitzondering van twee modellen met AAA-batterijen hebben alle hoofdtelefoons vast ingebouwde accu’s die je met een micro-usb-kabel kunt opladen. De goedkopere modellen sluit je met een kabel aan op je mediaspeler of telefoon. De duurdere versies werken draadloos. Bij die modellen wordt ook een audiokabel meegeleverd, zodat je ze bijvoorbeeld kunt aansluiten op het audiosysteem in een vliegtuig.

De Active Noise Cancelling Headphone met ‘Super Bass’ van Insermore wordt ook verkocht als ‘Airline Aviation Headset’. Hierbij maakte de prijs ons al wantrouwig. Bij diverse Chinese webshops vind je hem voor ongeveer 40 dollar en ten tijde van de test hebben wij hem voor slechts 26 dollar kunnen scoren. Bij Amazon is hij te koop onder het merk MonoDeal voor 40 euro.  Het enige lovenswaardige aan ons testexemplaar was het draagcomfort. De plastic headset maakt geen robuuste indruk, de klank is dof en de bas is matig. De noise cancelling werkt alleen bij middentonen in een vrij smal frequentiebereik. Hoge en lage tonen komen bijna ongehinderd door. Om die reden hebben we hem ook weggelaten uit de tabel.

De op AAA-batterijtjes werkende 233621 H501 – wij hebben het ook niet bedacht, 233621 is echt een merknaam – belooft op de verpakking “ninetytwo percent noise reduction”. We vonden hem bij een Chinese webshop voor 95 dollar. Uiterlijk doet hij niet geheel toevallig denken aan de oudere modellen van de Bose QuietComfort-serie. De klank is echter wat dunnetjes en ook de ANC haalt het bij lange na niet bij de klassiekers van Bose. Bij bassen en middentonen werkt de geluidsonderdrukking op zijn best middelmatig en in het hoog merk je dat er te weinig passieve demping is. Online lazen we erg goede reviews door consumenten, maar we vragen ons echt af wat deze amateurs gerookt hebben.

Eenzelfde teleurstelling hadden we bij de bluetooth headset Auna BNC-10, die na de test van een tijd geleden nog in ons redactiearchief lag. In eerste instantie lijkt de hoofdtelefoon prima te klinken, maar na een poosje gingen we ons ergeren aan de overdreven hoge tonen en het ongedifferentieerde en rommelige basgeluid. De noise cancelling ruist erg sterk, maar werkt nauwelijks.

Met bovenstaande in het achterhoofd zou je hopen dat een serieus merk toch wel beter presteert. Voor ongeveer 120 euro kom je dan bijvoorbeeld uit bij de Creative Aurvana ANC. Die lijkt echter als twee druppels water op de eerdergenoemde 233621 H501. Ook de noise cancelling was net zo teleurstellend en het geluid bleek zelfs een tikje slechter met opnieuw een dunne klank. Toegegeven, de Creative is niet erg duur, maar eigenlijk koop je voor dat geld gewoon een simpel Chinees product met een ander logo. Wel krijg je betere garantie en service dan bij een gemiddelde Chinese webshop.

Verschillende merken, dezelfde binnenkant: de ANC-modellen van 233621 en Creative zijn praktisch hetzelfde. Het verschil zit hem alleen in de afdekkapjes.

De Sony MDR-ZX770BN is maar iets duurder dan de Creative Aurvana ANC, maar biedt duidelijk meer waar voor zijn geld. De klank is behoorlijk evenwichtig, al is de bas wat zwak. De ANC ruist vrij zachtjes, maar werkt slechts middelmatig. Vooral in het hoog komt er nog veel van de buitenwereld binnen, omdat er niet genoeg passieve demping is. Het is leuk dat de hoofdtelefoon met een druk op de knop de optimale ANC-modus kan kiezen, maar dat voegt dan niet zo heel veel toe.

Voor net iets meer geld vind je de bekabelde Jabra Vega en de draadloze Plantronics Backbeat Pro, die allebei stevig ruisen en de bas te zwaar benadrukken. De nieuwe BackBeat Pro 2 schijnt daarin beter te zijn, maar die hebben we nog niet kunnen testen.

De bluetooth-hoofdtelefoon JBL Everest Elite 700 kost zo’n 250 euro, maar voor dat geld ruist hij behoorlijk hard en valt de ANC vooral in het lagere frequentiebereik tegen. Hoge en lage tonen worden bij de muziekweergave duidelijk benadrukt, maar komen toch onvervormd door.

Voor zo’n 280 euro koop je de draadloze Sony MDR-100ABN. Die klinkt net zo zuiver als de JBL Elite Everest, alleen net wat natuurlijker. De noise cancelling ruist nog minder dan bij de Sony MDRZX770BN, is een stuk effectiever en werkt ook bij lagere frequenties. Er zijn maar twee minpunten: heb je grotere oren, dan worden ze in de krappe oorschelpen van de Sony snel warm. Daarnaast hoorden we bij het testexemplaar een constante zoemtoon in het rechter kanaal bij het afspelen via bluetooth.

