Overweeg je om een nieuwe pc te bouwen of je huidige pc te upgraden? Vraag je je af welke koeler het beste is voor je pc, of je nu moet kiezen voor waterkoeling of luchtkoeling?
In dit artikel bekijken we twee luchtkoelers en vier 120 mm AiO waterkoelers en geven we antwoord op de vraag: wat is beter voor je pc, luchtkoeling of waterkoeling?
Waterkoeling straalt een hoge geekfactor uit. Zelfs zonder verlichting zien ze er cool uit in een pc-behuizing. Het borrelen en het doorgaans beperkte geluid van de pomp hebben ook wel iets spannends. Men gaat ervan uit dat waterkoelers buitengewoon efficiënt kunnen koelen. Op plekken waar luchtkoelers tekortschieten, zou een waterkoelingssysteem die klus moeten kunnen klaren.
Waterkoeling is ook handig in kleinere behuizingen die te weinig ruimte hebben voor hoge luchtkoelers, omdat waterblokken veel platter zijn. Je moet nog wel een plaats vinden voor de radiator. Dat vormt meestal geen probleem bij instapklasse waterkoelers met een 120 millimeter radiator. Als er al ruimte is voor een ventilator achterin de behuizing, kan die mooi worden benut.
We gebruiken vier kant-en-klare, onderhoudsvrije waterkoelers voor deze test. De gekozen waterkoelers zijn van bekende fabrikanten die op de huidige AMD- en Intel CPU-sockets passen. De vier waterkoelers in deze test hebben een radiatorgrootte van 120mm met één meegeleverde 120mm fan. De prijs van de vier waterkoelers varieert van ongeveer 60 euro tot ongeveer 110 euro.
Dit model is Cooler Masters meest betaalbare waterkoelerfamilie, wat de lage prijs (en garantie van 2 jaar) verklaart. De fabrikant doet echter geen noemenswaardige concessies op het gebied van functies en ondersteunt de sockets van alle mainstream-processors. Ook ondersteunt deze waterkoeler talrijke RGB-besturingssystemen van diverse moederbordbouwers. Extra aanstuurbare RGB-apparaten kunnen aangesloten worden op de 4pins-splitterkabel. Deze waterkoeling bevat ook een bedrade controller-box.
Prijs: Circa 60 euro
De Silverstone Permafrost PF120-ARGB V2 heeft een inschuifsysteem voor de brackets en kan eenvoudig worden omgebouwd. De RGB-lampjes in de fan en het pompdeksel worden aangestuurd via een ARGB-compatibel moederbord dat is aangesloten op headers of samen aangesloten via een Y-kabel. Op elk van de strengen kunnen nog meer ARGB-apparaten worden aangesloten. Voor moederborden zonder een 3pins-connector levert Silverstone een kleine controllerkabel en een 3pins naar-Molex-adapter voor de voeding mee.
Prijs: Circa 75 euro
Ontvang gratis informatie en tips over pc-componenten, schrijf je in voor de nieuwsbrief:
Bij de Kraken 120 branden alleen het bedrijfslogo en een ring in het pompdeksel, maar niet de fan. Een tweede bijzonder kenmerk: de kabels voor de pomp en fan komen beide uit de radiator en twee ARGB-strengen met aansluitingen voor NZXT tegenhangers zoals controllerboxen en fans ontspringen uit het waterblok. Er worden echter ook conventionele 3pins-adapters meegeleverd.
Prijs: circa 80 euro
De RGB-leds in de fan en in het TUF-logo van het pompdeksel zijn compatibel met het Aura Sync-systeem van Asus. Als je de toolcollectie Armoury Crate al gedownload hebt, kun je daar meteen mee aan de slag. Er wordt een Y-kabel meegeleverd voor de twee led-aansluitingen van de pomp en de fan. Hiermee is het mogelijk om op een goedkoper moederbord alles op één header aan te sluiten. Overigens is het niet mogelijk om extra RGB-leds aan te sluiten.
Prijs: circa 90 euro
Voor deze test hebben we twee luchtkoelers geselecteerd met een prijs van ongeveer 50 euro. Niet alle PC-behuizingen zijn echter geschikt voor deze koelers. De hoogte van ten minste 15,5 centimeter maakt ze ongeschikt voor bijvoorbeeld kleine mini ITX-behuizingen. Wees daarom voorzichtig bij het aanschaffen van een van deze twee koelers als je van plan bent om het in een mini ITX-behuizing te bouwen.
De Arctic Freezer i35 CO is een klassieke torenkoeler. Deze luchtkoeler heeft een fan van 120 millimeter en vier koperen heatpipes. Deze heatpipes hebben onderaan een direct contactoppervlak om tegen de heatspreader van de processor te drukken.
Prijs: circa 45 euro
De Scythe Mugen 5 Rev.C heeft zes vernikkelde koperen heatpipes die de warmte van de processor afvoeren naar de koelribben, waar met een 120mm fan een luchtstroom langs geblazen wordt. Dit is overigens een van de koelers die wij vaak gebruiken in onze eigen builds. Ook is deze luchtkoeler terug te vinden in onze onze optimale pc in 2023.
