Goedkope grafische kaarten met 4K voor kantoor-pc’s

Marco den Teuling
0

Inhoudsopgave

Goedkope grafische kaarten met ondersteuning voor 4K-beelden passen ook in een kantoor-pc. De prijzen starten bij zo’n 85 euro. Hiermee kun je meerdere 4K-schermen aansturen en ultra-high-definition (UHD) video’s decoderen. Zelfs gaming is beperkt mogelijk. Maar welke moet je hebben?

Als het gaat om het schrijven van teksten en e-mailberichten of research doen op internet, kan een zeven jaar oude dualcore-pc nog prima mee. Maar bij Full HD-video’s met moderne codecs zoals HEVC en VP9 (YouTube) heeft zo’n bejaard apparaat het behoorlijk moeilijk. Zelfs wanneer je een grotere monitor met een resolutie van meer dan Full HD wilt aansluiten – ideaal voor grote afbeeldingen en Excel-spreadsheets – is de oude kantoor-pc nog een prima basis. Als uitbreiding kun je een goedkope moderne grafische kaart gebruiken met daarop aansluitingen voor 4K-displays en hardware-ondersteuning voor decoders als VP9.

Op de testbank liggen dit keer zes grafische kaarten met prijzen vanaf 85 euro. Het testveld bestond uit drie AMD Radeon RX 550-kaarten en drie Nvidia Geforce GT 1030-kaarten. De GeForce-modellen zijn van Asus, MSI en Zotac, de Radeons van Gigabyte en XFX. Van XFX hebben we de low-profile kaart RX-550P2LFB en de RX-550P4TFG5, die als enige in de test 4 GB grafisch geheugen (GDDR5) heeft. Bovendien is hij niet dikker dan een enkel PCIe-slot, net als de Zotac-kaart. De andere kaarten blokkeren allemaal een tweede slot.

Vroeger was het leven overzichtelijk. De processor (central processing unit, cpu) deed het rekenwerk en de videochip (graphical processing unit, gpu) op de videokaart deed het grafische werk en regelde de uitvoer naar het scherm. Bij de meeste kantoor-pc’s van de afgelopen vijf zitten de cpu en gpu bij elkaar in een chip, die simpelweg als ‘de processor’ wordt aangeduid. Maar oudere combi-processors van een paar jaar terug zijn niet geschikt voor hedendaagse multimediataken. Ze ondersteunen bijvoorbeeld geen moderne veeleisende videocodecs als HEVC (High Efficiency Video Codec, H.265) en laten het rekenwerk over aan de cpu. Bij het afspelen van hd-video’s leidt dit tot haperende beelden.

Ook het aansluiten van een 4K-monitor met 3840 x 2160 beeldpunten geeft vaak problemen. Een HDMI 1.4-aansluiting, als die er al is, kan dergelijke hoge resoluties met maximaal 30 beelden per seconde weergeven. Dat is genoeg voor video, maar niet voor beeldschermwerk. Vaak is er alleen een DVI-aansluiting die maximaal 1920 x 1200 pixels biedt. Pas met dual-link-DVI is ook 2560 x 1600 en met sommige kaarten en schermen 4K mogelijk. Maar dan nog steeds met hooguit 30 Hertz.\fnlfs01RedirectedFolders$mdtDesktopct-webgoedkope grafische kaarten voor 4K

Meer uitgebreide tests vind je in c't 05/2024

Geschikt voor allerlei pc's

Anders dan de topmodellen grafische kaarten met een lengte tot wel 32 centimeter, zijn deze goedkope grafische kaarten voor 4K maximaal 18 centimeter lang. Ze vergen weinig ruimte in de pc-behuizing. De low-profile kaart van XFX en de GeForce-modellen van MSI en Zotac passen zelfs in compacte (low-profile) desktops die kaarten met een hoogte van maximaal zeven centimeter accepteren.

Alle geteste grafische kaarten halen hun stroom uit het PCIe-slot. Ze hebben geen extra stekker of zwaardere voeding nodig. De zuinige GeForce-kaarten verbruiken zelfs bij maximale belasting zelden meer dan 30 watt. Het koelen van de kaarten is geen probleem. Het MSI-model en de low-profile Asus-kaart hebben zelfs geen ventilator.