Met diverse knopjes en hendeltjes bedien je de belangrijkste functies van de hoofdtelefoon en een via bluetooth gekoppelde bron. Hier zie je de Sony MDR-ZX770BN. Aan de rechterkant zitten de aansluitingen voor een audiokabel en een micro-usb-kabel om de accu van de hoofdtelefoon mee op te laden.

Vanaf hier wordt het allemaal serieus duur. De Bose QuietComfort 35 kost ongeveer 380 euro, maar is over de grens voor zeker vijftig euro minder verkrijgbaar. Desalniettemin is dat nog steeds veel geld. De ANC van Bose wordt vaak beschouwd als de absolute top en als referentie. Tot voor kort slaagden concurrenten er niet in om het diepe gebrom van een vliegtuigmotor te onderdrukken. Inmiddels is Bose niet meer de enige die dat kan.

Door bij het ontwerp van de hoofdtelefoon consequent op ANC te focussen is de geluidskwaliteit duidelijk wat achtergebleven. Bassen zijn wat ongedifferentieerd en het afgezwakte midden laat strijkers verbleken. Als bluetooth koptelefoon moet hij het doen zonder de AptX-codec, waardoor het voor Android-gebruikers slimmer is om de bedrade QuietComfort 25 te gebruiken en tientallen euro’s op zak te houden. Met een iOS-apparaat kun je de AAC-codec gebruiken en krijg je wel hoogwaardig geluid.

De lichte bouw en de manier waarop ANC werkt bij Bose hebben samen een belangrijke achilleshiel: storende hoogfrequente geluiden worden door de koptelefoon zowel passief als actief geen strobreed in de weg gelegd. Bij de QC 25 zorgde dat in onze test voor de irritante situatie dat onze testpersoon tijdens het vliegen inderdaad helemaal geen last had van het motorgeluid, maar wel woord voor woord een gesprek kon volgen tussen twee mensen die vier rijen verderop zaten. Zonder ANC werd dat gesprek verstomd door het motorgeluid. En voor sommigen nog veel erger: het gehuil van een baby wordt eerder versterkt dan gedempt. Volgens Bose is dat juist een belangrijke feature. Zo kun je nog met anderen – zoals het cabinepersoneel – praten zonder dat je het apparaat van je hoofd hoeft te nemen.

De concurrentie heeft een mooiere oplossing voor dit ‘probleem’. Als je bij de Sony MDR-1000X je handpalm over de rechter oorschelp houdt, schakelt de elektronica van de hoofdtelefoon de muziek even uit en geven de microfoons het geluid van de buitenwereld door. Dan kun je de stewardess gewoon verstaan, maar ook je buurman die meent dat die hand op je oor er wel heel vreemd uitziet. Dankzij AAC en AptX zorgt de Sony voor goed geluid in combinatie met zowel Android- als iOS-toestellen. Je bedient de weergave met een touchpad in de rechter oorschelp, waarbij je de noise cancelling met de speciale ‘optimizer’ aan het omgevingsgeluid kunt aanpassen. In de meeste situaties levert deze optimizer geen enorme verbetering op. Alleen in onze serverruimte werd het diepe brommen van de koeling ineens veel sterker gedempt.

Over het geluid hebben we niets te klagen. De hoofdtelefoon benadrukt de bassen wel een beetje, maar verder hebben we weinig aan te merken. Helaas heeft Sony de ontstoring niet helemaal goed op orde. Als er een telefoon in de buurt is die zich aanmeldt op het netwerk, hoor je de kenmerkende storende geluiden in je hoofdtelefoon. Tijdens lange treinreizen kan dat vervelend zijn. En voor mensen met flaporen is hij net wat krap gebouwd. Oh ja, hij kost maar liefst vierhonderd euro.

De topmodellen onder de ANC-hoofdtelefoons: Bose QuietComfort 35 (rechts), Sennheiser PXC 550 Wireless (links) en Sony MDR-1000X (onder).

Wat prijs betreft, is het bij de Sennheiser PXC 550 Wireless niet veel beter. Ook hier heeft de rechter oorschelp een touchpaneel waarmee je het volume regelt en de weergave bedient. Tik je er twee keer op, dan wordt het geluid van buiten even doorgelaten – maar dat ziet er net zo maf uit als bij de Sony MDR-1000X. Standaard klinkt de hoofdtelefoon wel erg neutraal. Dat is prettig voor klassieke muziek, maar voor dance zou je flink met een equalizer aan de gang moeten voordat je er een serieuze bas uit weet te krijgen.

Met een klein knopje op de rechter oorschelp komt het toch nog allemaal goed. Een ietwat streng klinkende dame vertelt je dan dat de koptelefoon in de modus ‘Club’ staat en je hoort volle bassen en heldere hoge tonen, zonder dat het geluid ongedifferentieerd gaat rommelen of schel gaat klinken. Met de app CapTune voor Android en iOS kun je zelf presets samenstellen die vervolgens in de hoofdtelefoon worden opgeslagen.

