Audio over ethernet is een praktische oplossing om ontelbare audiokanalen via een enkele netwerkkabel te versturen. Dat is niet alleen voor professionals interessant: ook amateurmuzikanten kunnen met de juiste software hun muziekcomputers via een netwerk met elkaar verbinden. We bekijken de mogelijkheden van audioverbindingen met de populaire standaard Dante.
Het digitaal distribueren van audiodata heeft een aantal voordelen ten opzichte van het analoog koppelen van apparaten: je bespaart flink op de lange en dure kabels, die bovendien ook nog eens gevoelig zijn voor storingen. In plaats van een armdikke multicore-kabel heb je genoeg aan een simpele CAT5-kabel. Bovendien kun je de audiodata met de muis naar elk gewenst doel dirigeren. Het foutgevoelige werken met patchpanels of schakelkasten komt daarmee te vervallen.
De meest voorkomende apparaten in een audionetwerk zijn digitale mengpanelen en stageboxen. Het gaat daarbij om met audio-interfaces vergelijkbare AD-converters die op het podium gebruikt worden. Maar ook intercomstations, hardwarerecorders, eindversterkers, actieve luidsprekers, draadloze microfoons en computers zijn met elkaar te verbinden. Voor je computers heb je alleen de Via-software van Dante-uitvinder Audinate nodig. Die kost 50 dollar, dus dat is zelfs voor amateurmusici nog wel betaalbaar.
Voorbeelden van audio over ethernet
Dante-netwerken worden bijvoorbeeld gebruikt bij grote live-producties, waar de op het podium geïnstalleerde digitale stageboxen en ontvangers van draadloze microfoons via een netwerk met de regietafel verbonden zijn. Andere mengpanelen voor bijvoorbeeld een gastproductie, zijn dan met weinig moeite te integreren. Dat is ook bij kleinere concerten in een onoverzichtelijk café handig, omdat je dan in plaats van meerdere analoge kabels maar één netwerkkabel hoeft te verleggen.
Ook als bij je thuisstudio de computer en de audiohardware op redelijk grote afstand van elkaar staan, kan een Dante-netwerk helpen om het aantal benodigde kabels aardig te reduceren – bijvoorbeeld omdat het drumstel in de kelder moet worden opgenomen en de studiocomputer op zolder staat.
Een ander toepassingsdoel zie je bij de zogeheten zone-PA-systemen, zoals die vaak in winkelcentra of wellness-centra gebruikt worden. Als verschillende ruimtes van aparte muziek voorzien moeten worden, is dat verhoudingsgewijs makkelijk met een Dante-netwerk op te lossen: een digitale afspeler, bijvoorbeeld een muziekprogramma zoals Cubase of Live, speelt tegelijkertijd acht verschillende audioprogramma’s af, vergelijkbaar met het film- en muziekaanbod in een vliegtuig. Met Dante worden die audiostreams gericht naar de betreffende zones gestuurd (sauna, zwembad, relaxruimte) Als er dan ook voor een netwerk geschikte eindversterkers gebruikt worden, gebeurt de DA-conversie pas net voor de speakers, wat het aantal kabels en het risico van analoge storingen aanzienlijk reduceert.
Apparatuur voor Dante
Een aantal professionele apparaten ondersteunt Dante inmiddels standaard al voor audio over ethernet. Bij andere apparaten kun je dat voor elkaar krijgen door een Dante-interface in te bouwen, zoals bij het digitale mengpaneel X32 van Behringer en de DL32R van Mackie.
Dergelijke uitbreidingskaarten zijn met prijzen vanaf 500 euro echter niet goedkoop. Audio-interfaces met een ADAT-aansluiting zijn bijvoorbeeld met de converter Ferrofish Verto 64 voor 1200 euro aan een Dante-netwerk te koppelen. De voor Dante geschikte AD/DA-converter A32 van Ferrofish met 32+32 kanalen staat zelfs voor 3500 euro te boek.
Bij het uitrekenen of dat loont, moet je er natuurlijk wel rekening mee houden dat je bespaart op andere kabels: een analoge multicore-kabel met 40 verbindingen met een lengte van 40 meter kost ook al gauw 1000 euro. Een professioneel afgeschermde netwerkkabel van die lengte kost daar maar ongeveer een tiende van.
Dante-software
Dante heeft niet alleen wat te bieden voor professionals, maar ook voor ambitieuze hobbyisten. Met de beide softwaretoepassingen Dante Via en Dante Virtual Soundcard, die je bij Audinate gebundeld voor 60 dollar kunt kopen, maak je van je Mac of pc een voor Dante geschikt apparaat. Dat is eenvoudig via de ethernetpoort in het netwerk te integreren. Beide programma’s stellen daar een virtuele Dante-audio-interface voor beschikbaar.
Een Dante-driver is platformonafhankelijk in een DAW als Cubase of Studio One te gebruiken. Extra hardware als een usb-audio-interface is niet nodig, zo lang er geen audiodata analoog opgenomen of afgespeeld hoeven te worden.
Dat is bijvoorbeeld handig als een tweede computer als digitale toeleverancier van software-instrumenten gebruikt moet worden. De audioverbinding loopt in dat geval via Dante. Je hebt hierbij naast twee notebooks met Dante Via erop geïnstalleerd alleen nog een netwerkswitch nodig voor audio over ethernet. De bijbehorende MIDI-data kun je op een Mac met de Audio/MIDI-configuratie via het netwerk versturen. Bij Windows neemt de freeware rtpMIDI van Thomas Erichsen dat voor zijn rekening. Je kunt natuurlijk ook altijd nog een gewone MIDI-interface gebruiken.