\fnlfs01RedirectedFolders$mdtDesktopct-webgoedkope grafische kaarten voor 4K\fnlfs01RedirectedFolders$mdtDesktopct-webgoedkope grafische kaarten voor 4K

De Radeon-modellen met de Polaris 12-gpu verbruiken belast duidelijk meer. Met uitzondering van de XFX-kaart (die maar een enkel slot in beslag neemt) blijven ze wel onder de grens van 75 watt die een PCIe-x16 slot kan leveren. Die kaarten hebben wel een ventilator nodig, maar bij 2D-gebruik staat die meestal stil. Bij 2D-gebruik zijn alle kaarten stil genoeg voor gebruik in een normale kantooromgeving.

4K-schermen aansluiten

Alle goedkope grafische kaarten voor 4K in de test hebben een HDMI 2.0b-uitgang, waarmee een 4K-monitor op volledige resolutie met 60 Hz wordt ondersteund. Lastiger wordt het met meerdere monitoren, tenminste bij de kaarten met een Nvidia-gpu. De modellen van Asus en Zotac hebben naast HDMI alleen een single-link DVI-D-poort die maximaal 1920 x 1200 pixels ondersteunt.

Alleen de passieve MSI-kaart is uitgerust met HDMI en DisplayPort 1.4 en kan daarmee twee 4K-schermen aansturen. Een DVI-aansluiting ontbreekt echter. Upgrade je een oude kantoor-pc met de MSI-kaart en wil je de oude monitor als tweede scherm blijven gebruiken, dan heb je een geschikte HDMI-of DisplayPort-naar-DVI-adapter nodig. Aansluitkabels en adapters worden bij geen enkele kaart in de test meegeleverd.

De Radeon-modellen versturen de grafische signalen via drie aansluitingen (DL-DVI, HDMI 2.0b en DisplayPort 1.4) en kunnen drie monitoren tegelijk aansturen.

Als je onder Windows twee of drie schermen met verschillende resoluties gebruikt om het bureaublad uit te breiden, moet je rekening houden met het schalen van knoppen en tekst. Als alle monitoren dezelfde resolutie hebben, werkt dat geweldig. Windows is helemaal voorbereid op die situatie.

Combineer je echter bijvoorbeeld een UXGA-monitor (1600 x 1200) met een 4K-monitor, dan heeft die laatste een schaalfactor van minimaal 150% nodig om de teksten leesbaar te houden. Op het UXGA-scherm moeten ze echter niet vergroot worden. Tijdens het verplaatsen van vensters tussen monitoren zal de venster-inhoud te klein of juist te groot zijn voor de doelmonitor. Pas als het hele venster in beeld is op het doelscherm past Windows de schaling ineens aan. Als je dat vervelend vindt, moet je monitoren met dezelfde of een vergelijkbare resolutie combineren. Dan kan voor beide schermen dezelfde schaalfactor ingesteld worden. Schalen van oudere software werkt niet altijd goed, maar is in Windows 10 te verbeteren (zie c’t 10/2017, p.105).

\fnlfs01RedirectedFolders$mdtDesktopct-webgoedkope grafische kaarten voor 4KAlle geteste kaarten spelen HEVC-video’s met 4K-resolutie af zonder te haperen en onafhankelijk van de processor. Het decoderen wordt gedaan door de gpu. Ook voor afbeeldingen met hoog contrast (HDR, High Dynamic Range) zijn ze up-to-date. Alle moderne grafische API’s zoals DirectX 12, Vulkan 1.0 en OpenGL 4.5 worden ondersteund.

Verschillen zie je vooral bij de meegeleverde software. Kaarten met een AMD-chip gaan vergezeld van de Radeon-software, die bijvoorbeeld de opnamesoftware ReLive omvat. Daarmee kun je scenes uit games vastleggen, maar natuurlijk ook de vensters op je bureaublad.

Dat is voor kantoorwerkzaamheden praktischer dan je misschien denkt. In plaats van het gebruik van een Excel-werkblad vol macro’s aan een collega uit te leggen, maak je eenvoudigweg een opname waarin je het laat zien: een video zegt meer dan duizend woorden. Video’s kunnen ook meteen gedeeld worden via streamingdiensten.

Nvidia biedt ook een opnamefunctie in de vorm van de tool Shadowplay uit de Experience-software, maar die werkt nog niet met de GT-1030-kaarten. Bovendien is daar een irritante online registratie voor nodig. Als alternatief kun je de opnamefunctie van Windows 10 gebruiken of gratis opnamesoftware die de gpu-versnelling niet gebruikt.

