Fintech: het smarte geld

Noud van Kruysbergen
0

Allerlei start-ups komen met nieuwe ideeën en concepten om bedrijfsprocessen in de financiële sector te verbeteren of helemaal te vervangen. Vaak kun  je geldzaken daarmee makkelijker en handiger regelen. Maar voor de klant zijn er niet alleen voordelen.

De financiële sector is een van de sterkst gereguleerde branches in Nederland. Dat is maar goed ook. Geld is voor de meeste mensen een serieuze zaak. Toch zijn er grote veranderingen gaande op de financiële markt. De traditionele businessmodellen worden op alle fronten bedreigd door zogeheten disruptive technologies – technieken die het in zich hebben om hele branches op zijn kop te zetten. Geldstromen volgen bijvoorbeeld nieuwe routes. Cryptovaluta zonder echte tegenwaarde zijn meer waard dan goud. De beleggingsadviseur bij de bank kan zijn bureau leegruimen omdat online robo-adviseurs zijn werk overnemen.

Alleen al in Nederland hebben zo’n driehonderd start-ups zich op de financiële sector geworpen. Met innovatieve IT-oplossingen veroveren ze een steeds groter stuk van de taart. Voorheen werd die verdeeld door gevestigde banken en financiële instellingen. Verderop vind je voorbeelden van zulke zogeheten fintech-bedrijven. Fintech is een samentrekking van financieel en technologie. De term slaat eigenlijk op alle activiteiten die te maken hebben met betalen en financieren. En met beleggen, verzekeren en het creëren van geld.

Vastgeroeste structuren

Fintech-bedrijven vallen vooral op doordat ze zo ongedwongen en snel te werk gaan bij het ontwikkelen van nieuwe financiële producten. In een paar maanden of zelfs weken worden ideeën omgezet in kant-en-klare producten. De gevestigde instituten blijven veelal in hun vastgeroeste structuren hangen. Dat levert problemen op voor wetgevers. Die willen innovatie in de financiële wereld graag stimuleren, maar kunnen tegelijkertijd geen wildgroei toestaan.

Dat zie je ook terug bij de nieuwe Europese betalingsrichtlijn. Die moet voor begin 2018 door de landen van de Europese Unie geïmplementeerd zijn. Bij de Payment Services Directive 2 (PSD2) gaat het niet alleen om meer regulering. De richtlijn moet ook nieuwe businessmodellen mogelijk maken bij online betalingsverkeer. Maar ook voor de klant levert de PSD2 de nodige veranderingen op.

Opmerkelijk is dat veel fintech-bedrijven niet keihard de confrontatie aangaan met banken, maar juist graag willen samenwerken. Daarbij worden ze met open armen ontvangen. Banken moeten namelijk heel erg oppassen. Als de Europese Centrale Bank de rentetarieven blijft verlagen, valt er met het klassieke bankwezen weinig meer te verdienen. Ze hebben dus nieuwe, innovatieve inkomstenbronnen nodig. Bovendien groeit er nu een generatie op die bij het woord bank vooral denkt aan een zitmeubel. Niet aan loketten waar medewerkers helpen met overboekingen of kredietaanvragen.

Digitaal bankieren

Voor die generatie moet bankieren zo veel mogelijk digitaal kunnen, liefst op een smartphone. Zij zullen fintech dan ook makkelijker omarmen dan oudere generaties. Dat is niet alleen positief. Shlomo Benartzi is professor aan de Universiteit van Californië in Los Angeles (UCLA) en expert in ‘behavioral decision making’. Hij waarschuwt ervoor dat mensen niet nadenken over de consequenties van hun financiële transacties met hun smartphone. “Je doet dan sneller impulsieve dingen” zegt Benartzi. Onderzoeken onder studenten bevestigen dit.

Veel fintech-bedrijven zijn sowieso erg afhankelijk van directe samenwerking met gevestigde financiële instituten. Die hebben bijvoorbeeld een vergunning van de Autoriteit Financiële Markten om kredieten aan te bieden. Of ze hebben een Nederlandse bankvergunning. Of zorgen er op een andere manier voor dat ze aan de lokale wetgeving voldoen. Zo zijn robo-adviseurs aangewezen op ondersteuning van een bank voor financiële transacties. Meer over robo-adviseurs en waarop je moet letten als je belegt via zo’n digitale raadgever staat in een artikel over robo-adviseurs.

Instant betalingen

Kun je je nog herinneren dat een overschrijving van de ene naar de andere bank wel een week kon duren? De banken van de afzender en de ontvanger gingen eerst dagenlang zelf met het geld aan de slag. De zogeheten valutering. Door dit businessmodel een streep gehaald onder invloed van Europese wetgeving uit 2009. En via afspraken tussen De Nederlandsche Bank (DNB) en de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB). Bij een overschrijving tussen twee verschillende banken duurt het soms twee dagen voordat het geld wordt bijgeschreven. Het hierbij betrokken Europese Target2-systeem van de Europese Centrale Bank is in het weekend namelijk niet actief. En op bepaalde feestdagen ook niet. Maar het kan veel sneller. Fintech-bedrijven regelen zulke overschrijvingen in een uur of minder en dan ook nog internationaal.