Prijs: Circa 60 euro
Voor de test hebben we de Intel Core i7-12700K gebruikt met een nominale TDP van 125 watt en een maximale TDP van 190 watt tijdens een korte turbo. We kozen de Asus ROG Maximus Z690 Hero als moederbord en stelden onze eigen fancurve in de BIOS in:
Het is overigens belangrijk dat de power-limits van K-processors zoals de i7-12700K worden ingesteld volgens de specificaties van Intel. Sommige moederbordfabrikanten negeren deze specificaties om hogere benchmarkwaarden te behalen en laten de CPU permanent draaien op turbolimieten in plaats van slechts 56 seconden, zoals voorgeschreven door Intel.
De waterkoeler van Asus en NZXT presteren vergelijkbaar en houden de Core i7-12700K op maximaal 76 graden tijdens de turboperiode van 56 seconden. De Silverstone haalt 85 graden, maar daalt daarna tot 72 graden. Daarentegen presteerde de Cooler Master ML120L V2 slechter en haalde 94 graden tijdens de turboperiode en 85 graden bij continue belasting.
De luchtkoelers presteerden als volgt: de Arctic Freezer i35 CO haalde 92 graden in turbo en daarna 82 graden, terwijl de Scythe Mugen 5 Rev.C 85 graden en 72 graden haalde. Iets wat best opvallend is, aangezien er vaak verondersteld wordt dat waterkoeling beter en efficiënter werkt dan luchtkoeling.
De vier geteste waterkoelers houden de Intel Core i7-12700K voldoende koel bij continu gebruik en blijven overwegend stil, volgens de gemeten waarden. Maar af en toe wat geborrel, gesis of constant gezoem is lastig in een cijfer uit te drukken. Alleen de Cooler Master ML120L faalt onder volle belasting in turbo. Hij wordt dan luidruchtig met onvoldoende koelprestaties.
Alle koelers redden zich goed met de continue 125 watt, nadat de hittepiek van 190 watt afgezakt is. Dan ziet het er ineens heel anders uit en is de ML120L stiller dan zijn concurrenten. Hij komt echter niet in de buurt van hun koelprestaties.
In onze test is Asus de beste allrounder. De ASUS TUF Gaming LC 120 ARGB bleef tijdens het testen altijd stil en hield de CPU net zo koel als de beste concurrent. De Asus is wel duidelijk de duurste optie.
Al met al is toch echter de Scythe Mugen 5 Rev.C de verrassende winnaar uit onze test. Voor net geen 60 euro is hij goedkoper dan de waterkoelers die we voor deze test hebben gebruikt. Hij koelt bovendien even goed of zelfs beter en blijft aanzienlijk stiller, zelfs op volle fansnelheid, waar hij niet eens echt hard aan de bak hoefde met onze 125W-cpu.
Als ruimte en de geekfactor niet belangrijk voor jou zijn, dan is een zware luchtkoeler een betere keuze. Alleen waterkoelers met een 240mm-radiator leveren hogere koelprestaties, maar daar betaal je ook meer voor.
Meer van zulke (hardware) testen lezen? Schrijf je in voor onze gratis nieuwsbrief:
Kun je ChatGPT gebruiken als hacking-tool? We neigden naar de duistere kant en onderzochten of de assistentie van een AI van elke scriptkiddie een eli...
Een kleine Raspberry Pi board is zo volgepakt met alle componenten dat er geen ruimte meer over was om de 40 GPIO pinnen van informatie te voorzien. O...
Heb eigenlijk nooit gelooft dat die waterkoeling beter is dan luchtkoeling je hebt gelijk het is de geekwaarde waarvan mensen denken dat het beter is en hoe duurder hoe beter. Mensen laten zich makkelijk verleiden door die lelijke kleuren en toeters en bellen. Je ziet het ook met snoepfabrikanten die kinderen verleiden met mooie kleurtjes. Ik heb een game Laptop van Lenovo zonder enige vorm van toeters en bellen, daar hou ik van en het gaat mij om de inhoud niet om de pracht en praal. Als je een systeem hebt met al dat gedoe valt de prestatie vaak tegen… Lees verder »
Gelukkig heb ik alleen maar een klein stripje RGB verlichting op mijn moederbord maar toch wel irritant dat je zoiets niet gewoon in de BIOS aan of uit kunt zetten, wat dus in mijn geval zo is, en dat je zelfs software moet installeren om het uiteindelijk uit te kunnen zetten. Nu kwam ik erachter dat ,in dat software, je naast het RGB uit kon zetten er ook allerlei ge-preprogrameerde settings waren waaronder ook CPU temperatuur. Dus nu zie ik in 1 oogopslag wat de temperatuur van mijn CPU is, van Groen (Koel) via Geel, Blauw,Paars naar Rood (Heet), wat… Lees verder »