\fnlfs01RedirectedFolders$mdtDesktopct-webgoedkope grafische kaarten voor 4K

Gamen met goedkope grafische kaarten voor 4K

Wil je in de pauze wat stoom afblazen door te gamen? De geteste goedkope grafische kaarten voor 4K zijn niet bedoeld voor 3D-games. Ze hebben twee gigabyte aan grafisch geheugen, wat genoeg is voor games, maar bij de GeForce GT 1030 is dat maar via 64 datalijnen verbonden en bij de Radeon RX 550 via 128. Topmodellen grafische kaarten als de GT 1070 gebruiken er 256 of meer. De data-uitwisseling met processor en werkgeheugen verloopt bij de Radeon-kaarten via maximaal acht PCIe-lijnen, bij kaarten met een Nvidia-chip via maximaal vier. Dat maakt voor het gamen geen verschil.

Desondanks lopen veel spellen verrassend soepel. Als je textures en rekenintensieve grafische opties wat lager instelt, zelfs in Full HD (zie de tabel hieronder). Sporttitels als Dota 2 liepen soepel met meer dan 60 beelden per seconde. Zelfs GTA V scoorde op de GeForce-kaart van Asus nog 40 fps met de grafische instelling High en FXXA antialiasing ingeschakeld. De XFX Radeon-kaart kwam zelfs tot 50 fps. Het 4 GB GDDR-geheugen van de single-slot-kaart heeft alleen meerwaarde bij erg grote textures.

Zowel AMD als Nvidia bieden technieken voor storingsvrije weergave van beelden bij een variabele beeldverversingsfrequentie, maar de monitor moet dit ondersteunen. Alle Radeon-kaarten in de testen ondersteunen AMD’s FreeSync, maar geen van de GeForce-kaarten biedt Nvidia’s tegenhanger G-Sync. Adaptieve V-Sync werkte wel: daarbij wordt een in de game ingestelde verversingsfrequentie pas toegepast boven 60 Hz of de standaard monitorfrequentie. Daarmee wordt vervorming van het beeld (zogeheten tearing) bij lagere frequenties voorkomen.goedkope grafische kaarten voor 4K

Geteste goedkope grafische kaarten voor 4K

Asus Phoenix GeForce GT 1030 OC 2GB

Asus Phoenix GeForce GT 1030 OC 2GB

De Asus-kaart met GeForce GT 1030-chip is met zijn prijs van circa 90 euro relatief goedkoop. Een grote ventilator zorgt voor goede koeling. Een stofafscherming van de kogellagers met IP5X-rating verdubbelt volgens Asus de levensduur van de ventilator. Die draait al als de kaart niet belast wordt, maar wel onhoorbaar. Dat blijft ook zo bij zware belasting.

Door zijn lengte van 18 centimeter heeft de GT 1030-kaart weinig ruimte nodig, maar hij hangt wel over een tweede PCIe-slot heen. Asus biedt met de GeForce GT 1030 SL 2G BRK een passief gekoeld model voor zo’n 85 euro, maar ook die beslaat twee slots.

De Asus-kaart kan geen twee 4K-schermen aansturen want de DVI-D-poort ondersteunt geen dual-link. Meer dan 1920 × 1200 pixels kan de kaart via die aansluiting niet weergeven. Een DisplayPort-aansluiting voor moderne monitoren ontbreekt, dus voor UHD blijft alleen de HDMI 2.0baansluiting over. Op de cd staan behalve de driver en de overkloktool GPU Tweak II allerlei Google- en streamingsoftware. Je kunt die bij de installatie wel uitvinken.

Pluspunten

  • erg stil

Minpunten

  • geen DL-DVI
  • geen DisplayPort

Bekijk videokaart

Gigabyte Radeon RX 550 D5 2G

Gigabyte Radeon RX 550 D5 2G

Deze Radeon-kaart van 105 euro lijkt met zijn lengte van 17 centimeter, zijn grote ventilator en dikte van twee slots op de Asus Phoenix. De grafische chip Polaris 12 (RX 550) komt echter niet van Nvidia, maar van AMD. Dat betekent merkbaar betere 3D-prestaties en FreeSync-ondersteuning, maar ook een hoger energieverbruik bij belasting.