In de EU wordt ondertussen dan ook gewerkt aan de introductie van ‘Instant Payments’ voor de SEPA-landen. Betalingen moeten dan binnen 10 seconden worden afgehandeld, ongeacht dag of tijdstip. Deelname aan het SEPA Instant Credit Transfer Scheme is wel vrijwillig. De Nederlandse bankensector doet mee, maar werkt ondertussen ook aan een eigen infrastructuur die uitgaat van een verwerkingssnelheid van maximaal 5 seconden. Medio 2019 zou dit uitgerold moeten worden. In vergelijking met deze betalingssystemen lijken zelfs de snelle transacties bij cryptovaluta verouderd. Zo duurt het momenteel nog 10 tot 15 minuten voordat bitcoins van eigenaar zijn verwisseld.

Die tijd is nodig om de hashwaarden opnieuw te berekenen. Die zijn nodig om nieuwe datablokken aan de zogeheten blockchain toe te voegen. In een artikel over blockchains leggen we uit hoe dit proces werkt. En waarom veel branches de traditionele bedrijfsprocessen willen vervangen door blockchaintoepassingen. Centraal daarbij staan zogeheten ‘smart contracts’.

Meer dan een hippe naam

Een garantie voor succes bieden de fintech-bedrijven echter niet. Er wordt jaarlijks echter miljarden aan risicokapitaal in geïnvesteerd. De ervaring leert dat de meesten uiteindelijk weer geruisloos verdwijnen. Vaak overleven ze de start-upfase niet eens. Het is dan ook moeilijk voorspellen welke bedrijven over vijf jaar überhaupt nog bestaan. Een hippe bedrijfsnaam alleen is niet voldoende in de keiharde financiële sector. Sommige start-ups lossen enkel een tijdelijk probleem op. Zoals de realtime overboekings-app Sowdan, die overbodig wordt als de banken Instant Payments invoeren.

Vooral start-ups die echt iets nieuws bieden maken goede kansen. Dat wordt alleen meestal snel nagedaan. Zo was het in eerste instantie een geniaal idee om een onlineplatform op te zetten voor particulieren. Die kunnen tegen gunstige voorwaarden geld lenen van elkaar zonder tussenkomst van een bank. Maar inmiddels zijn er al tientallen van dit soort peer-to-peer kredietplatforms met een steeds commerciëlere instelling.

Vaak is het voor kredietnemers financieel niet eens aantrekkelijk om dergelijke P2P-kredietdiensten te gebruiken. Bovenop de nominale rente (vaak meer dan tien procent) komen meestal nog provisies en andere kosten. De effectieve rente heeft dan meer weg van zwendel dan van een slimme zet.

Als P2P-geldverstrekker moet je ook weinig scrupules hebben om een alleenstaande moeder 2000 euro te lenen tegen 16,3 procent rente. En dat dan ook nog voor een bezoekje aan Disneyland Parijs. Toch kom je dat soort projecten in de praktijk tegen. Als er niet wordt terugbetaald, ligt het risico meestal niet bij de beheerder van het platform, maar bij de geldverstrekker. Overigens zien we bij Nederlandse platforms als Lendico en Geldvoorelkaar dat kredietaanvragen vooral bedrijfsmatig zijn. Bijvoorbeeld van (ex-)werknemers die een snackbar-ijssalon willen overnemen of een kamerverhuurbedrijf dat een pand wil aankopen.

Invoicesharing

Deze Rotterdamse start-up is in 2013 gestart met een elektronische facturatiedienst. Een gratis applicatie verzorgt het hele boekhoudproces, van het versturen van de digitale factuur tot het importeren in de boekhouding. Om geld te verdienen wordt een freemium-model gehanteerd met betaalde premium-diensten. Premium-gebruikers krijgen bijvoorbeeld tools om inkoopgegevens te analyseren en facturen naar het standaard UBL-formaat te converteren. Dit freemium-model is op andere terreinen al heel gebruikelijk, maar in de financiële sector nog vrij onbekend.

Volgens medeoprichter Jeroen Volk zouden verstuurders en ontvangers van facturen nooit moeten betalen voor elektronische facturen. “Op die manier houd je het oude, disfunctionele systeem in stand”. Invoicesharing kan naadloos geïntegreerd worden in diverse boekhoud- en ERP-pakketten. Gebruikers hoeven daardoor geen facturen meer over te typen. Gaat de factuur naar een relatie die niet met Invoicesharing werkt, dan ontvangt die de factuur in pdf-formaat. Voor de accreditering werkt de start-up samen met het gevestigde accountantskantoor Ernst & Young.

