We hebben de laatste tijd tijd weer regelmatig te maken met onweer en bliksem, dus vroeg ik me af hoe zinvol tussenstekkers en stekkerdozen met overspanningsbeveiliging zijn? Kan ik daarmee mijn pc beschermen tegen blikseminslag?
Dergelijke eenvoudige beveiligingsapparaten voeren alleen relatief kleine hoeveelheden elektrische energie af. Ze beschermen dan ook alleen tegen piekspanningen tot een bepaalde hoogte. Huishoudelijke apparaten met een CE-keurmerk moeten spanningen tot 1000 volt aankunnen, maar als een bliksem dichtbij inslaat kan de spanning zo hoog oplopen dat een apparaat dat je beveiligd dacht te hebben alsnog kapot gaat.
Er is niks mis met een hoogwaardige stekkerdoos met overspanningsbeveiliging, maar je kunt geen volledige bescherming verwachten. Bovendien moet je elke paar maanden controleren of de stekkerdoos niet te heet wordt. Bepaalde onderdelen om piekspanningen af te leiden (varistors) kunnen meer stroom gaan geleiden als ze vaker hoge spanningen hebben moeten verwerken. Daardoor worden ze warm. Dan moet je de stekkerdoos vervangen. Sommige hebben ook indicatieleds om de slijtage van die elementen aan te geven.
Een betrouwbare bliksembeveiliging is een stuk lastiger omdat daar maatregelen aan het gebouw en de elektrische installatie voor nodig zijn. Bliksemafleiders leiden de bliksemenergie in ongevaarlijke banen. Dat is vooral bedoeld als brandbeveiliging. Met potentiaalvereffening tussen alle leidingen op en in een gebouw verklein je spanningsverschillen en zorg je er voor dat een overspanningsbeveiliging op verschillende geleidende systemen (lichtnet, telefoon/ internet, tv-kabel en satellietantenne) zijn werk kan doen.
Voor een elektrische installatie wordt onderscheid gemaakt tussen grofbeveiliging, middenbeveiliging en fijnbeveiliging. Het grootste deel van de bliksemenergie wordt afgeleid door de grofbeveiliging. Daarmee worden overspanningsafleiders aan de hoofdvoeding van de stroomvoorziening bedoeld (in de centrale groepenkast). Middenbeveiliging wordt gebruikt bij eventuele onderverdelers, bijvoorbeeld in de keuken of garage. Daarmee worden de door de grofbeveiliging doorgelaten pieken nog verder verkleind. Fijnbeveiliging is alleen bedoeld voor de resterende energie. In die categorie vallen ook de genoemde tussenstekkers. Voor overspanningsbeveiliging moet je bovendien rekening houden met alle andere leidingen en aansluitingen in huis. Als je elektrische installatie niet is voorzien van grof- en middenbeveiliging, moet je waardevolle apparaten bij onweer altijd uit het stopcontact halen.
Overigens kan een noodstroomvoorziening (UPS) voor je computer ook bescherming bieden tegen blikseminslag. In onze vergelijkende test doorstonden sommige van deze apparaten zelfs een puls van 2000 volt.