Onbelast draait de ventilator van de kaart niet, pas bij belasting komt hij in beweging en blaast hij stilletjes voor zich uit met minder dan 1 sone. Dat is zelfs op een stil kantoor nauwelijks hoorbaar. Bij 2D-toepassingen, multimonitorgebruik en zelfs het afspelen van H.265-video’s in 4K blijft het energieverbruik minder dan 20 watt en blijft de ventilator bijna onhoorbaar. Kaarten met een Nvidia-chip verbruiken echter maar de helft.

Via twee van de drie aansluitingen (HDMI en DisplayPort) kun je 4K-schermen aansluiten en ook tegelijkertijd gebruiken. De Radeon-software bevat naast de driver ook de tool ReLive (voor het opnemen en streamen van video) en een hulpprogramma voor het overklokken.

Pluspunten

  • drie aansluitingen
  • video opnemen met ReLive

Minpunten

  • verbruik belast

Bekijk videokaart

MSI GeForce GT 1030 2GH LP OC

MSI GeForce GT 1030 2GH LP OC

Deze 90 euro kostende GeForce-kaart steekt maar zeven centimeter uit het slot en past daardoor ook in een low-profile slot van een platte desktopbehuizing. Er zit geen ventilator op, wat ideaal is voor een stille kantoor- of multimedia- pc. Achterin de pc-behuizing beslaat de kaart weliswaar maar één slot, maar het grote koellichaam hangt boven het naastgelegen PCIe-slot op het moederbord. Bij dat slot kun je daardoor bijvoorbeeld alleen een slotplaat met aansluitkabels voor moederbordheaders gebruiken.

De MSI-kaart heeft een HDMI 2.0b-aansluiting en DisplayPort 1.4, maar geen DVI-aansluiting. Met twee monitoren blijft het energieverbruik onder de 10 watt. Bij een duurtest met Furmark werd het koelblok warmer dan 80 °C. Omdat de kaart normaliter niet veel hoeft te doen, is dat geen probleem, maar in een compacte behuizing zonder ventilatoren moet je de temperatuur van de kaart in de gaten houden. De meegeleverde cd bevat onder andere tools voor het overklokken en veel trialversies, maar ongewenste items kun je uitvinken.

Pluspunten

  • low-profile kaart

Minpunten

  • geen ventilator
  • geen DVI-aansluiting

Bekijk videokaart

XFX Radeon RX-550P2LFB5

XFX Radeon RX-550P2LFB5

Deze 18 centimeter lange grafische kaart neemt twee slots in beslag, maar zou ook passen in een low-profile behuizing – als de fabrikant bij de kaart van 95 euro tenminste een bijbehorende slotplaat zou meeleveren. Op het koelblok zit een kleine ventilator, die stilstaat bij 2D-gebruik, maar storend zoemt bij belasting.

Bij het testen verbaasden we ons over het hoge energieverbruik van 15 W zonder belasting. Dat is net zoveel als een energiezuinige pc onbelast verbruikt. Bij 3DMark11 haperde het beeld regelmatig.

Bij de voor de gpu erg zware benchmark Furmark liep de test-pc steeds vast met een geel scherm. Omdat we een defect vermoedden, kochten we een tweede exemplaar van dezelfde kaart, maar die gaf precies dezelfde resultaten.

Net als de andere grafische kaarten met een Radeon-chip kan de RX- 550P2LFB5 dankzij dual-link DVI, HDMI en Display- Port drie 4K-monitoren aansturen. Behalve de driver met opnameprogramma ReLive staat op de cd alleen software om bugs te melden.

Pluspunten

  • low-profile kaart

Minpunten

  • hoog energieverbruik onbelast
  • crashes (Furmark)

Bekijk videokaart

XFX Radeon RX-550P4TFG5

XFX Radeon RX-550P4TFG5

De RX-550P4TFG5 is met 4 gigabyte GDDR-geheugen beter uitgerust dan de andere kaarten, maar met 135 euro ook een stuk duurder. De kaart heeft een normale hoogte, maar is slechts 1,8 centimeter dik en beslaat daardoor maar één slot.

Een grote ventilator zorgt voor de warmteafvoer. Bij 2D-desktopgebruik draait die niet, pas vanaf 58 graden begint hij de warmte van het platte koelblok onder de dunne afdekkap af te voeren. Bij maximale belasting maakt de koeling veel lawaai, een nadeel van het dunne design. Bij normale 2Dbelasting en het afspelen van video’s blijft de kaart stil.