Backbase

Het Amsterdamse Backbase is een bedrijf dat gevestigde financiële instellingen helpt te vernieuwen. Ze hebben een ‘customer experience platform’ (Backbase CXP) ontwikkeld waarmee banken makkelijk interactieve webportals en mobiele apps kunnen maken. De meeste banken in Nederland hebben nog veel verouderde, complexe en in- flexibele computersystemen staan. Jouk Pleiter is medeoprichter van Backbase. Volgens hem gaat gemiddeld tachtig procent van het IT-budget van banken naar het in de lucht houden van deze oude systemen.

De software van Backbase kan als een laag over die kernsystemen heen gelegd worden. Het is geen eindoplossing, maar geeft banken wel de tijd om hun kernsystemen aan te passen. Zelfs de meest verouderde bank kan dankzij de software van Backbase mee in de mobiele revolutie. Op de klantenlijst van Backbase vinden we bijvoorbeeld ABN Amro. Dat het goed gaat met het bedrijf is duidelijk. Ze wonnen bij de European FinTech Awards 2016 in de categorie Banking Software en groeien enorm. Op het moment van schrijven staan er alleen al voor de Amsterdamse vestiging 54 vacatures op de website van Backbase.

Sowdan

Bij overboekingen tussen twee banken kan het wel 2 of 3 dagen duren voordat het geld op de rekening staat. Tussen rekeningen bij dezelfde bank is dat tegenwoordig echter bijna onmiddellijk. Start-up Sowdan biedt via een app ook tussen verschillende banken bijna realtime-overschrijvingen. Dat werkt met een even eenvoudige als slimme truc. Jouw overschrijving wordt (via iDeal) afgeboekt naar een Sowdan-rekening bij je eigen bank. Via een Sowdan-rekening bij de bank van de ontvanger wordt het op diens rekening bijgeboekt.

De start-up liep wel tegen problemen aan met de gevestigde banken. Mark Kalse richtte Sowdan samen met Maurits Grosfeld op. Hij zegt daarover: “ABN wilde eerst wachten op een vrijstelling voor ons van de DNB. In januari 2016 kregen we die, dus we dachten, dit komt wel goed. Maar dat vonden ze wederom niet voldoende. Daarna kwamen ze met nieuwe eisen”. Geld ontvangen op een ABN-rekening is daardoor nog steeds niet mogelijk. Overigens melden sommige gebruikers problemen met overboekingen, dus het lijkt ons raadzaam hooguit kleine bedragen via Sowdan over te boeken.

Degiro

Online-broker Degiro biedt klanten een gratis webtradingplatform voor de handel in aandelen, obligaties, trackers/ ETF’s, opties en talloze andere producten. Het bedrijf is gestart in 2008 en richt zich sinds 2013 ook op particuliere beleggers. Degiro is tegenwoordig behalve in Nederland ook in de meeste andere Europese landen actief. De transactiekosten die Degiro in rekening brengt zijn bijzonder laag. Voor de aankoop en verkoop van aandelen via Euronext Amsterdam betaal je slechts 2 euro. Plus 0,02 procent van het transactievolume.

Klanten hebben toegang tot de belangrijkste beurzen wereldwijd, zoals de Noord-Amerikaanse NASDAQ en Hong Kong Stock Exchange. Betalen kan rechtstreeks via iDeal. Uitbetalingen worden binnen drie werkdagen gestort op de bankrekening die aan je account is gekoppeld. Als je Degiro wilt gebruiken, moet je wel zelf de nodige kennis hebben van de handel in waardepapieren. Degiro is geen robo-adviseur. Omdat het een beleggingsonderneming is, staat het onder gedragstoezicht van de AFM (Autoriteit Financiële Markten). En onder prudentieel toezicht van de DNB (De Nederlandsche Bank).

(Peter-Michael Ziegler / Marco den Teuling)

Deel dit artikel

Noud van Kruysbergen
Noud van KruysbergenNoud heeft de 'American Dream' doorlopen van jongste bediende tot hoofdredacteur van c't, waar hij zo veel mogelijk de diepgang, betrouwbaarheid en diversiteit wil bewaken.

Lees ook

Chat GPT gebruiken: dit kun je allemaal doen met de chatbot van OpenAI

OpenAI heeft de ChatGPT-bot ontwikkeld als een taalmodel dat is getraind op een enorme hoeveelheid tekst op het internet. Je kunt ChatGPT gebruiken om...

Smart App Control: Windows 11 beveiligingsfunctie met beperkingen

De beveiligingsfunctie Smart App Control die bij de 2022-update geïntroduceerd is, moet Windows 11 eindelijk veilig maken. Het concept kan werken, maa...

0 Praat mee
avatar
  Abonneer  
Laat het mij weten wanneer er