Een dergelijke set-up met audio over ethernet is duidelijk goedkoper dan voor beide computers een audio-interface aanschaffen met elk 16 analoge in- en uitgangen. Dankzij de flexibele routing-matrix van Dante Via kan de actieve muzieksoftware op de hoofdcomputer communiceren met de tweede computer via het netwerk. Via een audio-hardware-interface wordt daar tegelijkertijd de mastermix afgespeeld.
Geluid opnemen of doorlussen
Dante Via verstuurt echter niet alleen audio over ethernet tussen computers, maar kan ook binnen een computer zelf audiostreams routen tussen programma’s en fysieke en virtuele uitgangen. Zo kun je bijvoorbeeld het audiosignaal van iTunes naar een audio-editor als Audacity leiden. In dat geval hoef je alleen de Dante-driver in Audacity als audio-apparaat te selecteren en dan in Dante Via het iTunes-pictogram naar de Dante-driver te slepen. Je kunt dan meteen al de weergave opnemen.
Een bron, zoals iTunes in dit voorbeeld, is echter ook naar meerdere doelen te routen, bijvoorbeeld intern naar Audacity en extern naar een uitgang van de audio-hardware-interface. Daarbij blijft de oorspronkelijke routing naar het systeemaudio-apparaat onaangetast. Er bestaat wel andere software met vergelijkbare functionaliteit, zoals Jack Audio Connection Kit, maar het gebruik daarvan is in de praktijk vaak een stuk lastiger.
Dante Via kan in een netwerk ook afzonderlijke applicaties zichtbaar maken als Dante-bron. Daar duikt dan bijvoorbeeld iTunes op als zelfstandig Dante-apparaat en is dan naar afzonderlijke programma’s op andere computers te routen.
De goedkopere Dante Visual Soundcard (DVS) werkt vergelijkbaar met Dante Via, maar heeft geen uitgebreide routingmogelijkheden. In het netwerk duikt dan ook ‘alleen’ de computer op, maar niet de afzonderlijke audioprogramma’s. Bovendien heeft DVS in elk geval één netwerkpartner met een hardwarematige Dante-interface nodig. In tegenstelling tot Dante Via kan DVS namelijk niet als klokbron dienen, wat voor het synchroniseren wel essentieel is.
Afhankelijk van de programma’s en de netwerksnelheid is een DVS in verschillende output-configuraties te gebruiken. Het maximum is zowel 64 ongecomprimeerde in- als outputs in een gigabitnetwerk, bij een audioresolutie van 24 bit en 48 kHz. Bij een samplerate van 192 kHz vermindert dat tot 8+8 I/O’s.
Virtuele geluidskaart
De latenties binnen een dergelijke set-up voor audio over ethernet zijn dusdanig klein, dat ze voor gebruik in een thuisstudio geen probleem zijn. Zeker voor muzikanten die overwegend met standaard softwareplug-ins werken en slechts zelden zelf geluid opnemen, is dat een handige mogelijkheid om de rekenkracht uit te breiden met een tweede computer.
Net als bij audio-hardwaredrivers is de transferlatentie van Dante Via en DVS afhankelijk van de grootte van de audiobuffer. Bij de DVS komt daar nog een systeemonafhankelijke ‘veiligheidslatentie’ bij: andere netwerkapparaten wachten gedurende dit tijdsinterval om eventuele timingproblemen in het netwerk of in de computer op te vangen.
Dante Via is daar heel snel mee: de interne roundtrip-latentie is bij een buffergrootte van 128 samples slechts 5,8 ms – dat is minder dan bij veel usb-interfaces. De Dante Visual Soundcard is niet zo snel: met een buffergrootte van 64 samples en de kleinst mogelijke veiligheidslatentie van 4 ms krijg je in Cubase met macOS een roundtrip-latentie van 12 ms.
Voor de meeste computers van vandaag de dag betekent dat met een gigabitnetwerk echter dat ze geen last van uitval zullen hebben. Je kunt er virtuele instrumenten zonder problemen realtime mee bespelen. Verhoog je de veiligheidslatentie op een langzamere computer echter naar 10 ms, dan stijgt de roundtrip-latentie dienovereenkomstig naar 24 ms. Het realtime controleren van instrumenten begint dan wel wat stroperig te reageren.
Producent Audinate is bij het autoriseren van de software minder scheutig: met een licentie mag je de software maar op één computer installeren. Licenties zijn wel makkelijk over te zetten naar nieuwe hardware, maar als je twee computers met elkaar wilt verbinden, heb je dus twee licenties nodig. Meer informatie over Dante lees je in het artikel in c’t 3/2018 of vind je op www.audinate.com.
Conclusie
Bij het versturen tussen computers en andere hardware van audio over ethernet is Dante een in verhouding goedkope en flexibele oplossing. Door de korte transferlatenties en het eenvoudige beheer is het daarom ook niet alleen populair bij professionals, die er grote AV-netwerken mee kunnen opzetten. Ook in de semiprofessionele sector zijn er inmiddels betaalbare digitale mengpanelen met Dante-kaarten met een efficiëntie die een paar jaar geleden nog ondenkbaar leek.
Dankzij de goedkope software van Audinate is Dante ook door hobbyisten zinvol te gebruiken om computers en notebooks onderling te verbinden voor een eenvoudige overdracht van audio over ethernet.
(Kai Schwirzke / Noud van Kruysbergen , c’t magazine 3/2018)