Een belangrijker kritiekpunt is dat het energieverbruik van de XFX-kaart bij de Furmark-test na vijf minuten meer dan 81 watt was. De maximale waarde voor een PCIe-x16 slot mag niet meer dan 75 watt zijn.

Met het grote grafische geheugen en drie poorten die 4K ondersteunen (DL-DVI, HDMI 2.0b en DisplayPort 1.4) is deze single-slot kaart geschikt om twee of drie schermen tot UHD-resolutie aan te sturen. De software is hetzelfde als bij de XFX low-profile kaart.

Pluspunten

  • beslaat slechts één slot
  • veel grafisch geheugen

Minpunten

  • ruist bij belasting

Bekijk videokaart

Zotac GeForce GT 1030 2GB GDDR5

Zotac GeForce GT 1030 2GB GDDR5

De kleine Zotac GeForce-kaart is als low-profile kaart geschikt voor een compacte pc-behuizing. Met een dikte van 1,6 cm beslaat hij slechts een enkel slot. De kaart kost circa 85 euro en een low-profile slotplaat wordt meegeleverd.

Op het kleine koelblok zit een nog kleinere ventilator die in onbelaste toestand al draait. Maar zelfs als de kaart zwaar belast wordt, hoor je hem niet. Als de kaart het normale Windows- bureaublad weergeeft, is het energieverbruik iets hoger dan bij de andere GeForce-kaarten. Maar bij een dual-monitoropstelling en het afspelen van UHD-video’s heeft de kaart voldoende aan minder dan negen watt.

De aansluitingen van de Zotac-kaart zijn net zo beperkt als bij de andere geteste GeForce-kaarten. De DVI-D-poort ondersteunt geen dual-link en verder is er alleen een HDMI 2.0b-poort, die een 4K-scherm wel op de volledige resolutie met 60 fps kan aansturen.

De cd bevat afgezien van de driver alleen GeForce Experience. Die software optimaliseert game-instellingen en update de driver, maar vereist wel registratie.

Pluspunten

  • single-slot low-profile kaart
  • erg stil

Minpunten

  • geen DisplayPort

Bekijk videokaart

Conclusie

Als je een stille en compacte kantoor- of multimedia-pc wilt upgraden of samenstellen, zit je met de GeForce GT 1030-chip goed. Aanraders zijn de passief gekoelde kaart van MSI en de kleine Zotac-kaart, die slechts een enkel slot in beslag neemt in een low-profile behuizing.

Wil je meerdere monitoren tegelijk aansluiten en af en toe een spelletje doen, dan ben je beter af met een kaart met een Radeon RX550-gpu. Die is iets sneller en heeft meer aansluitingen, maar verbruikt ook meer stroom. Alleen de low-profile kaart van XFX is door het hoge idle-energieverbruik en de instabiliteit geen aanrader.

Als je graag wilt gamen in je pauze, zijn er betere opties dan de 4GB-kaart van XFX: voor de prijs van die kaart koop je een GTX 1050-kaart (zie de test in c’t 5/2017, p.110) die ook compact is, maar duidelijk betere gameprestaties biedt.

(Rudolf Opitz / Marco den Teuling, c’t magazine 10/2017)

goedkope grafische kaarten voor 4K

Deel dit artikel

Marco den Teuling
Marco den TeulingHad als eerste eigen computer ooit een 16-bit systeem, waar van de 48 kilobyte toch echt niet ‘genoeg voor iedereen’ was. Sleutelt graag aan pc’s, van de hardware tot het uitpluizen van de BIOS-instellingen. Vindt ‘Software as a Service’ een onbedoeld ironische naamgeving.

Lees ook

PowerMax voor cpu en gpu: stresstest voor je pc

De makkelijk te bedienen PowerMax-tool voor Windows belast je cpu en gpu maximaal. Handig als stresstest van je koeling om te controleren hoe hoog de ...

AMD vergroot marktaandeel grafische kaarten tot bijna 30 procent

Door de mining-boom in de cryptovaluta Ethereum kon AMD zijn aandeel in de grafische kaartenmarkt kunnen vergroten. Bijna één op de drie grafische kaa...

0 Praat mee
avatar
  Abonneer  
Laat het mij weten wanneer er