De noise cancelling heeft twee standen. In de eerste stand varieert de werking afhankelijk van het omgevingsgeluid. Maar stevig omgevingsgeluid met lage bromtonen filtert de PXC 550 pas goed weg in de tweede stand. Onder de streep loopt de ANC ongeveer gelijk op met die van de Sony MDR-1000X.

Maar er zijn ook minpunten. Voor goed geluid via bluetooth ondersteunt de Sennheiser alleen AptX en geen AAC, waardoor hij voor iOS-gebruikers minder interessant wordt. Je kunt het apparaat ook – net als alle andere bluetooth-modellen die we hier behandelen – met een kabel aansluiten. Dat is handig voor in het vliegtuig, maar als je dat altijd doet, kun je net zo goed de PXC 480 kiezen voor honderd euro minder.

Toen we toch bezig waren, hebben we ook enkele in-ears en een on-ear koptelefoon met noise cancelling getest. On-ears liggen echt op je oor en omsluiten ze niet zoals de over-ears dat doen, waardoor ze een minder goede passieve demping hebben. Daardoor werkt de ANC van de draadloze Bang & Olufsen BeoPlay H8 (ca. 430 euro) voor de middentonen best goed, maar laat hij te veel hoge tonen door.

De geluidsonderdrukking in lagere frequenties is niet zo goed als bij de topmodellen van de concurrentie, maar muziek met stevige bassen komt luid en duidelijk door omdat de BeoPlay H8 dit frequentiebereik sterk benadrukt. Het geluid klinkt zeker niet slecht, maar dat is wel een kwestie van smaak.

Het benadrukken van het basgeluid is standaard bij Bang & Olufsen. De in-ears BeoPlay H3 ANC (ca. 180 euro) klinken net zoals de on-ears. Je zou verwachten dat in-ears het omgevingsgeluid goed wegfilteren omdat je ze direct in het gehoorkanaal steekt, maar bij de BeoPlay H3 ANC kwam nog erg veel diep laag door de ANC heen.

Bij de H3 ANC en ook bij de in-ears van Bose en Sony zit de accu die nodig is voor de verwerking van het signaal in een klein kastje aan de kabel, dicht bij de stekker. Bij de Sony MDR-EX750NA (ca. 140 euro) vallen de microfoontjes aan de buitenkant van de oordopjes nogal op. De geluidsreductie is middelmatig, maar vertoont geen zwaktes in bepaalde frequentiegebieden. Bij de Bose QuietComfort 20 (ca. 280 euro) is dat een ander verhaal. Die dempt het midden en laag wel goed, maar laat schelle hoge tonen bijna ongehinderd door. Bij in-ears is het al bijzonder knap dat dat gelukt is.

Bij geen enkele andere productcategorie is het zo duidelijk dat je bij aankoop niet moet bezuinigen. Zeker bij hoofdtelefoons met noise cancelling geldt de uitspraak van Benjamin Franklin: “The bitterness of poor quality remains long after the sweetness of low price is forgotten”. Alle geteste koopjes vallen tegen door de gebrekkige onderdrukking. Zelfs de middenklassers kunnen ons op de lange termijn niet overtuigen.

Wil je absolute stilte en toch de hand op de knip houden, dan kun je beter op zoek gaan naar goede gehoorbescherming. Met kleine oordopjes worden de laagste frequenties niet zo goed gereduceerd als met een koptelefoon met ANC, maar ze dempen meestal wel gelijkmatig. Betere gehoorbescherming koop je al voor zo’n dertig euro.

Een goede koptelefoon met echt goede ANC is hartstikke duur, maar zijn geld zeker waard. Koop je een goedkoop model, dan wil je later toch een betere en geef je onder de streep meer uit dan wanneer je meteen een goed exemplaar aanschaft. Als je ooit een koptelefoon met goede noise cancelling op je hoofd hebt gehad, wil je geen goedkoper model meer. Als je toch nog wat wilt besparen, kun je beter voor de versie zonder bluetooth kiezen dan voor een goedkoper draadloos model.

De topmodellen van Bose, Sennheiser en Sony staan op ongeveer hetzelfde niveau, ware het niet dat iedere fabrikant zijn eigen minpunten heeft. De Bose QuietComfort 35 laat bijvoorbeeld teveel geluid door in het hogere frequentiebereik en daar komen het niet zo evenwichtige geluid en het ontbreken van AptX-ondersteuning nog bij.

De Sennheiser PXC 550 Wireless laat noch bij de weergave, noch bij de noise cancelling steekjes vallen, maar door het ontbreken van de AAC-codec is hij minder geschikt voor iPhone-gebruikers. De Sony MDR-1000X doet het weer uitstekend wat betreft noise cancelling en ondersteunde codecs, maar is niet goed ontstoord en zit iets te dicht op de oren om ook voor langere tijd comfortabel te zijn.

(Gerald Himmelein / Ton Heijnen)